जीवाणूजन्य रोग (Bacterial Diseases)

1. क्षयरोग -

रोगकारक (Bacteria) -मायोबँक्टेरिअम ट्युबरक्युलोसिस

प्रतिबंधक उपाय - BCG लस Bacillus Calmett Guarine

औषध - Streptomycin

2. टायफॉईड
रोगकारक - सालमोनेला टायफी

प्रतिबंधक उपाय - TAB लस

3. कॉलरा
रोगकारक - व्हिब्रीओ कॉलरा

प्रतिबंधक उपाय - हाफकिन्सची लस

4. घटसर्प -
रोगकारक - कॉर्निओबँक्टेरियम डिप्थेरी

5. डांग्या खोकला

रोगकारक - हर्मोफिलस परट्यूसिस

6. धनुर्वात
रोगकारक - क्लॉस्ट्रिडिअम टिटँनी

7. न्युमोनिया
रोगकारक - डायप्लोकॉकस न्युमोनी

8. कुष्ठरोग किंवा हँसनचा रोग

रोगकारक - मायकोबँक्टेरिअम लेप्री

प्रकाश

महत्वाचे मुद्दे:

· सभोवतालचा रंगबेरंगी देखावा आणि प्रकृतीक सौंदर्य पाहण्याचा आनंद आपल्याला डोळ्याच्या विशिस्ट संवेदना आणि प्रकाश यामुळे होतो.

· विद्युत चुंबाकीय प्रारण या नावाने ऊर्जेचे रूप म्हणजे प्रकाश. प्रकाशामुळे डोळ्याला दृष्टी प्राप्त होते.

· क्ष-किरण, दृश्य प्रकाश, रेडियो लहरी, हे सर्व विद्युत चुंबकीय वर्णपटलाचे भाग आहेत.

· प्रकाश किरणांची तरंग लांबी 4×10-7 m ते 7×10-7 m च्या दरम्यान असते.

· प्रकाशाच्या प्रसारणाच्या मार्गाला प्रकाश किरण म्हणतात.

· अनेक प्रकाश किरण एकत्र येऊन शलाका तयार होतात.

· प्रकाश किरण त्यांच्या उगमस्थांनापासून सरळ रेषेत प्रवास करतात.

· जर प्रकाशाच्या प्रसारणाच्या दिशेने एखादी वस्तु आली तर तिची छाया तयार होते.
आरसा :

· आपण दररोज वापरतो त्यापैकी सपाट आरशाशी आपला जास्त संबंध आहे.

· आरसा हा परवर्तंनशील पृस्ठभाग आहे.

· सपाट आरसा म्हणजे सपाट काच असून तिच्या एका पृस्ठभागावर परावर्तक पातळ लेप देऊन त्यावर लाल रंग दिल्याने परावर्तक थराचे संरक्षण केलेले असते.

· आरशाचा दूसरा प्रकार म्हणजे वक्र गोलाकार आरसा होय.

· तो गोलाकार परवर्तनशील पृष्ठभागाचा एक भाग असतो. त्याचा काटछेद हा वर्तुळपाकळी असतो. काचेच्या एका पृष्ठभागावर परावर्तक लेप देऊन दूसरा पृष्ठभाग चकचकीत केलेला असतो.

अंतर्वक्र आरसा -

· जर गोलाकार पृष्ठभागाचा आतला भाग चकचकीत असेल तर त्याला अंतर्वक्र आरसा म्हणतात.

· आतल्या पृष्ठभागावरून परावर्तन होते. त्यालाच अभिसारी आरसा म्हणतात.

· कारण मुख्य अक्षाला समांतर असणारे किरण परावर्तनानंतर एका बिंदुजवळ अभिसारीत होतात.

बहिर्वक्र आरसा -

· जर गोलाकार पृष्ठभागाचा बाहेरचा भाग चकचकीत असेल तर त्याला बहिर्वक्र आरसा म्हणतात.

· बाहेरचा पृष्ठभागावरून परावर्तन होते.

· मुख्य अक्षाला समांतर असणारे किरण परावर्तनानंतर अपसारीत होत असल्याने या आरशाला आपसरी आरसा असे म्हणतात.

