कंबाईन परीक्षेच्या दृष्टीन काही महत्त्वपूर्ण नियुक्त्या ☑️

अधिक माहितीसाठी नक्की पहा : www.yashacharajmarg.com

◈ सोनाली मिश्रा : रेल्वे संरक्षण दलाच्या पहिल्या महिला महासंचालक म्हणून नेमणूक. 

◈ डॉ.अजय कुमार : केंद्रीय लोकसेवा आयोगाच्या अध्यक्षपदी नियुक्त. 

◈ भानू प्रताप शर्मा : वित्तीय सेवा संस्था ब्युरोचे  (FSIB) अध्यक्ष. 

◈ उमा कांजीलाल : इंदिरा गांधी राष्ट्रीय मुक्त विद्यापीठाच्या पहिल्या महिला कुलगुरू म्हणून नेमणूक. 

◈ अभिजात शेठ : राष्ट्रीय वैद्यकीय आयोगाच्या अध्यक्षपदी नेमणूक. 

◈ एस.महेंद्र देव : पंतप्रधानांच्या आर्थिक सल्लागार परिषदेचे अध्यक्ष. 

◈ ॲनालेना बेयरबॉक : संयुक्त राष्ट्र आमसभेच्या पुढील प्रमुख म्हणून निवड. 

◈ डॉ.जेनिफर सिमन्स : सुरिनामच्या पहिल्या महिला राष्ट्राध्यक्ष. 

◈ दीपक बागला : नीती आयोगाच्या अटल इनोवेशन मिशनचे संचालक म्हणून निवड. 

◈ साहिल किनी : रिझर्व्ह बँक इनोव्हेशन हबचे नवीन मुख्य कार्यकारी अधिकारी. 

◈ नितीन गुप्ता : राष्ट्रीय वित्तीय अहवाल प्राधिकरणाचे अध्यक्ष. 

◈ राजेश कुमार : महाराष्ट्राच्या मुख्य सचिवपदी. 

◈ क्रिस्टी कोव्हेंट्री : आंतरराष्ट्रीय ऑलिंपिक समितीच्या पहिल्या महिला आणि पहिल्या आफ्रिकन अध्यक्ष. 

◈ अनुराधा ठाकूर : आर्थिक व्यवहार विभागाच्या पहिल्या महिला सचिव. 

◈ संजोग गुप्ता : आंतरराष्ट्रीय क्रिकेट परिषदेचे (ICC) मुख्य कार्यकारी अधिकारी. 

◈ सुनील जयवंत कदम : सेबीचे कार्यकारी संचालक म्हणून नियुक्ती. 

◈ केशवन रामचंद्रन : भारतीय रिझर्व्ह बँकेने कार्यकारी संचालक म्हणून नियुक्ती

महत्वाच्या Conference Of The Parties (COP) परिषदा

अधिक माहितीसाठी नक्की पहा : www.yashacharajmarg.com

🔶 COP म्हणजे काय

➤ Climate Change संदर्भातील UNFCCC (United Nations Framework Convention on Climate Change) अंतर्गत होणारी सर्वोच्च वार्षिक परिषद

➤ उद्देश : हरितगृह वायू उत्सर्जन कमी करणे, हवामान वित्त, तंत्रज्ञान हस्तांतरण, अनुकूलन व शमन उपाय ठरविणे

🔶 COP 27 – 2022 | शर्म अल शेख, इजिप्त 🇪🇬

➤ विकसनशील देशांसाठी Loss and Damage Fund स्थापन करण्याचा ऐतिहासिक निर्णय

➤ हवामान बदलामुळे होणाऱ्या नुकसानीसाठी आर्थिक भरपाईवर भर

➤ अनुकूलन (Adaptation) बाबींवर विशेष लक्ष

🔶 COP 28 – 2023 | दुबई, संयुक्त अरब अमीरात 🇦🇪

➤ पहिला Global Stocktake पूर्ण – पॅरिस करार अंमलबजावणीचा सामूहिक आढावा

➤ Fossil fuels पासून transition away करण्याची सामूहिक मान्यता

➤ नवीकरणीय ऊर्जेचा वापर तिप्पट करण्याचा जागतिक ठराव

🔶 COP 29 – 2024 | बाकू, अझरबैजान 🇦🇿

➤ Climate Finance हा मुख्य अजेंडा

➤ 2025 नंतरसाठी नवीन वित्तीय उद्दिष्ट (New Collective Quantified Goal – NCQG) ठरवणे

