13 April 2022

Current Affairs

Current Affairs:
📖 Complete April Current Affairs Revision for all Upcoming Exams #Hindi

Part - 04

1) रक्षा सचिव डॉ अजय कुमार ने गोवा में महानिदेशक तटरक्षक वीएस पठानिया की उपस्थिति में भारतीय तटरक्षक जहाज (आईसीजीएस) सक्षम, 105 मीटर अपतटीय गश्ती जहाजों (ओपीवी) वर्ग की श्रृंखला में पांचवां, को चालू किया।

▪️रक्षा मंत्रालय :- 
➨Headquarters - New Delhi
➨Founded - 15 August 1947
➨ Chief of the Army Staff - General Manoj Mukund Naravane
➨ Chief of the Air Staff -  Airb Chief Marshal Vivek Ram Chaudhari
➨Chief of the Navy Staff - Admiral R. Hari Kumar

2) रिसर्च प्लेटफॉर्म हुरुन द्वारा संकलित ग्लोबल रिच लिस्ट रिपोर्ट के अनुसार, रिलायंस इंडस्ट्रीज लिमिटेड के अध्यक्ष मुकेश अंबानी 103 बिलियन डॉलर की संपत्ति के साथ एशिया के सबसे अमीर व्यक्ति हैं, जो एक साल में 24 प्रतिशत की छलांग लगाते हैं, जबकि नायका के संस्थापक फाल्गुनी नायर भारत में सबसे नए अरबपति बन गए हैं।

3) ओडिशा के इक्का पैरा शटलर वर्ल्ड नंबर 1 प्रमोद भगत ने हाल ही में संपन्न इबरड्रोला स्पेनिश पैरा बैडमिंटन इंटरनेशनल 2022 में दो रजत और एक कांस्य पदक जीता है।
▪️उड़ीसा CM - Naveen Patnaik
➨ Governor - Ganeshi Lal
➨ Similipal Tiger Reserve
➨ Satkosia Tiger Reserve
➨ Bhitarkanika Mangroves
➨ Nalabana Bird Sanctuary
➨ Tikarpada Wildlife Sanctuary
➨ Chilika Wildlife Sanctuary, Puri
➨ Sunabeda Wildlife Sanctuary

4) रक्षा मंत्री राजनाथ सिंह ने भारत के प्रमुख रक्षा अनुसंधान संस्थान DRDO द्वारा इन-हाउस तकनीक का उपयोग करके रिकॉर्ड 45 दिनों में निर्मित वैमानिकी विकास प्रतिष्ठान में उड़ान नियंत्रण प्रणाली के लिए एक बहुमंजिला सुविधा का उद्घाटन किया।
▪️रक्षा अनुसंधान एवं विकास संगठन (DRDO) :-
➠ Founded - 1958
➠ HeadQuarter  - New Delhi
➠ Chairman - G. Satheesh Reddy

5) भारतीय मूल की लेखिका मंजीत मान को ब्रिटेन के प्रतिष्ठित योटो कार्नेगी मेडल के लिए उनके बच्चों की किताब 'द क्रॉसिंग', एक इरिट्रिया शरणार्थी के साथ एक छोटी लड़की की दोस्ती की कहानी के लिए चुना गया है।

6) भारतीय अंतरिक्ष अनुसंधान संगठन (इसरो) ने श्रीहरिकोटा के सतीश धवन अंतरिक्ष केंद्र में अपने नए लॉन्च वाहन स्मॉल सैटेलाइट लॉन्च व्हीकल (एसएसएलवी) के लिए नए विकसित सॉलिड बूस्टर स्टेज (एसएस1) का जमीनी परीक्षण सफलतापूर्वक किया।

7) असम की पहली महिला वित्त मंत्री अजंता नियोग ने राज्य विधानसभा में अपना दूसरा वार्षिक राज्य बजट पेश किया।

➠ अजंता नियोग ने विधानसभा में 2022-23 के लिए 600.36 करोड़ रुपये के घाटे वाले राज्य का बजट पेश किया था, जिसमें कोई नया कर प्रस्ताव नहीं था।

▪️असम
CM - Dr. Himanta Biswa Sarma
Governor - Prof Jagdish Mukhi
➨Dibru Saikhowa National Park
➨Kaziranga National Park
➨Nameri National Park
➨Manas National Park

8) वित्त मंत्री निर्मला सीतारमण ने लोकसभा में वर्ष 2022-23 के लिए जम्मू-कश्मीर के लिए 1.42 लाख करोड़ रुपये का बजट पेश किया, विपक्ष के आरोपों के बीच कि सरकार संसद के माध्यम से प्रस्तावों को आगे बढ़ा रही है।

▪️जम्मू और कश्मीर :-
➨L. Governor of J&K - Manoj Sinha
➨Rajparian  Wildlife Sanctuary
➨Hirapora  Wildlife Sanctuary
➨Gulmarg  Wildlife Sanctuary
➨Dachigam National Park
➨Salim Ali National Park

9) अम्मान, जॉर्डन में एशियाई युवा और जूनियर मुक्केबाजी चैंपियनशिप की युवा प्रतियोगिता में पांच भारतीय महिला मुक्केबाजों ने स्वर्ण पदक जीते।

➠50 किलोग्राम में तमन्ना और 48 किलोग्राम वर्ग में निवेदिता कार्की ने स्वर्ण पदक जीते, जबकि 60 किलोग्राम में शाहीन गिल, 63 किलोग्राम में रवीना और 75 किलोग्राम में मुस्कान ने भी स्वर्ण पदक जीते।