गोलाकार आरशाशी संबंधित संज्ञा :

वक्रता मध्य - (C) Centre of Curvature

· गोलाकार आरसा ज्या गोलचा भाग आहे त्याच्या केंद्रबिंदूला वक्रता मध्य किंवा वक्रता केंद्र म्हणतात.

ध्रुव - (p) Pole

· गोलीय आरशाच्या मध्यबिंदूला ध्रुव किंवा गुरुत्व मध्य म्हणतात.

मुख्य अक्ष - Principal Axis

· आरशाचा ध्रुव आणि वक्रतामध्य यामधून जाणार्‍या सरळ रेषेला मुख्य अक्ष म्हणतात.

वक्रता त्रिज्या - (R) Radius of Curvature

· आरशाचा वक्रता मध्य व ध्रुव यांच्यामधील अंतराला 'वक्रता त्रिज्या' म्हणतात.

अंतर्वक्र आरशाची नाभी - (F) Focus

· अंतर्वक्र आरशाच्या मुख्य अक्षाला समांतर असणारे किरण परावर्तनानंतर एका बिंदुजवळ येतात. त्यालाच 'अंतर्वक्र आरशाची नाभी' म्हणतात.

नाभीय अंतर - (F) Focal Length

· आरशाचा ध्रुव आणि नाभी यांच्यामधील अंतराला आरशाचे 'नाभीय अंतर' म्हणतात.

ध्वनी:

'ध्वनी म्हणजे ऐकण्याची संवेदना'.
ध्वनीचे स्वरूप :'ध्वनी ही एक प्रकारची ऊर्जा असून ती आपल्या कानात ऐकण्याची संवेदना निर्माण करते'.

ध्वनीची निर्मिती आघाताने, छेडल्याने, हवा फुंकल्याने, ओरखडल्याने, विविध वस्तु हालल्याने अशा अनेक कारणाने होवू शकते.

प्रत्येक उदाहरणात कंपन ध्वनीच्या निर्मितीस कारणीभूत ठरतात.

कंपन : वस्तूची जलद गतीने पुढे-मागे होणारी हालचाल म्हणजे कंपन होय.

उदा. तंतुवाद्यातील तारेची कंपने

ध्वनी हे तरंगाच्या स्वरुपात प्रसारित होतो.

वस्तु विक्षोभित होते आणि कंप पावते तेव्हा ध्वनी निर्माण होतो.

ध्वनी भौतिक वस्तूतून किंवा पदार्थातून प्रसारित होतो त्याला माध्यम म्हणतात. ते घन, द्रव किंवा वायु असू शकते.

ध्वनी निर्वात पोकळीतून प्रवास करू शकत नाही.

प्रत्येक्षात कंपित वस्तूपासून ऐकणार्‍यापर्यंत कण प्रवास करीत नाहीत.
ध्वनी तरंगाची वैशिष्ट्ये :

जेव्हा ध्वनी तरंग माध्यमातून प्रवास करतात तेव्हा माध्यमाची घनता व दाब यामध्ये बदल होतो.

संपीडने : कणांची एकत्रित गर्दी असणारे भाग म्हणजे संपीडने होय.

संपीडनांपाशी घनता तसेच दाब उच्च असतो.

विरलने : कमी दाबाचे असे भाग की जेथे कण विखुरलेले असतात त्याला विरलने म्हणतात.

विरलनापाशी घनता तसेच दाब कमी असतो.

दोन लगतच्या संपीडनातील किंवा दोन लगतच्या विरलनातील अंतरास तरंगलांबी म्हणतात.

त्याचे SI पद्धतीत एकक मीटर तर तरंगलांबी ग्रीक अक्षर लॅम्डा ने दर्शवतात.

वारंवारता :

घनतेचे उच्चतम किंमतीपासून कमीत कमी किंमतीपर्यंत आणि पुन्हा उच्चतम किंमतीपर्यंत होणारा बदल एक आंदोलन घडवितो.

एकक कालावधीत होणारी आंदोलनाची संख्या म्हणजे तरंगाची वारंवारता होय.

ध्वनी तरंगाची वारंवारता ग्रीक अक्षर न्यू ने दर्शवितात.

त्याचे SI पद्धतीत एकक हर्टझ असून ते Hz ने दर्शवितात.