➤ विकसनशील देशांसाठी निधी उपलब्धतेवर चर्चा

🔶 COP 30 – 2025 | बेलेम, ब्राझील 🇧🇷

➤ Amazon Rainforest संरक्षणावर केंद्रित चर्चा

➤ NDCs च्या (Nationally Determined Contributions) अद्ययावतीकरणाचा टप्पा

➤ जैवविविधता व हवामान बदल यांचा समन्वय

🔶 COP 31 – 2026 | अंताल्या, तुर्की 🇹🇷

➤ पॅरिस कराराच्या अंमलबजावणीचे मूल्यमापन

➤ 1.5°C लक्ष्य साध्य करण्यासाठी दीर्घकालीन रोडमॅप

➤ विकसनशील–विकसित देशांमधील जबाबदारी वाटपावर भर

30 नोव्हेंबर 2025 चालू घडामोडी

अधिक माहितीसाठी नक्की पहा : www.yashacharajmarg.com

१. सीबीएसईने २०२५-२६ या शैक्षणिक सत्रापासून कोणत्या वर्गांसाठी 'कौशल्य शिक्षण' अनिवार्य केले आहे? – इयत्ता ६ ते ८

२. एनसीबीने ड्रग्ज तस्करांविरुद्ध ऑपरेशन क्रिस्टल फोर्ट्रेस कोणासोबत सुरू केले? – दिल्ली पोलिस

३. ७२ व्या वर्षी निधन झालेले अरुणाचलम वेल्लायन कोण होते? – उद्योगपती

४. ल्यूक लिटलर कोणत्या खेळात जगातील सर्वात तरुण क्रमांक १ खेळाडू बनला? – डार्ट्स

५. ३४ व्या वर्षी निधन झालेले हुमेन सागर कोण होते? – ओडिया गायक

६. जगात पहिल्यांदाच गर्भाशयाच्या ग्रीवेचा कर्करोग निर्मूलन दिन कधी साजरा करण्यात आला? – १७ नोव्हेंबर

७. पोर्तुगालमध्ये आयोजित WFDF वर्ल्ड बीच अल्टिमेट चॅम्पियनशिप २०२५ कोणी जिंकली? – भारत

८. खनिज विकासाला चालना देण्यासाठी चुनखडीच्या ब्लॉक्सचा पहिला लिलाव कोणत्या राज्यात/केंद्रशासित प्रदेशात होणार आहे? – जम्मू आणि काश्मीर

९. दरवर्षी कोणत्या दिवशी राष्ट्रीय दूध दिन साजरा केला जातो? – २६ नोव्हेंबर

१०. इंग्लंडचा प्रसिद्ध फुटबॉलपटू डेव्हिड बेकहॅम हा नाईटहूड मिळवणारा पहिला फुटबॉलपटू ठरला आहे? – १७

११. पिलिया मलेनाडू नावाच्या जंपिंग स्पायडरची एक नवीन प्रजाती कोणत्या राज्यात सापडली? – कर्नाटक

१२. कोणत्या देशाचे माजी उपराष्ट्रपती डिक चेनी यांचे वयाच्या ८४ व्या वर्षी निधन झाले? – युनायटेड स्टेट्स

१३. जगात पहिल्यांदाच कोणत्या देशाच्या विमानतळावर वायफाय ७ लाँच करण्यात आले? – ओमान

१४. चंद्रावर पहिल्यांदाच कोणत्या देशाने लहान आयर्न ऑक्साईड क्रिस्टल्स शोधले? – चीन

१५. खालीलपैकी कोणी एटीपी फायनल्स २०२५ चा किताब जिंकला? – जॅनिक सिन्नर

ोव्हेंबर - चालू घडामोडी 🔴

--------------------------------------

01) भारत आणि कोणत्या देशादरम्यानचा संयुक्त लष्करी सराव सूर्यकिरण-XIX पिथोरागड येथे सुरू करण्यात आला आहे ? 