10) झारखंड उच्च न्यायालय के सेवानिवृत्त न्यायाधीश हरीश चंद्र मिश्रा को दिल्ली का लोकायुक्त नियुक्त किया गया है।
➠दिसंबर 2020 में न्यायमूर्ति सुश्री रीवा खेत्रपाल के सेवानिवृत्त होने के बाद से यह पद खाली पड़ा था।

11) वरिष्ठ राजनयिक प्रदीप कुमार रावत ने चीन में भारत के नए राजदूत के रूप में पदभार ग्रहण किया।
➨1990 बैच के भारतीय विदेश सेवा (IFS) अधिकारी और चीन के विशेषज्ञ माने जाने वाले रावत, विक्रम मिश्री की जगह लेंगे।

▪️इसरो :-
➨Formed :- 15 August 1969
➨Headquarter :-  Bangalore, Karnataka, India
➨Chairman :- S Somnath

12) भारत की आजादी के 75 वें वर्ष के उपलक्ष्य में 'आजादी का अमृत महोत्सव' के हिस्से के रूप में, महात्मा गांधी के नाम पर एक "ग्रीन ट्राएंगल" का संयुक्त रूप से मेडागास्कर की राजधानी एंटानानारिवो में उद्घाटन किया गया।

13) कर्नाटक के आईटी मंत्री सी एन अश्वथ नारायण ने एक्वाक्राफ्ट ग्रुप वेंचर्स द्वारा गठित भारत का पहला डिजिटल वॉटर डेटा बैंक 'एक्वेरियम' लॉन्च किया।
➠डिजिटल वाटर डेटा बैंक विश्व स्तर पर एक आगामी पहल है जिसका उद्देश्य जल प्रबंधन प्रणाली को बढ़ाना है।

▪️कर्नाटक:-
CM :- Basavaraj Bommai
राज्यपाल :- थावरचंद गहलोत
गठन :- 1 नवंबर 1956
भाषा :- कन्नड़
पोर्ट :- न्यू मैंगलोर पोर्ट
≡≡≡≡≡≡≡≡≡≡≡≡≡≡≡≡≡≡≡≡≡≡≡≡≡≡≡≡≡≡

लक्षात ठेवा आणि महाराष्ट्रातील नद्या व त्यांच्या काठावरिल शहरे


🔸१) अतिउच्च ऊर्जा असलेल्या विद्युत्भारित कणांच्या प्रवाहाला .... किंवा ..... म्हणतात.
- विश्वकिरण, कॉस्मिक किरण

🔹२) आकाशातील असंख्य दीर्घिकांपैकी आपली सूर्यमाला .... किंवा .... नावाच्या दीर्घिकेत आहे..
- आकाशगंगा, द मिल्की वे

🔸३) 'देवयानी' या दीर्घिकेस .... या नावानेही ओळखले जाते.
- ॲन्ड्रोमेडा

🔹४) अवकाशामधून पृथ्वीकडे येणारे रेडिओ संदेश ग्रहण करून त्यांच्या माध्यमातून अवकाशातील वस्तूंचा अभ्यास करण्याचे एक साधन म्हणून .... वापरतात.
- रेडिओ दूरदर्शी

🔸५) पृथ्वीचे पश्चिम-पूर्व स्वांगपरिभ्रमण अगदी प्रथमतः इ. स. १८५१ मध्ये .... या फ्रेंच शास्त्रज्ञाने स्पष्ट केले.
- फोकल

__________________

🍂🍂🍂🍂🍂🍂🍂🍂🍂🍂🍂

◆ महाराष्ट्रातील नद्या व त्यांच्या काठावरिल शहरे:

• गोदावरी : नाशिक, कोपरगाव, पैठण, • गंगाखेड, नांदेड
• कृष्णा : कराड, सांगली, मिरज, वाई, औदुंबर
• भिमा : पंढरपुर
• मुळा–मुठा : पुणे
• इंद्रायणी : आळंदी, देहु
• प्रवरा : नेवासे, संगमनेर
• पाझरा : धुळे
• कयाधु : हिंगोली
• पंचगंगा : कोल्हापुर
• धाम : पवनार
• नाग : नागपुर
• गिरणा : भडगांव
• वशिष्ठ : चिपळूण
• वर्धा : पुलगाव
• सिंधफणा : माजलगांव
• वेण्णा : हिंगणघाट
• कऱ्हा : जेजूरी
• सीना : अहमदनगर
• बोरी : अंमळनेर
• ईरई : चंद्रपूर
• मिठी : मुंबई

General knowledge

🇮🇳 महाराष्ट्र पोलीस 🇮🇳:
Important Questions

1. शेरशाह सूरी का मकबरा कहा स्थित है ?
उत्तर - सासाराम

2. संगीत सम्राट तानसेन का जन्म कहा हुआ था ?
उत्तर - ग्वालियर ( मप्र )

3. महात्मा गांधी कांग्रेस के किस अधिवेशन में अध्यक्ष चुने गए थे ?
उत्तर - बेलगाँव ( 1924 )

4. स्वामी विवेकानन्द ने शिकागो में विश्व धर्मसम्मेलन को कब सम्बोधित किया था ?
उत्तर - 1893 ई.