(note- हर्टंझ (1857-1894) जर्मन भौतिकशास्त्रज्ञ. सर्वप्रथम त्यांनी बिनतारी संदेशवहनाचे प्रसारण व तरंगांची स्वीकृत केली. )
तरंगकाल :

लगतची दोन संपीडणे किंवा विरलने यांना ठराविक बिंदु पार करून जाण्यास लागणारा वेळ म्हणजे 'तरंगकाल' होय.

माध्यमाच्या घनतेमध्ये एक संपूर्ण आंदोलन होण्यास लागणारा वेळ हा ध्वनी लहरीचा तरंगकाल असतो.

तो 'T'ने दर्शविला जातो.

SI पद्धतीत तरंगकालाचे एकक सेकंद आहे.

u=1/t

ध्वनीचा वेग :

तरंगावरील संपीडन किंवा विरलनासारख्या एखाद्या बिंदुने एकक कालावधीत कापलेले अंतर म्हणजे ध्वनीचा वेग होय.

वेग=अंतर/काल

एका तरंगकालात कापलेले अंतर,

वेग= तरंगलांबी/तरंगकाल

वेग= वारंवारता*तरंगलांबी

मानवी श्रवण मर्यादा :

मानवी कानांची ध्वनी ऐकण्याची मर्यादा सुमारे 20 हर्टझ ते 20,000 हर्टझ आहे.

पाच वर्षाच्या आतील मुले आणि कुत्र्यांसारखे काही प्राणी 25000 हर्टझ पर्यंत ध्वनी एकू शकतात.

श्रव्यातील ध्वनी :

20000 हर्टझ पेक्षा अधिक वारंवारता असणार्‍या ध्वनीला श्रव्यातील ध्वनी असे म्हणतात.

निसर्गात डॉल्फिन्स, वटवाघुळे, उंदीर वगैरे तो निर्माण करू शकतात.

उपयोग :

जहाजावरून जहाजावर संपर्क साधण्यासाठी श्रव्यातील ध्वनी उपयोगी ठरते.
ध्वनीचे परिवर्तन :

ध्वनी तरंगांचे घन किंवा द्रव पृष्ठभागावरून परावर्तन होते.

ध्वनीच्या परावर्तनासाठी फक्त मोठ्या आकाराचा खडबडीत किंवा चकचकीत पृष्ठभागाच्या अडथळ्याची आवश्यकता असते.

प्रतिध्वनी :

मूल ध्वनीची कोणत्याही पृष्ठभागावरून परावर्तनामुळे होणारी पुनरावृत्ती म्हणजे प्रतिध्वनी होय.

अंतर= वेग*काल

निनाद :

एखाद्या ठिकाणाहून ध्वनी तरंगांचे पुन्हा पुन्हा परावर्तन होऊन, ध्वनीतरंग एकत्र येऊन सतत जाणवेल असा ध्वनी तयार होतो.त्याचा परिणाम ध्वनीचे सातत्य राहण्यात होतो त्यालाच निनाद म्हणतात.

सोनार (SONAR):

Sound Navigation And Ranging याचे लघुरूप म्हणजे SONAR होय.

पाण्याखालील वस्तूचे अंतर, दिशा आणि वेग श्रव्यातील ध्वनी तरंगाच्या उपयोग करून SONAR मोजते.

NEFT आणि RTGS मध्ये नेमका फरक काय आहे!...

NEFT आणि RTGS मध्ये नेमका फरक काय आहे!...
----------------------------------
ऑनलाईन पैसे ट्रान्सफर करताना तुम्ही नेहमी पाहत असाल की आपल्याला NEFT आणि RTGS हा पर्याय दाखवतो. पण कधी तुम्ही विचार केलाय का, काय आहे हे NEFT आणि RTGS? त्याचं महत्त्व काय? आणि नेमका त्यांच्यामधील फरक काय?

जाणून घेऊया.....