👉  नेपाळ

02) आयसीसी T20 विश्वचषक 2026 साठी ब्रँड अ‍म्बेसेडर म्हणून कोणाची नियुक्ती करण्यात आली आहे ?

👉  रोहित शर्मा

03) कोणत्या राज्यात पोलावरम, मार्कपुरम आणि मदनपल्ले असे तीन नवीन जिल्हे तयार करण्यात आले आहेत ? 

👉  आंध्र प्रदेश

04) 2030 च्या राष्ट्रकुल क्रीडा स्पर्धेचे यजमान म्हणून कोणत्या शहराची अधिकृतपणे निवड करण्यात आली आहे ?

👉  अहमदाबाद

05) बहुचर्चित हेली गुब्बी ज्वालामुखी कोणत्या देशात आहे ? 

👉  इथिओपिया

06) कुमारी कमला यांचे वयाच्या 91व्या वर्षी अमेरिकेत निधन झाले. त्या खालीलपैकी कोणत्या मार्शल आर्ट्स नृत्याशी संबंधित होत्या ? 

👉  भरतनाट्यम

07) कोणत्या राज्यात पाणी सुरक्षा, तंत्रज्ञान, प्रक्रिया आणि शेतकऱ्यांना आर्थिक मदत देण्यासाठी रायथन्ना मीकोसम नावाचा उपक्रम सुरू करण्यात आला आहे ? 

👉  आंध्र प्रदेश

08) डॉ. वर्गीस कुरियन हे कोणत्या क्रांतीचे जनक होते, ज्यांची 104वी जयंती 26 नोव्हेंबर 2025 रोजी साजरी करण्यात आली ? 

👉  श्वेत क्रांती

09) भारत आणि कोणत्या देशामधील संरक्षण कराराअंतर्गत, हॅमर स्मार्ट शस्त्रे भारतात तयार केली जातील ? 

👉  फ्रान्स

10) जगातील सर्वात बलवान महिला 2025 चा किताब कोणी जिंकला ?

👉  जेमी बुकर

11) 53व्या आंतरराष्ट्रीय एमी पुरस्कारांमध्ये सर्वोत्कृष्ट अभिनेत्रीचा पुरस्कार कोणाला देण्यात आला ?

👉  अ‍ना मॅक्सवेल मार्टिन

12) कैरो येथे झालेल्या आयएसएसएफ जागतिक रायफल/पिस्तूल अजिंक्यपद 2025 मध्ये भारताने कोणते स्थान मिळवले ? 

👉  तिसरे

━━━━━━━━━━━━━━━━

नोव्हेंबर 2025 चालू घडामोडी

अधिक माहितीसाठी नक्की पहा : www.yashacharajmarg.com

01) थायलंडमध्ये झालेल्या 74व्या मिस युनिव्हर्स 2025 स्पर्धेचा किताब कोणी जिंकला ? 

उत्तर  👉  फातिमा बॉश

02) भारतातील आशियाई हत्ती आणि मानवी समाज यांच्यातील प्रेम आणि संस्कृती प्रदर्शित करण्यासाठी सांस्कृतिक मंत्रालयाच्या अंतर्गत कोणता प्रकल्प सुरू करण्यात आला ? 

उत्तर  👉  गज लोक

03) ग्रेटर नोएडा येथे झालेल्या वर्ल्ड बॉक्सिंग कप फायनल 2025 मध्ये भारताने किती सुवर्णपदके जिंकली ? 

उत्तर 👉  09

04) इंडिया पोस्टने कोणत्या आयआयटीमध्ये त्यांचे पहिले जनरल झेड-थीम असलेले पोस्ट ऑफिस उघडले आहे ? 

उत्तर  👉  आयआयटी दिल्ली

05) अलीकडेच कोणता देश जगातील तिसरा सर्वात मोठा मानवतावादी देणगीदार बनला आहे ?  