5. सत्यशोधक समाज के संस्थापक कौन थे ?
उत्तर ज्योतिबा फुले

6. यूरोप का मरीज किसे कहा जाता है ?
उत्तर - तुर्की

7. प्रसिद्ध चित्र ' मोनालिया ' किसने बनाया था ?
उत्तर - लियोनार्डो द विंचि

8. सहारा मरुस्थल का विस्तार कहा है ?
उत्तर - उ. अफ्रीका

9. एशियाई विकास बैंक का मुख्यालय कहाँ है ?
उत्तर - मनीला

10. संविधान सभा द्वारा राष्ट्रीय ध्वज का प्रारूप कब अपनाया गया ?
उत्तर - 22 जुलाई 1947

_____________________________

✅ General knowledge

1. प्रसिद्ध करीबा बांध किस नदी पर स्थित है
🔰 Ans. जाबेजी नदी

2. जर्मनी और पोलैंड के बीच की सीमा रेखा क्या कहलाती है?
🔰 Ans. हिंडनबैंकॉक वर्ग रेखा

3. भारत में केसर का सबसे बड़ा उत्पादक राज्य कौन सा है?
🔰 Ans. जम्मू कश्मीर

4. भारतीय फिल्म एवं विकास निगम की स्थापना किस वर्ष हुई?
🔰 Ans.  1980 में

5. पुरा पाषाणकाल की सबसे बड़ी उपलब्धि थी
🔰 Ans.  आग का आविष्कार

6. वायुमंडल में नाइट्रोजन कितने प्रतिशत है?
🔰 Ans. 78%

7. अलीगढ़ आंदोलन की शुरुआत किसने की?
🔰 Ans. सय्यद अहमद खान

8. डायनेमो का सिद्धांत किस  निगम पर आधारित है?
🔰 Ans. फैराडे के नियम

9. भारत में मनीआर्डर प्रणाली की शुरुआत किस वर्ष हुई?
🔰 Ans. 1880

10. द वेल्थ ऑफ नेशंस की रचना किसने की?
🔰 Ans. एडम स्मिथ

11. बाल्मीकि ने रामायण की रचना किस भाषा में की थी?
🔰 Ans. संस्कृत

12. भारत के प्रथम उप प्रधानमंत्री कौन थे?
🔰 Ans. सरदार पटेल

13. सिकंदर ने भारत पर आक्रमण कब किया था?
🔰 Ans. 326 ईसा पूर्व में

14. सिक्खों के प्रथम गुरु कौन थे?
🔰 Ans. गुरुनानक देव

15. एंजाइम की संरचना किससे होते हैं?
🔰 Ans. अमीनो अम्ल

16.द डोज लाफ्टर के रचियता कौन है?
🔰 Ans. आर के लक्ष्मण

17. इलाहाबाद के स्तंभ लेख किसने लिखा?
🔰 Ans. हरिसेन

18. शक संवत के अनुसार अंतिम महीना कौन सा है?
🔰 Ans. फाल्गुन

19. भारत के प्रथम दलित मुख्य न्यायाधीश कौन बने?
🔰 Ans. के जी बालकृष्णन

20. मांसपेशियों में कौन सा अम्ल पाया जाता है?
🔰 Ans.  मायोसीन Acid

______________________________

ओर कुछ सवाल / IMPORTANT SCHEME DATE


🌼मानव शरीर के किस अंग में भोजन का अधिकतम अवशोषण होता है?
➨ छोटी आंत

🌼मानवाधिकार दिवस कब मनाया जाता है?
➨ 10 दिसंबर

🌼किसने लॉगरिदम तालिकाओं का आविष्कार किया?
➨ जॉन नेपियर

🌼किस अंग की खराबी से पीलिया हो जाता है?
➨ लीवर

🌼NDA किस स्थान पर स्थित है?
➨ खडकवासला

🌼कितने साल के अंतराल के बाद ओलंपिक खेल आयोजित किए जाते हैं?
➨ 4 साल

🌼फ्यूज तार का गलनांक उच्च या निम्न होना चाहिए?
➨ कम

🌼भारत में सबसे बड़ा गुरुद्वारा है?
➨ अमृतसर में स्वर्ण मंदिर

🌼संयुक्त राष्ट्र संघ का मुख्यालय (UNO) किस देश में है?
➨ यूएसए (न्यूयॉर्क में)

🌼वह उपकरण जो पानी के नीचे एक पनडुब्बी से पानी की सतह पर वस्तुओं को देखने के लिए उपयोग किया जाता है?
➨ पेरिस्कोप

🌼G-15 किसका आर्थिक समूह है?
➨ तीसरा विश्व राष्ट्र

🌼बच्चों में पिट्यूटरी ग्रंथि से अत्यधिक स्राव होता है?
➨ वृद्धि हुई ऊंचाई

🌼व्यक्तिगत रूप से दो नोबेल पुरस्कार जीतने वाले एकमात्र व्यक्ति कौन हैं?
➨ डॉ लिनस कार्ल पॉलिंग