भारतात पैसे पाठवणे प्रक्रिया रिजर्व बँक ऑफ इंडियाच्या देखरेखी खाली चालते. सध्या भारतात विविध प्रकारच्या पैसे पाठवणे प्रक्रिया अस्तित्वात आहेत, ज्यातील प्रमुख प्रक्रिया आहेत-

▪१. National Electronic Fund Transfer – NEFT
▪२. तात्काळ पैसे पाठवणे (Real Time Gross Settlement – RTGS
▪३. Immediate Payment Service – IMPS

◾आपण आता या तिन्ही प्रक्रियांविषयी स्वतंत्रपणे जाणून घेऊया:

🔺१. नॅशनल इलेक्ट्रॉनिक फंड ट्रान्सफर (NEFT)
ही भारतातील सर्वात प्रमुख पैसे हस्तांतरण प्रणालीपैकी एक आहे. ही प्रणाली नोव्हेंबर २००५ मध्ये सुरु करण्यात आली. या पद्धतीने पैसे लगेच ट्रान्सफर होत नाहीत, या प्रणालीमध्ये प्रत्येक तासाचा टाइम स्लॉट बनवलेला असतो आणि त्यानुसार पैसे दुसऱ्याला पाठवले जातात. हे इलेक्ट्रॉनिक संदेशाच्या माध्यमाने वापरले जाते. ही सुविधा देशाच्या ३०००० बँकांमध्ये उपलब्ध आहे.

🔺२. रीअल टाइम ग्रॉस सेटलमेंट (RTGS)
भारतीय RTGS प्रणाली महिन्याच्या केवळ १६ दिवसात देशाच्या जीडीपी एवढी देवाण – घेवाण करते. RTGS च्या माध्यमातून मोठमोठी देवाणघेवाण केली जाते. देशातील ९५% देवाणघेवाण याच प्रणाली मधून होते. ही प्रक्रिया जगात सर्वात जास्त वापरली जाणारी प्रक्रिया आहे १९८५ पर्यंत केवळ ३ देश ही पद्धत वापरत असतं, पण आज जगातील १०० पेक्षा जास्त देश या प्रणालीचा वापर करतात. RTGS प्रणालीच्या माध्यमातून पैसे लगेच हस्तांतरीत करता येतात. या पद्धतीमध्ये OK बटण दाबल्यावर लगेच पैसे समोरच्याच्या खात्यामध्ये जमा होतात.

🔺३. इमीडेट पेमेंट सर्विस (IMPS)
ही सेवा भारतामध्ये २२ नोव्हेंबर २०१० रोजी सार्वजनिकरीत्या सुरु करण्यात आली होती. या सेवेमार्फत एका बँक खात्यामधून दुसऱ्या बँक खात्यामध्ये पैसे कधीही पाठवता येऊ शकतात. मोबाईलच्या माध्यमातून देखील या सेवेचा वापर करता येतो. एकीकडे NEFT आणि RTGS च्या वापरावर मर्यादा आहे, तर दुसरीकडे IMPS चा वापर मात्र दिवसाच्या २४ तासांत कधीही आणि सुट्टीच्या दिवशीही करता येतो. ह्या सेवेचे व्यवस्थापन NationalPayment Corporation Of India (NPCI) द्वारे केले जाते.

◾NEFT आणि RTGS मध्ये काय फरक आहे?

🔺१. NEFT च्या माध्यमाने छोटे बचत खाते धारक पैसे हस्तांतरीत करतात. तर RTGS चा उपयोग मोठमोठ्या उद्योगसंस्था आणि कंपन्या करतात.

🔺२. NEFT मधून किमान पैसे पाठवण्याची मुभा असते, परंतु RTGS मधून कमीत कमी २ लाख रुपये हस्तांतरीत करणे अनिवार्य असते.

🔺३. NEFT मधून पैसे हस्तांतरीत होण्यासाठी वेळ लागतो, पण RTGS मधून पैसे लगेच हस्तांतरीत होतात.

🔺४. NEFT च्या माध्यमातून बँकेच्या कार्यालयीन वेळातच पैसे ट्रान्सफर करता येतात. RTGS मध्ये लगेचच पैसे ट्रान्सफर होतात पण त्यादिवशी बँक चालू असणे गरजेचे असते.