उत्तर  👉  संयुक्त अरब अमिराती

06) प्रादेशिक ओपन डिजिटल हेल्थ समिट २०२५ कुठे आयोजित करण्यात आले होते ? 

उत्तर  👉  नवी दिल्ली

07) खालीलपैकी कोणी भारताच्या पहिल्या क्वांटम सिटीसाठी ब्लूप्रिंटचे अनावरण केले ? 

उत्तर  👉  कर्नाटक

08) अलिकडेच दूरसंचार विभागाचे सचिव कोणाची नियुक्ती करण्यात आली ? 

उत्तर  👉  अमित अग्रवाल

09) सरयू वेलपुला कोणत्या भारतीय महिला ग्रँडमास्टर बनल्या आहेत ? 

उत्तर  👉  26व्या

10) केंद्र सरकारने अलीकडेच भारतीय सिक्युरिटीज अँड एक्सचेंज बोर्ड (SEBI) च्या पूर्णवेळ सदस्य म्हणून कोणाची नियुक्ती केली आहे ? 

उत्तर  👉  संदीप प्रधान

11) 2026 च्या आंतरराष्ट्रीय टेनिस हॉल ऑफ फेम (ITHF) वर्गात कोणाची निवड झाली आहे ? 

उत्तर  👉  रॉजर फेडरर

01) नुकतेच नितीश कुमार यांनी कितव्यांदा बिहार राज्याच्या मुख्यमंत्री पदाची शपथ घेतली आहे ?

👉  दहाव्यांदा 

02) वर्ल्ड बॉक्सिंग कप फायनल्स 2025 मध्ये भारताच्या मीनाक्षी हुड्डाने कोणते पदक जिंकले ?

👉  सुवर्णपदक 

03) पॉवर एक्सचेंज इंडिया लिमिटेडचे व्यवस्थापकीय संचालक व मुख्य कार्यकारी अधिकारी म्हणून कोणाची नियुक्ती करण्यात आली ?

👉  विवेक सिंगला 

04) कोणत्या दोन देशाने संयुक्तपणे 'ओमेन' नावाचा ड्रोन विकसित केला आहे ‌?

👉  अमेरिका आणि युएई 

05) सूनापुर बीच व पुरी गोल्डन बीच या दोन समुद्रकिनाऱ्यांना अलीकडेच ब्ल्यू फ्लॅग पुरस्कार मिळाला आहे, हे समुद्रकिनारे कोणत्या राज्यात आहेत ?

👉  ओडिसा 

06) 44व्या भारत आंतरराष्ट्रीय व्यापार मेळाव्याचे आयोजन कोठे करण्यात आले ?

👉  नवी दिल्ली

07) आंतरराष्ट्रीय पर्यटन मार्टची 13वी आवृत्ती कोणत्या राज्यात आयोजित करण्यात आली होती ?

👉  सिक्कीम 

08) दरवर्षी 'जागतिक दूरदर्शन दिवस' कधी साजरा करण्यात येतो ?

👉  21 नोव्हेंबर

01) भारताचे संरक्षण सचिव कोणाची नियुक्ती करण्यात आली आहे ? 

👉  पराग जैन

02) राष्ट्रीय जल पुरस्कार 2024 अंतर्गत कोणत्या राज्याला सर्वोत्तम राज्य म्हणून घोषित करण्यात आले आहे ? 

👉  महाराष्ट्र

03) 44व्या भारत आंतरराष्ट्रीय व्यापार मेळाव्याची सुरुवात कुठे झाली ? 

👉  नवी दिल्ली

04) पहिले मानवी-रेटेड L110 विकास इंजिन ISRO ला कोणी सुपूर्द केले ? 

👉  गोदरेज एरोस्पेस

05) भारताचे पहिले नदी टर्मिनल कोठे सुरू झाले ? 

👉  गुवाहाटी

06) भारत आणि कोणत्या देशादरम्यान गरुड २०२५ लष्करी सराव सुरू झाला ? 

👉  फ्रान्स

07) जगातील पहिले ग्रीन फ्युएल लेव्ही कोणत्या देशाने सुरू केले आहे ? 