______________________________

✍ IMPORTANT SCHEME DATE :-

▪️ प्रधानमंत्री जन धन योजना - 28 अगस्त, 2014

▪️ स्वच्छ भारत मिशन - 2 अक्टूबर, 2014

▪️ मिशन इंद्रधनुष - 25 दिसम्बर, 2014

▪️ बेटी बचाओ बेटी पढ़ाओ - 22 जनवरी, 2015

▪️ अटल पेंशन योजना - 9 मई, 2015

▪️ डी.डी. किसान चैनल - 26 मई, 2015

▪️ स्मार्ट सिटी परियोजना - 25 जून, 2015

▪️ प्रधानमंत्री आवास योजना - 25 जून, 2015

▪️ डिजिटल इंडिया - 1 जुलाई, 2015

▪️ स्टैंड अप इंडिया - 5 अप्रैल, 2016

▪️ प्रधानमंत्री उज्जवला योजना - 1 मई, 2016

▪️ आयुष्मान भारत योजना - 23 सितम्बर, 2018

▪️ स्वामित्व योजना - 24 अप्रैल, 2020

_________________________________

महत्वपूर्ण अविष्कारकर्ता ओर स्वतंत्रता आंदोलन से संबंधित आंदोलन एवं वर्ष

🇮🇳 महाराष्ट्र पोलीस 🇮🇳:
❇️  महत्वपूर्ण अविष्कारकर्ता  ❇️

▪️ इलेक्ट्रॉन की खोज :- जे०जे०थॉमसन

▪️ प्रोटॉन की खोज :- गोल्डस्टीन

▪️ न्यूट्रॉन की खोज:- जेम्स चैडविक

▪️ नाभिक की  खोज :- रदरफोर्ड

▪️ डायनेमो :- माइकेल फैराडे

▪️ परमाणु सिद्धांत :- जॉन डाल्टन

▪️ रेडियो सक्रियता :- हेनरी बेक्वेरेल

▪️ रेडियम की खोज :- मैडम क्यूरी

▪️ डायनामाइट :- अल्फ्रेड नोबेल

▪️ PH स्केल :- एस०पी०सोरेन्सन

▪️ हाइड्रोजन :- हैनरी केवेन्डिश

_________________________________

🌼स्वतंत्रता आंदोलन से संबंधित आंदोलन एवं वर्ष 🌼

♜ बंग-भंग आंदोलन(स्वदेशी आंदोलन)
➜ 1905 ई.

♜ मुस्लिम लीग की स्थापना
➜ 1906 ई.

♜ कांग्रेस का बंटवारा
➜ 1907 ई.

♜ होमरूल आंदोलन
➜ 1916 ई.

♜ लखनऊ पैक्ट
➜ दिसंबर 1916 ई.

♜ मांटेग्यू घोषणा
➜ 20 अगस्त 1917 ई.

♜ रौलेट एक्ट
➜ 19 मार्च 1919 ई.

♜ जालियांवाला बाग हत्याकांड
➜ 13 अप्रैल 1919 ई.

♜ खिलाफत आंदोलन
➜ 1919 ई.

♜ हंटर कमिटी की रिपोर्ट प्रकाशित
➜ 18 मई 1920 ई.

♜ कांग्रेस का नागपुर अधिवेशन
➜ दिसंबर 1920 ई.

♜ असहयोग आंदोलन की शुरुआत
➜ 1 अगस्त 1920 ई.

♜ चौरी-चौरा कांड
➜ 5 फरवरी 1922 ई.

♜ स्वराज्य पार्टी की स्थापना
➜ 1 जनवरी 1923 ई.

♜ हिंदुस्तान रिपब्लिकन एसोसिएशन
➜ अक्टूबर 1924 ई.

♜ साइमन कमीशन की नियुक्ति
➜ 8 नवंबर 1927 ई.

♜ साइमन कमीशन का भारत आगमन
➜ 3 फरवरी 1928 ई.

♜ नेहरू रिपोर्ट
➜ अगस्त 1928 ई.

♜ बारदौली सत्याग्रह
➜ अक्टूबर 1928 ई.

♜ लाहौर पड्यंत्र केस
➜ 8 अप्रैल 1929 ई.

♜ कांग्रेस का लाहौर अधिवेशन
➜ दिसंबर 1929 ई.

♜ स्वाधीनता दिवस की घोषणा
➜ 2 जनवरी 1930 ई.

♜ नमक सत्याग्रह
➜ 12 मार्च 1930 ई. से 5 अप्रैल 1930 ई. तक

♜ सविनय अवज्ञा आंदोलन
➜ 6 अप्रैल 1930 ई.

♜ प्रथम गोलमेज आंदोलन
➜ 12 नवंबर 1930 ई.

♜ गांधी-इरविन समझौता
➜ 8 मार्च 1931 ई.

♜ द्वितीय गोलमेज सम्मेलन
➜ 7 सितंबर 1931 ई.

♜ कम्युनल अवार्ड (साम्प्रदायिक पंचाट)
➜ 16 अगस्त 1932 ई.

♜ पूना पैक्ट
➜ सितंबर 1932 ई.

♜ तृतीय गोलमेज सम्मेलन
➜ 17 नवंबर 1932 ई.

♜ कांग्रेस सोशलिस्ट पार्टी का गठन
➜ मई 1934 ई.

♜ फॉरवर्ड ब्लाक का गठन
➜ 1 मई 1939 ई.

♜ मुक्ति दिवस
➜ 22 दिसंबर 1939 ई.

♜ पाकिस्तान की मांग
➜ 24 मार्च 1940 ई.

♜ अगस्त प्रस्ताव
➜ 8 अगस्त 1940 ई.

♜ क्रिप्स मिशन का प्रस्ताव
➜ मार्च 1942 ई.

♜ भारत छोड़ो प्रस्ताव
➜ 8 अगस्त 1942 ई.

♜ शिमला सम्मेलन
➜ 25 जून 1945 ई.

♜ नौसेना का विद्रोह
➜ 19 फरवरी 1946 ई.

♜ प्रधानमंत्री एटली की घोषणा
➜ 15 मार्च 1946 ई.

♜ कैबिनेट मिशन का आगमन
➜ 24 मार्च 1946 ई.

♜ प्रत्यक्ष कार्यवाही दिवस
➜ 16 अगस्त 1946 ई.