🔺५. ट्रान्सफरसाठी आकारण्यात येणारे शुल्क :

◾NEFT मध्ये आकारण्यात येणारे शुल्क

▪१ लाखांपर्यंत आकारण्यात येणारे शुल्क:- ५ रुपये + सेवा कर

▪१ लाखापेक्षा जास्त आणि २ लाखांपेक्षा कमीसाठी आकारण्यात येणारे शुल्क :- १५ रुपयापेक्षा जास्त नाही + सेवा कर

▪२ लाखापेक्षा जास्त पैसे पाठवण्यासाठी आकारण्यात येणारे शुल्क :- २५ रुपयापेक्षा जास्त नाही+सेवा कर

◾RTGS मध्ये लागणारे शुल्क :

▪२ लाख रुपये ते ५ लाखांपर्यंत देवाणघेवाण करण्यासाठी आकारण्यात येणारे शुल्क :- प्रत्येक ट्रान्सफरला कमाल ३० रुपये

▪५ लाख रुपयांपेक्षा जास्तची देवाणघेवाण करण्यासाठी आकारण्यात येणारे शुल्क :- प्रत्येक ट्रान्सफरला कमाल ५५ रुपये...

#IMPS #NEFT #RTGS #India #ट्रान्सफर #Fund

मराठी व्याकरण झाले सोपे व मजेशीर - पोलीस भरती स्पेशल

    पोलीस भरतीत सर्वात जास्त मार्क मिळवून देणारा घटक कोणता ? असे विचारले तर, मराठी व्याकरण असे ठाम पणे सांगता येईल. जर मराठी व्याकरण सोप्या पद्धतीने अभ्यासले तर, आपण नक्कीच पैकीच्या पैकी मार्क्स घेऊ शकतो.
    या लेखात, मी तुम्हाला एकदम सोप्या पध्दतीने मराठी व्याकरण कसे अभ्यासतात ते सांगणार आहे. सुरवात करण्यापूर्वी तुम्हास आवर्जून सांगू इच्छितो की, सोप्या व सहज पद्धतीने मराठी व्याकरण शिकायचे असेल तर माझे शॉर्टकट मराठी व्याकरण पुस्तक नक्की वाचून पहा, जे की सर्व बुक सेंटर वर उपलब्ध आहे. ते नक्कीच तुम्हाला संजीवनी बनून यशस्वी बनवेल.
     आज आपण अलंकार व त्यातील शब्दालंकार कसा सोप्या पद्धतीने केला जाऊ शकतो ते पाहणार आहोत. आपण प्रत्येक अलंकार हा त्याच्या अर्थनुसार एका व्यक्तीशी तुलना करून अभ्यासाला तर किती मजेशीर व सोपे होईल, ते पुढे वाचल्यानंतर समजून येईल.

अलंकार :- कोणतेही गद्य वा काव्य श्रवणीय वा रसपूर्ण करण्यासाठी वापरला जाणारा (काव्यात्मक) साचा म्हणजे अलंकार होय.
अलंकाराचे दोन प्रकार पडतात :- 1. शब्दालंकार  व  2. अर्थालंकार
1. शब्दालंकार :- जेव्हा पद्यामध्ये शब्दांची किंवा अक्षरांची पुनरुक्ती होत असेल व त्यामुळे नादमाधुर्य निर्माण होत असेल, तेव्हा अशा शाब्दिक चमत्कृती साधण्यास शब्दालंकार असे म्हणतात.
( थोडक्यात - शब्दालंकारात शब्दांची किंवा अक्षरांची पुनरुक्ती होते ).
शब्दालंकार याचे परत 3 प्रकार पडतात - 1.1 यमक , 1.2 श्लेष , 1.3 अनुप्रास
1.1 यमक :- कवितेच्या चरणात ठरावीक ठिकाणी एक किंवा अनेक अक्षरे वेगळ्या अर्थाने परंतु उच्चारात समानता असेल व त्यामुळे नाद निर्माण होऊन कवितेच्या चरणाला सौंदर्य प्राप्त होत असेल तर यमक हा शब्दालंकार होतो.
★ यमक अलंकार याची तुलना आपण रामदास आठवले सर यांच्याशी करूया, जेणे करून परीक्षेत त्यांच्या कविते सारखे चरणे विचारले की, डोळे झाकून आपण यमक अलंकार हा पर्याय निवडतोल.
■ यमक अलंकार ट्रिक्स :- जसे भाजीला चव येण्यास टाकावे लागते नमक...! 
जसे भाजीला चव येण्यास टाकावे लागते नमक...!!
तसेच समान उच्चाराचे शब्द आले की होतो यमक...!!
( रामदास आठवले सरांचे बोलणे हे नेहमी यमक अलंकारात असते )            