👉  सिंगापूर

08) 13व्या आंतरराष्ट्रीय पर्यटन मार्टचे उद्घाटन कोणत्या राज्यात झाले ? 

👉  सिक्कीम

09) 98व्या वर्षी निधन झालेल्या कामिनी कौशल कोण होत्या ? 

👉  अभिनेत्री

10) पुरी आणि सुनापूर हे कोणत्या राज्यातील समुद्रकिनारे आहेत ज्यांना 2025 - 26 साठी प्रतिष्ठित ब्लू फ्लॅग प्रमाणपत्र मिळाले आहे ? 

👉  ओडिशा

काही महत्त्वपूर्ण नियुक्त्या

अधिक माहितीसाठी नक्की पहा : www.yashacharajmarg.com

🔷 सोनाली मिश्रा – रेल्वे संरक्षण दलाच्या पहिल्या महिला महासंचालक

🔷 डॉ. अजय कुमार – केंद्रीय लोकसेवा आयोग (UPSC) अध्यक्ष

🔷 भानू प्रताप शर्मा – वित्तीय सेवा संस्था ब्युरो (FSIB) अध्यक्ष

🔷 उमा कांजीलाल – IGNOU च्या पहिल्या महिला कुलगुरू

🔷 अभिजात शेठ – राष्ट्रीय वैद्यकीय आयोग (NMC) अध्यक्ष

🔷 एस. महेंद्र देव – पंतप्रधान आर्थिक सल्लागार परिषद अध्यक्ष

🔷 ॲनालेना बेयरबॉक – संयुक्त राष्ट्र महासभेच्या पुढील प्रमुख

🔷 डॉ. जेनिफर सिमन्स – सुरिनामच्या पहिल्या महिला राष्ट्राध्यक्ष

🔷 दीपक बागला – NITI Aayog – Atal Innovation Mission संचालक

🔷 साहिल किनी – Reserve Bank Innovation Hub मुख्य कार्यकारी अधिकारी

🔷 नितीन गुप्ता – राष्ट्रीय वित्तीय अहवाल प्राधिकरण (NFRA) अध्यक्ष

🔷 राजेश कुमार – महाराष्ट्र मुख्य सचिव

🔷 क्रिस्टी कोव्हेंट्री – IOC (International Olympic Committee) च्या पहिल्या महिला आणि पहिल्या आफ्रिकन अध्यक्ष

🔷 अनुराधा ठाकूर – आर्थिक व्यवहार विभागाच्या पहिल्या महिला सचिव

🔷 संजोग गुप्ता – ICC (International Cricket Council) मुख्य कार्यकारी अधिकारी

🔷 सुनील जयवंत कदम – SEBI कार्यकारी संचालक

🔷 केशवन रामचंद्रन – RBI कार्यकारी संचालक

सामान्य ज्ञान 25 प्रश्नउत्तरे

अधिक माहितीसाठी नक्की पहा : www.yashacharajmarg.com

१) महाराष्ट्रातील पहिली स्त्री शिक्षिका कोण ?
उत्तर -- सावित्रीबाई फुले
---------------------------------------------------
२) ' सावरपाडा एक्सप्रेस ' कोणाला म्हणतात ?
उत्तर -- कविता राऊत ( धावपटू)
---------------------------------------------------
३) महाराष्ट्रातील पहिली महिला डाॅक्टर कोण ?
उत्तर -- आनंदीबाई जोशी
---------------------------------------------------
४) महाराष्ट्रातील भारतरत्न मिळविणारी पहिली महिला कोण ?
उत्तर -- लता मंगेशकर
--------------------------------------------------
५) भारताच्या पहिल्या महिला पंतप्रधान कोण ?
उत्तर -- इंदिरा गांधी
---------------------------------------------------
६) भारताच्या पहिल्या महिला राष्ट्रपती कोण ?
उत्तर -- प्रतिभाताई पाटील
--------------------------------------------------
७) भारताची पहिली महिला अंतराळवीर कोण ?
उत्तर -- कल्पना चावला
--------------------------------------------------
८) भारतरत्न मिळविणारी पहिली भारतीय महिला कोण ?
उत्तर -- इंदिरा गांधी
--------------------------------------------------
९) एव्हरेस्ट शिखर सर करणारी पहिली भारतीय महिला कोण ?
उत्तर -- बचेंद्री पाल
--------------------------------------------------