♜ अंतरिम सरकार की स्थापना
➜ 2 सितंबर 1946 ई.

♜ माउंटबेटन योजना
➜ 3 जून 1947 ई.

♜ स्वतंत्रता मिली
➜ 15 अगस्त 1947 ई.

भारत के जिन 8 राज्यों से कर्क रेखा गुजरती है याद करने का ट्रिक ओर क्षेत्रफल की दृष्टि से सबसे बड़े देश ओर राज्य एवं उनके प्रमुख लोक नृत्य

भारत के जिन 8 राज्यों से कर्क रेखा गुजरती है याद करने का ट्रिक

TRICK - मित्र पर गमछा झार 

1. मि => मिजोरम

2. त्र => त्रिपुरा

3. प => पश्चिम बंगाल

4. र => राजस्थान

5. ग => गुजरात

6. म => मध्य प्रदेश

7. छ => छत्तीसगढ़

8. झार => झारखंड

______________________________

क्षेत्रफल की दृष्टि से सबसे बड़े देश

🔳TRICK = रुक चीन अब आ भारत

    1. रु👉        रूस

    2.क👉          कनाडा

    3.चीन👉       चीन

    4.अ👉        अमेरिका

    5.ब👉         ब्राजील

    6.आ👉      ऑस्ट्रेलिया 

    7.भारत👉    🇮🇳भारत🇮🇳

________________________________
राज्य एवं उनके प्रमुख लोक नृत्य   ═══════════════════

❀ मध्य प्रदेश   ➭  पंडवानी, गणगौर नृत्य

❀ असम  ➭ बिहू

❀ उत्तरप्रदेश  ➭ नौटंकी

❀ गुजरात  ➭ गरबा

❀ कर्नाटक ➭  यक्षगान

❀ पंजाब   ➭  भांगड़ा, गिद्दा

❀ राजस्थान ➭   कालबेलिया, घुमर,
तेरहताली, भवाई नृत्य

❀ महाराष्ट्र ➭   तमाशा, लावणी

❀ उत्तराखंड ➭  कजरी, छौलिया

❀ जम्मू-कश्मीर  ➭  कूद दंडीनाच, रुऊफ

❀ हिमाचल प्रदेश ➭   छपेली,दांगी, थाली

❀ बिहार  ➭ छऊ, विदेशिया, जाट- जतिन

❀ केरल ➭ कथकली, मोहिनीअट्टम

❀ नागालैंड  ➭ लीम, छोंग

❀ पश्चिमबंगाल  ➭ जात्रा,ढाली, छाऊ

❀ गोवा ➭ मंदी, ढकनी

❀ आन्ध्रप्रदेश ➭   कुचीपुडी

❀ झारखंड  ➭ विदेशिया, छऊ

❀ उड़ीसा ➭ ओडिसी, धुमरा

❀ छत्तीसगढ़  ➭  पंथी नृत्य

_____________________________________

‘झीलों का शहर’ उपनाम से जानाजाने वाला शहर

– भोपाल

मध्य प्रदेश का एकमात्र हिल स्टेशन जिसे सतपुड़ा की रानी कहा जाता है

– पचमढ़ी

मध्य प्रदेश राज्य का सबसे बड़ा अभयारण्य –

नौरोदेही

मध्य प्रदेश राज्य का सबसे छोटा अभयारण्य –

राला मण्डल

मध्य प्रदेश राज्य का सबसे छोटा राष्ट्रीय उद्यान –

वन बिहार

मध्य प्रदेश का हीरा, डायस्फोर, पाइरोफिलाइट तथा तांबा, अयस्क के उत्पादन में देश में स्थान –

प्रथम

मध्य प्रदेश में वन क्षेत्र का प्रतिशत –

31%

मध्य प्रदेश राज्य में सर्वाधिक आरक्षित वन –

उज्जैन

कूछ महत्वपूर्ण शब्दों के Full form ओर भारत के पड़ोसी देशों के राष्ट्रीय प्रतीक


कूछ महत्वपूर्ण शब्दों के Full form❇️

1. U D P का पूरा नाम  है?
उत्तर:- User Datagram Protocol.

2. R T C का पूरा नाम है?
उत्तर:- Real Time Clock.

3. I P का पूरा नाम  है?
उत्तर:- Internet Protocol.

4. C A G का पूरा नाम  है?
उत्तर:- Comptroller and Auditor General.

5. F E R A का पूरा नाम  है?
उत्तर:- Foreign Exchange Regulation Act.

6. I S R O का पूरा नाम  है?
उत्तर:- Indian Space Research organization.

7. I S D N का पूरा नाम है?
उत्तर:- Integrated Services Digital Network.

8. SAARC का पूरा नाम  है?
उत्तर:- South Asian Association for Regional
co–operation.

9. O M R का पूरा नाम है?
उत्तर:- Optical Mark Recognition.

10. A H R L का पूरा नाम  है?
उत्तर:- Asian Human Right commission

__________________________________

⭕️ भारत के पड़ोसी देशों के राष्ट्रीय प्रतीक ⭕️

🧿 पाकिस्तान 🇵🇰
🎲 खेल           ➖हॉकी 🏑
🦈जलीय जीव ➖ सिंधु डॉल्फिन
🍓 फल            ➖ अमरूद🍐
⚾मिठाई          ➖ गुलाब जामुन 
🥒सब्जी।        ➖भिंडी
🌳वृक्ष             ➖ हिमालयी देवदार
🌺फूल             ➖चमेली का फूल
🌾पेय पदार्थ     ➖गन्ने का रस