1.2 श्लेष :- एकच शब्द वाक्यात दोन अर्थांनी वापरल्याने जेव्हा शब्दचमत्कृती साधते तेव्हा श्लेष अलंकार होतो.
★ श्लेष अलंकार याची तुलना आपण दादा कोंडके यांच्याशी करूया, जेणे करून परीक्षेत विचारलेल्या चरणात एकाच शब्दाचे दोन अर्थ निघत असतील तर आपण डोळे झाकून श्लेष अलंकार हा पर्याय निवडतोल.
■ श्लेष अलंकार ट्रिक्स :-  दादा  कोंडके  यांचे  बोलणे  म्हणजे  श्लेष  अलंकार  असतो.
दादा कोंडके यांच्या बोलण्यातून जसे दोन अर्थ निघतात, तसेच श्लेष अलंकारात देखील एकच शब्द वाक्यात दोन अर्थांनी वापरला जातो.
( दादा कोंडकेंचे सिनेमा पहा म्हणजे श्लेष अलंकार केव्हाच विसणार नाहीत )   

1.3 अनुप्रास :- कवितेच्या चरणात किंवा वाक्यात एकाच अक्षराची पुनरावृत्ती होऊन त्यातील नादामुळे जेव्हा त्याला सौंदर्य प्राप्त होते, तेव्हा अनुप्रास अलंकार होतो.
★ अनुप्रास अलंकार याची तुलना आपण शाहरुख  खान यांच्याशी करूया, जेणे करून परीक्षेत विचारलेल्या चरणात एकाच अक्षराची पुनरावृत्ती होत असताना दिसली की, आपण डोळे झाकून अनुप्रास अलंकार हा पर्याय निवडतोल.
■ अनुप्रास अलंकार ट्रिक्स :- शाहरुख  खान  बोलण्यास  प्रयास  करतो,  त्याला अनुप्रास अलंकार म्हणतात.  ( प्रयास = अनुप्रास )
जसे अनुप्रास अलंकारात वाक्यात एकाच अक्षराची पुनरावृत्ती होते व नाद निर्माण होतो, तसेच शाहरुख खान देखील एकच अक्षर परत परत बोलण्याचा प्रयास करत असतो.
डर सिनेमातील शाहरुख खानचा डायलॉग :- क...क...क...क...किरण...!   

      बाकी अलंकार अशाच मजेशीर स्वरूपात आपण पाहणार आहोत. अधिक माहिती साठी, तुम्ही माझे शॉर्टकट मराठी व्याकरण पुस्तक अभ्यासू शकता ज्यामध्ये सर्व घटक मजेशीर स्वरुपात समाविष्ट केलेले आहेत, पुस्तक बाजारात उपलब्ध आहे. आगामी पोलीस भरतीत आशा प्रकारे स्मार्ट पद्धतीने अभ्यास केलात तर, यश नक्कीच तुमच्या पायाशी लोटांगण घालेल यात काहीच शंका नाही...!

संपूर्ण मराठी व्याकरण 30 प्रश्न

1) “जो अत्यंत खर्चिक असतो तो” या शब्दसमूहासाठी दिलेला योग्य शब्द ओळखा.

   1) उधळया    2) कंजूष     
   3) दानशूर    4) चिकट

उत्तर :- 1

2) खालीलपैकी शुध्द शब्द ओळखा.

   1) निर्भत्सना    2) नि:र्भत्सना   
   3) नीभर्त्सना    4) निर्भर्त्सना

उत्तर :- 4

3) आपल्या तोंडावाटे निघणा-या मूलध्वनींना काय म्हटले जाते ?

   1) अक्षर    2) वर्ण     
   3) पद      4) वाक्य

उत्तर :- 2

4) निष्कपट या शब्दाची संधी खालीलपैकी कोणत्या पोटशब्दांनी केली जाते ?

   1) नि: + कपट    2) निष् + कपट   
   3) निष्क + पट    4) न: क + पट

उत्तर :- 1

5) ‘या वयात तुला असे बोलणे शोभत नाही ?’ – या वाक्यातील अधोरेखित शब्दाची जात ओळखा.