१०) भारताच्या पहिल्या महिला लोकसभा सभापती कोण ?
उत्तर -- मीरा कुमार
--------------------------------------------------
११) भारताच्या पहिल्या महिला आय. पी. एस. अधिकारी कोण ?
उत्तर -- किरण बेदी
-------------------------------------------------
१२) भारतीय सर्वोच्च न्यायालयाच्या पहिल्या महिला न्यायाधीश कोण ?
उत्तर -- मीरासाहेब फातेमा बीबी
--------------------------------------------------
१३) भारताच्या पहिल्या महिला वैमानिक कोण ?
उत्तर -- प्रेमा माथूर
--------------------------------------------------
१४) ' भारताची सुवर्णकन्या ' कोणाला म्हणतात ?
उत्तर -- पी. टी. उषा
--------------------------------------------------
१५) अंजली भागवत ही कोणत्या क्रीडाप्रकारासाठी प्रसिद्ध आहे ?
उत्तर -- नेमबाजी
--------------------------------------------------
१६) पहिली भारतीय विश्वसुंदरी कोण ?
उत्तर -- सुश्मिता सेन
--------------------------------------------------
१७)भारतातील पहिली नोबेल पारितोषिक विजेती महिला कोण ?
उत्तर -- मदर तेरेसा
--------------------------------------------------
१८) ' सायना नेहवाल ' ही खेळाडू कोणत्या खेळाशी संबंधित आहेत ?
उत्तर -- बॅडमिंटन
-------------------------------------------------
१९) ' सानिया मिर्झा ' कोणत्या खेळाशी निगडीत आहे ?
उत्तर -- लाॅन टेनिस
-------------------------------------------------
२०) ' मेरी काॅम ' कोणत्या खेळाशी संबंधित आहे ?
उत्तर -- बाॅक्सिंग
---------------------------------------------------

२१) ' पूर्णिमा महतो ' हे कोणत्या खेळाशी संबंधित आहेत ?
उत्तर -- तिरंदाजी
---------------------------------------------------
२२) ' आरती साहा ' कोणत्या खेळाशी संबंधित आहेत ?
उत्तर -- जलतरण
---------------------------------------------------
२३) ' रोहिणी खाडिलकर ' कोणत्या खेळाशी संबंधित आहेत ?
उत्तर -- बुध्दिबळ
---------------------------------------------------
२४) ' कर्नामा मल्लेश्वरी ' ही कोणत्या खेळाशी संबंधित आहेत ?
उत्तर -- वेट लिफ्टिंग
---------------------------------------------------
२५) ' कोसबाडच्या टेकडीवरून ' हे आत्मवृत कोणाचे आहे ?
उत्तर -- अनुताई वाघ

राष्ट्रीय सामाजिक सहाय्यता कार्यक्रम (NSAP)

अधिक माहितीसाठी नक्की पहा : www.yashacharajmarg.com

➤ राष्ट्रीय सामाजिक सहाय्यता कार्यक्रम (NSAP) 15 ऑगस्ट 1995 रोजी सुरू झाला.

➤ हा कार्यक्रम भारतातील सर्वात गरीब व असुरक्षित नागरिकांना अधिकार-आधारित सामाजिक सुरक्षा देण्याचा संकल्प आहे.

➤ अंमलबजावणी — ग्रामीण विकास मंत्रालय

➤ योजना — पूर्णपणे केंद्र पुरस्कृत, ग्रामीण व शहरी दोन्ही भागांमध्ये लागू.

🔹️उद्दिष्टे 🎯

➤ मूलभूत सामाजिक सुरक्षा व उत्पन्न संरक्षण

▪️ गरीब रेषेखालील वृद्ध, विधवा, दिव्यांग व्यक्ती व कुटुंबप्रमुख मृत झालेल्या कुटुंबांचे संरक्षण.