🧿 चीन 🇨🇳
🏀मुद्रा ➖ रिनमिंबी
⚽भाषा ➖ मंडारिन
🦓 पशु ➖ पांडा 🐼
🍐 फल ➖कीवी फल
🐉 पौराणिक प्रतीक➖चीनी ड्रैगन 🐉
🦆पक्षी ➖Red Crowned Crane
🌺 फूल➖Peony

🧿 बांग्लादेश 🇧🇩
🎲 खेल ➖ कबड्डी (हादूडू)
🦓पशु➖बंगाल टाइगर 🐅
🍑फल ➖ कटहल
⚾भाषा ➖बंगाली
🦈मछली➖हिलसा
🌳पेड़➖आम का पेड़
🌺फूल➖ वॉटर लिली
👱‍♂️कवि ➖ काजी नजरुल इस्लाम
📔राष्ट्रीय गान➖अनार सोनार बांग्ला
🦆पक्षी ➖Manpie रॉबिन

🧿 नेपाल 🇳🇵
💰मुद्रा ➖नेपाली रुपया
🐄पशु➖गाय
🌳 पेड़ ➖ बोधि वृक्ष
🌻फूल➖लाली गुरूंस
⚽खेल➖ वॉलीबॉल
🌊नदी ➖ काली गंडक
🦆पक्षी➖ लीफे
🥞मिठाई➖जलेबी
पोशाक ➖पुरुष :दौरा सुरूबाल🤵
                महिला: गन्यो चलो👩

🧿 श्रीलंका 🇱🇰
⚽खेल ➖ वॉलीबॉल
💰मुद्रा➖ श्रीलंकाई रुपया
🦆पक्षी ➖जंगल फाउल
🌳पेड़➖ आयरन वुड
🦁पशु➖शेर 🦁
🌻फूल➖लिली

  🧿 भूटान 🇧🇹
📔राष्ट्रीय गान ➖ ड्रूक सेंदेन
📻 भाषा➖ जोदखा
💰मुद्रा➖ न्यूगुल्ट्रम
⚽खेल➖तीरंदाजी
🐴पशु➖ ताकिन
🌼पुष्प➖ हिमालयी ब्लू पॉपी🏹
🌳पेड़➖सायप्रास

🧿 अफगानिस्तान 🇦🇫
💰मुद्रा ➖ अफगानी रुपया
🐫पशु➖हिम तेंदुआ
🥭फल➖अनार
⚽खेल➖ बुजकुशी
🥄खाना ➖काबुली पुलाब
🦆पक्षी➖गोल्डन ईगल
🌳वृक्ष ➖देवदार

महत्त्वाची माहिती

❨01❩ भारत का पहला भूमिगत रेलवे स्टेशन कहां बनाया जाएगा?
 उत्तर- हिमाचल प्रदेश✔️

❨02❩ भारत का पहला सौर रसोई वाला गांव कौन सा बना है?
 उत्तर-  बाजागांव ( बैतूल, मध्य प्रदेश)✔️

❨03❩ भारत का पहला वोटर पार्क कहां खोला गया?
 उत्तर-  गुरुग्राम, हरियाणा✔️

❨04❩ अंतरिक्ष में सबसे लंबी अवधि तक रहने वाली पहली महिला अंतरिक्ष यात्री कौन है?
 उत्तर- क्रिस्टीना कोच✔️

❨05❩  भारत का पहला डॉल्फिन रिसर्च सेंटर कहां बनाया गया? 
 उत्तर- पटना, बिहार ✔️

 ❨06❩  भारत का पहला एयर प्यूरीफायर कहां स्थापित किया गया?
 उत्तर-  बंगलौर कर्नाटक ✔️

❨07❩ भारत का सबसे बड़ा वायु गुणवत्ता निगरानी नेटवर्क कहां स्थापित किया जाएगा? 
 उत्तर- मुंबई✔️ 

❨08❩ भारत का पहला एयर प्यूरीफायर कहां स्थापित किया गया?
 उत्तर- बेंगलुरु✔️ 

❨09❩ भारत का सबसे बड़ा वायु गुणवत्ता निगरानी नेटवर्क कहां स्थापित किया जाएगा? 
 उत्तर- मुंबई में✔️

❨11❩ देश का पहला प्लाज्मा बैंक कहां खोला गया?
 उत्तर- दिल्ली में✔️

❨12❩ भारत में डायनासोर पार्क किस राज्य में खोला गया है?
 उत्तर-  गुजरात✔️

❨13❩ वर्ष 2022 तक प्राकृतिक तरीके से खेती करने वाला देश का पहला राज्य होगा?
 उत्तर- हिमाचल प्रदेश✔️

❨14❩ भारत का पहला हीरा संग्रहालय कहां खोला गया है?
 उत्तर-  खजुराहो,मध्य प्रदेश ✔️

❨15❩ भारत में अनुबंध खेती लागू करने वाला पहला राज्य कौन सा है? 
 उत्तर-  तमिलनाडु✔️ 

12 April 2022

आर्थिक वृद्धी, आर्थिक विकास


आर्थिक वृद्धी, आर्थिक विकास

आर्थिक वृद्धी (Economic Growth) :

आर्थिक वृद्धी ही एक संख्यात्मक संकल्पना असून देशातील वस्तु व सेवांच्या एकूण आकारमानात वाढ होणे म्हणजेच आर्थिक वृद्धी होणे होय. म्हणजेच, राष्ट्रीय उत्पन्न वाढत जणाच्या प्रक्रियेला आर्थिक वृद्धी म्हटले जाते.