   1) भाववाचक नाम    2) विशेष नाम   
   3) धातुसाधित नाम    4) सामान्य नाम

उत्तर :- 3

6) खाली दिलेल्या वाक्यांतून ‘सार्वनामिक विशेषण’ असलेल्या वाक्याचा योग्य पर्याय लिहा.

   1) प्रभाला आता साठावे वर्ष लागले      2) रत्नाला आठवीचा वर्ग शिकविण्यासाठी आला
   3) आक्काला चौदा भाषा येतात      4) तिच्या सर्व साडया म्हणजे भरजरी शालूच आहे

उत्तर :- 4

7) त्या आजारी माणसाला आता थोडे बसवते. या वाक्यातील अधोरेखित शब्द कोणते क्रियापद आहे  ?

   1) प्रायोजक क्रियापद    2) शक्य क्रियापद   
  3) अनियमित क्रियापद    4) गौण क्रियापद

उत्तर :- 2

8) अधोरेखित क्रियाविशेषण अव्ययाचा प्रकार कोणता ?

     वाहन सावकाश चालवावे.
   1) रीतीवाचक    2) निश्चयार्थक   
   3) स्थलवाचक    4) सातत्यदर्शक

उत्तर :- 1

9) शाळेतील विद्यार्थ्यांपैकी रमेश हुशार आहे. (शब्दाची जात ओळखा)

   1) शब्दयोगी अव्यय    2) उभयान्वयी अव्यय 
   3) क्रियाविशेषण अव्यय    4) यापैकी  नाही

उत्तर :- 1

10) ‘चांगला औषधोपचार लाभावा म्हणून तो मुंबईस गेला.’ या वाक्यातील ‘म्हणून’ या अव्ययास काय म्हणतात ?

   1) परिणामबोधक उभयान्वयी अव्यय    2) संकेतबोधक उभयान्वयी अव्यय
   3) उद्देशबोधक उभयान्वयी अव्यय      4) कारणबोधक उभयान्वयी अव्यय

उत्तर :- 3

1) पुढील वाक्यातील कोणत्या भाववाचक नामाचा विशेषनामासारखा उपयोग केला आहे?

      ‘विश्वास परीक्षेत उत्तीर्ण झाला’

   1) उत्तीर्ण    2) परीक्षेत    3) झाला      4) विश्वाय

उत्तर :- 4

2) पुढील वाक्यातील सर्वनाम कोणते ते सांगा.

      ती मुलगी चांगली गाते.

   1) मुलगी    2) ती      3) गाते      4) चांगली

उत्तर :- 2

3) हल्ली सज्जन मित्र मिळणे कठीण झाले आहे. – अधोरेखित शब्दांचे विशेषण प्रकार ओळखा.

   1) साधित विशेषण    2) परिणाम दर्शक विशेषण
   3) नामसाधित विशेषण    4) अविकारी विशेषण

उत्तर :- 3

4) ‘मला आता काम करवते’ या वाक्यातील करवते हे कोणत्या प्रकारचे क्रियापद आहे ?

   1) शक्य क्रियापद  2) प्रयोजक क्रियापद  3) अनियमित क्रियापद  4) साधित क्रियापद

उत्तर :- 1

5) जोडया जुळवा.

   अ) नामसाधित क्रियाविशेषणे    i) निजल्यावर, खेळताना
   ब) विशेषणसाधित क्रियाविशेषणे     ii) दररोज, शास्त्रदृष्टया
   क) धातुसाधित क्रियाविशेषणे    iii) सकाळी, प्रथमत:
   ड) समासघटित क्रियाविशेषणे    iv) मोटयाने, सर्वत्र

  अ  ब  क  ड

         1)  iii  iv  i  ii
         2)  iii  i  iv  ii
         3)  iv  ii  iii  i
         4)  i  iii  iv  ii
उत्तर :- 1

6) आम्ही गच्चीवर गेलो आणि चंद्र पाहू लागतो. या वाक्यातील ‘आणि’ हे कोणत्या प्रकारचे अव्यय आहे ?

   1) विकल्पबोध अव्यय    2) समुच्चबोध अव्यय   
   3) न्यूनत्वबोध अव्यय    4) शब्दयोगी अव्यय

उत्तर :- 2

7) खालीलपैकी किती आश्चर्यकारक केवलप्रयोगी अव्यये आहे.

     ऑ, ओहो, अबब, बापरे, अहाहा, अरेच्या

   1) पाच      2) तीन     
   3) सर्व      4) चार

उत्तर :- 3

8) ‘सुधाने निबंध लिहला असेल’ या वाक्याचा काळ ओळखा.

   1) रीती भविष्यकाळ    2) पूर्ण भविष्यकाळ 
   3) अपूर्ण भविष्यकाळ    4) साधा भविष्यकाळ

उत्तर :- 3

9) ‘बछडा’ या शब्दाचा विरुध्दलिंगी शब्द शोधा.

   1) वाघीण    2) बछडी     
   3) भाटी    4) हंसी

उत्तर :- 2

10) करण म्हणजे ...........................

   1) क्रियेचे साधन किंवा वाहन    2) क्रियेचा आरंभ
   3) क्रियेचे स्थान        4) वरील कोणताही पर्याय योग्य नाही

उत्तर :- 1

1) खाली दिलेल्या वाक्यांतून ‘सार्वनामिक विशेषण’ असलेल्या वाक्याचा योग्य पर्याय लिहा.

   1) प्रभाला आता साठावे वर्ष लागले      2) रत्नाला आठवीचा वर्ग शिकविण्यासाठी आला
   3) आक्काला चौदा भाषा येतात      4) तिच्या सर्व साडया म्हणजे भरजरी शालूच आहे

उत्तर :- 4

2) त्या आजारी माणसाला आता थोडे बसवते. या वाक्यातील अधोरेखित शब्द कोणते क्रियापद आहे  ?

   1) प्रायोजक क्रियापद    2) शक्य क्रियापद   
  3) अनियमित क्रियापद    4) गौण क्रियापद

उत्तर :- 2

3) अधोरेखित क्रियाविशेषण अव्ययाचा प्रकार कोणता ?

     वाहन सावकाश चालवावे.
   1) रीतीवाचक    2) निश्चयार्थक   
   3) स्थलवाचक    4) सातत्यदर्शक

उत्तर :- 1

4) शाळेतील विद्यार्थ्यांपैकी रमेश हुशार आहे. (शब्दाची जात ओळखा)

   1) शब्दयोगी अव्यय    2) उभयान्वयी अव्यय 
   3) क्रियाविशेषण अव्यय    4) यापैकी  नाही

उत्तर :- 1

5) ‘चांगला औषधोपचार लाभावा म्हणून तो मुंबईस गेला.’ या वाक्यातील ‘म्हणून’ या अव्ययास काय म्हणतात ?

   1) परिणामबोधक उभयान्वयी अव्यय    2) संकेतबोधक उभयान्वयी अव्यय
   3) उद्देशबोधक उभयान्वयी अव्यय      4) कारणबोधक उभयान्वयी अव्यय

उत्तर :- 3

6) पुढील शब्द कोणत्या शब्दजाती मधील आहे? – ‘वावा’

   1) सर्वनाम      2) शब्दयोगी अव्यय   
   3) उभयान्वयी अव्यय    4) केवलप्रयोगी अव्यय

उत्तर :- 4

7) खालील वाक्याचा काळ ओळखा. – हरीने आंबा खाल्ला.

   1) वर्तमानकाळ    2) भूतकाळ   
   3) भविष्यकाळ    4) पूर्ण भूतकाळ

उत्तर :- 2

8) खालीलपैकी कोणत्या शब्दाचा वापर पुल्लिंग व स्त्रीलिंग अशा दोन्ही प्रकारे होतो.

   1) मजा    2) ढेकर     
   3) तंबाखू    4) सर्व

उत्तर :- 4

9) विभक्तीचे मुख्य कारकार्थे किती आहेत  ?

   1) आठ    2) सात     
   3) पाच      4) सहा

उत्तर :- 4

10) “समाजात विषमता असू नये” – या वाक्याचा पुढीलपैकी होकारार्थी पर्याय निवडा.

   1) समाजात समानता नसावी    2) समाजात समानता असावी
   3) समाजात विषमता आहे    4) समाजात विषमता असावी

उत्तर :- 2