अर्थात राष्ट्रीय उत्पन्न अचानक वाढले म्हणून त्यास आर्थिक वृद्धी म्हणणे अयोग्य ठरते.

आर्थिक वृद्धीचे मोजमाप साधारणत: जी.डी.पी.च्या संदर्भात केले जाते.

अशा रीतीने, देशाचा जी.डी.पी. वाढत जाण्याच्या प्रक्रियेला आर्थिक वृद्धी असे म्हणतात, तर एका वर्षाचा जी.डी.पी. मागील वर्षाच्या जी.डी.पी. च्या तुलनेत जेवढ्या टक्क्यांनी वाढलेल्या असतो त्यास आर्थिक वृद्धी दर असे म्हणतात.

वृद्धी दर धनात्मक किंवा ऋणात्मक असे शकतो.

वस्तू व सेवांचे भौतिक उत्पादन वाढणे, हे खरे आर्थिक वृद्धीचे धोतक आहे.

वास्तु व सेवांच्या किंमतींमध्ये वाढ झाल्याने वाढलेले जी.डी.पी. आर्थिक वृद्धी दर्शवित नाही. त्यामुळे खरी आर्थिक वृद्धी नॉमिनल जी.डी.पी.तील वाढीच्या तुलनेत वास्तव जी.डी.पी. (real GDP) वाढीने चांगल्या प्रकारे निर्देशित केली जाते.)

आर्थिक विकास (Economic Development) :

‘आर्थिक विकास’ ही ‘आर्थिक वृद्धी’ पेक्षा एक व्यापक संकल्पना आहे. ती एक गुणात्मक संकल्पना आहे.
‘विकास’ या संकल्पनेत केवळ आर्थिक वृद्धीच नव्हे, तर जीवनाच्या इतर सर्व क्षेत्रांमध्ये सकारात्मक बदलांचाही समावेश होतो. (पुढे केवळ आर्थिक विकासाच्या संकल्पनेची चर्चा केलेली आहे.)
‘आर्थिक विकासा’ मध्ये आर्थिक वृद्धीबरोबर राष्ट्रीय उत्पन्नाच्या वितरणातील इच्छित बदल आणि इतर तांत्रिक व संस्थात्मक बदल, यांचा समावेश होतो.
दुसर्‍या भाषेत, आर्थिक वृद्धी होत असतांना दर डोई वास्तव उत्पन्न, दारिद्रय, बेरोजगारी, देशातील उपन्नाचे वितरण इत्यादींमध्ये काय बदल होत आहे, यातून आर्थिक विकास सुचीत होत असेल.
म्हणजेच, आर्थिक वृढीमुळे निर्माण होणारे फायदे मुठभर भांडवलदारांपूरती मर्यादित न राहता, त्यामुळे सर्वासाठी रोजगाराच्या संधी निर्माण होत असतील, त्यांच्या हातात पर्याप्त क्रमशक्ती निर्माण होत असेल, दारिद्र्याचे प्रमाण कमी होऊन सर्वसामान्य लोकांच्या जीवनमानाचा दर्जा उंचावत असेल व देशातील आर्थिक व सांपक्तिक विषमता कमी होत असेल, तरच आर्थिक विकास होत आहे, असे म्हटले जाईल.
अशा रीतीने, आर्थिक वृद्धीचे फायदे तळागाळातील शेवटच्या व्यक्ती व गटांपर्यंत पोहोचण्याची प्रक्रिया म्हणजेच आर्थिक विकास होय.
थोडक्यात, आर्थिक विकास म्हणजे ‘आर्थिक वृद्धी+बदल’ असे म्हणता येईल.
येथे ‘बदल’ ही संकल्पना अर्थव्यवस्थेतील गुणात्मक बदल दर्शविते. त्यामध्ये दारिद्रय कमी होणे, रोजगार निर्मिती, विषमता कमी होणे, राहाणीमानाचा दर्जा उंचावणे, कार्यक्षमता वाढणे, तंत्रज्ञान विकास, औधोगिक व सेवा क्षेत्रांचा वेगाने विकास, व्यक्तींच्या दृष्टीकोनांमध्ये सकारात्मक बदल, यांसारख्या सकारात्मक बदलांचा समावेश होतो.

अर्थ: जीवनाच्या मूलभूत किमान गरजा भागविता येण्याची अक्षमता म्हणजे दारिद्रय होय.
 

दारिद्रय ही एक अशी सामाजिक समस्या आहे, ज्यामध्ये समाजाचा एक मोठा गट जीवनाच्या मूलभूत गरजांपासून वंचित राहतो.

दारिद्रयाची संकल्पना एक सापेक्ष संकल्पना आहे, ज्यामध्ये चांगल्या जीवन स्तराच्या ऐवजी निम्न जीवन स्तराच्या आधारावर दारिद्राची कल्पना करण्यात येते.

भारतातही दारिद्रयाच्या व्याख्येचा आधार उच्च जीवन स्तराऐवजी निम्न जीवन स्तरच मानण्यात येतो.

सापेक्ष दारिद्रय (Relative Poverty) :

देशातील उच्चतम 5 किंवा 10 टक्के लोकसंख्येच्या संपत्ती, उत्पन्न किंवा उपभोगाच्या तुलनेत देशातील न्यूनतम 5 किंवा 10 टक्के लोकसंख्येच्या संपत्ती, उत्पन्न किंवा उपभोगाचे मोजमाप केल्यास त्यास सापेक्ष दारिद्रय असे सापेक्ष दारिद्र्यामार्फत देशातील संपत्ती, उत्पन्न किंवा उपभोगाच्या वितरणातील विषमतेचे चित्र स्पष्ट होते.

निरपेक्ष दारिद्रय  (Absolute Poverty) :

दारिद्रयाच्या प्रमाणाचे निरपेक्ष मोजमाप करण्यासाठी देशातील जीवनमान खर्चाचा विचार कारण त्या आधारावर एक न्यूनतम उपभोग स्तर निर्धारित केला जातो. भारतात या न्यूनतम उपभोग स्तरालाच दारिद्रय रेषा असे म्हणतात.
राष्ट्र व राज्य पातळीवरील दारिद्रयाचे प्रमाण निश्चित करण्यासाठी नियोजन आयोग नोडल एजन्सी म्हणून कार्य करते.
त्यासाठी NSSO मार्फत साधारणत: दर पाच वर्षांनी हाती घेण्यात आलेल्या घरगुती उपभोग खर्चावरील नमूना सर्वेक्षणाचा आधार घेतला जातो.

_____________________________

दारिद्रय रेषा :

गरिबीची प्रमाण मोजण्यासाठी दारिद्रय रेषा (Pov-erty Line) या संकल्पनेचा वापर केला जातो.
1973-74 पासून नियोजन आयोग दारिद्रय रेषा ठरविण्यासाठी पुढील दोन निकषांचा वापर करीत आहे.
1दरडोई प्रतिदिन उष्मांक उपभोग (Per Capita per day calorie intake) –

या निकषानुसार ग्रामीण भागात दरडोई प्रतिदिन किमान उष्मांक उपभोग 2400 कॅलरी, तर शहरी भागात तो किमान 2100 कॅलरी एवढा ठरविण्यात आला आहे.
अर्थात दारिद्र्य रेषा मोजण्यासाठी कॅलरी मूल्याचे रूपांतर पैशात (equivalent मनी value) केले जाते.
दरडोई प्रतिमाह उपभोग खर्च (Per Capita Per Month Consumption Expenditure) –

या निकषानुसार दारिद्रय रेषा 2004-2005 मध्ये (आधारभूत वर्ष: 1973-74) ग्रामीण भागात दरडोई प्रतिमाह उपभोग खर्च रु. 356.30 तर शहरी भागात तो रु. 538.60 एवढी ठरविण्यात आली आहे.
यावरून जी कुटुंबे दारिद्रय रेषेपेक्षा कमी खर्च करतात त्यांना ‘दारिद्रय रेषेखालील कुटुंबे’ (Below Poverty Line: BPL) तर जी कुटुंबे दारिद्रय रेषेपेक्षा जास्त खर्च करतात त्यांना ‘दारिद्रय रेषेवरील कुटुंबे’ (Above Poverty Line:APL) असे संबोधले जाते.

महाराष्ट्राच्या मंत्रिमंडळातील महत्त्वाची पदे


◆ मुख्यमंत्री - उद्धव ठाकरे
◆ उपमुख्यमंत्री - अजित पवार
◆ गृहमंत्री - दिलीप वळसे पाटील
◆ गृहराज्यमंत्री - सतेज पाटील
◆ वित्तमंत्री - अजित पवार
◆ महसूलमंत्री - बाळासाहेब थोरात
◆ पर्यटनमंत्री - आदित्य ठाकरे
◆ उद्योगमंत्री - सुभाष देसाई
◆ शिक्षणमंत्री - वर्षा गायकवाड
◆ आरोग्यमंत्री - राजेश टोपे
◆ जलसंपदामंत्री - जयंत पाटील
◆ ऊर्जामंत्री - नितीन राऊत
◆ कृषिमंत्री - दादाजी भुसे
◆ परिवहनमंत्री - अनिल परब
◆ सहकारमंत्री - बाळासाहेब पाटील
◆ क्रीडामंत्री - सुनिल केदार
◆ सामाजिक न्यायमंत्री - धनंजय मुंडे

━━━━━━━━━━━━━━━━━

❇️  महाराष्ट्रातील इतर महत्त्वाची पदे :-

◆ विधानसभा सभापती - सध्या रिक्त आहे
◆ विधानसभा उपसभापती - नरहरी झिरवळ
◆ विधानसभा विरोधी पक्षनेता - देवेंद्र फडणवीस
◆ विधानपरिषद सभापती - रामराजे निंबाळकर
◆ विधानपरिषद उपसभापती - नीलम गोऱ्हे
◆ विधानपरिषद विरोधी पक्षनेता - प्रवीण दरेकर

━━━━━━━━━━━━━━━━━━━

❇️  महाराष्ट्रातील महत्त्वाचे उच्चपदस्थ व्यक्ती :-

◆ मुख्यमंत्री - उद्धव ठाकरे
◆ राज्यपाल - भगतसिंह कोष्यारी
◆ मुख्य सरन्यायाधीश - दिपांकर दत्ता
◆ निवणुक आयुक्त - यू.पी.एस.मदान
◆ लोकायुक्त - व्ही. एम. कानडे
◆ एमपीएससी अध्यक्ष -  के.आर. निंबाळकर
◆ महाधिवक्ता - आशुतोष कुंभकोणी
◆ राज्य मानवी हक्क आयोग अध्यक्ष - के.के. तातेड
◆ राज्य महिला आयोग अध्यक्ष - रुपाली चाकणकर
◆ मुख्य सचिव - देवाशिष चक्रवर्ती
◆ गृह सचिव - अमिताभ राजन
◆ पोलीस महासंचालक - रजनीश सेठ