➤ समावेशक वाढ प्रोत्साहन

▪️ ‘No one left behind’ या तत्त्वानुसार सामाजिक संरक्षण सर्वांपर्यंत पोहोचवणे.

➤ धोरण निर्देशक तत्वांची अंमलबजावणी

▪️ कलम 41, 42, 47 अंतर्गत सामाजिक सहाय्याची राज्याची जबाबदारी प्रत्यक्षात आणणे.

➤ प्रमाण

▪️ सध्या 3.09 कोटी लाभार्थी — जगातील सर्वात मोठ्या सामाजिक सुरक्षा कार्यक्रमांपैकी एक.

🔸️NSAP अंतर्गत पाच उप-योजना 🧩

🔹️इंदिरा गांधी राष्ट्रीय वृद्धापकाळ पेन्शन योजना (IGNOAPS) 👴

➤ 60–79 वर्षे: ₹200/महिना (केंद्र)

➤ 80+ वर्षे: ₹500/महिना (केंद्र)

➤ राज्य पुरवणी (टॉप-अप): ₹50 ते ₹5700/महिना

➤ सरासरी एकूण पेन्शन: सुमारे ₹1100 (अनेक राज्यांमध्ये)

🔹️इंदिरा गांधी राष्ट्रीय विधवा पेन्शन योजना (IGNWPS) 👩‍🦳

➤ 40–79 वर्षांच्या विधवा: ₹300/महिना (केंद्र)

➤ 80+ वर्षे: ₹500/महिना (केंद्र)

🔹️इंदिरा गांधी राष्ट्रीय दिव्यांग पेन्शन योजना (IGNDPS) ♿️

➤ 18–79 वर्षे, गंभीर/बहुविकलांग: ₹300/महिना

➤ 80+ वर्षे: ₹500/महिना

🔹️राष्ट्रीय कुटुंब लाभ योजना (NFBS) ⚰️

➤ BPL कुटुंबातील 18–59 वर्षांच्या कुटुंबप्रमुखाच्या मृत्यूवर

➤ ₹20,000 एकरकमी सहाय्य

🔹️अन्नपूर्णा योजना 🌾

➤ IGNOAPS साठी पात्र पण पेन्शन न मिळणारे वृद्ध

➤ 10 किलो अन्नधान्य/महिना – मोफत

🔹️महत्त्व व सामाजिक-आर्थिक परिणाम 🌍

➤ उत्पन्न सुरक्षा

▪️ 3.09 कोटी लाभार्थ्यांना नियमित आर्थिक आधार

➤ डायरेक्ट बेनिफिट ट्रान्सफर (DBT)

▪️ वेळेवर, पारदर्शक आणि भ्रष्टाचारमुक्त पेमेंट

➤ आर्थिक समावेशन

▪️ लाभार्थ्यांचे बँक खात्यांशी एकत्रीकरण

➤ SDGs मध्ये योगदान

▪️ SDG 1 – No Poverty

▪️ SDG 2 – Zero Hunger

▪️ SDG 10 – Reduced Inequality

🔹️आव्हाने ⚠️

➤ केंद्राकडील पेन्शन रक्कम अत्यल्प

▪️ महागाईनुसार वाढ होत नाही

➤ दस्तऐवजांचा अभाव

▪️ अनेक विधवा व दिव्यांग लाभार्थी ओळख प्रक्रियेतून वंचित

➤ राज्यांच्या टॉप-अपवर अवलंबित्व

▪️ राज्यागणिक पेन्शनमध्ये मोठी तफावत

🔹️निष्कर्ष 🔍

➤ NSAP हा आर्थिक सुरक्षा (पेन्शन), अन्न सुरक्षा (अन्नपूर्णा) आणि डिजिटल शासन (DBT + Aadhaar + PFMS) यांचा परस्परपूरक संगम आहे.

➤ वृद्ध, विधवा, दिव्यांग व गरीब कुटुंबांना वेळीच, सन्मानपूर्वक आणि लक्षित सामाजिक सुरक्षा प्रदान करण्यात याची महत्त्वपूर्ण भूमिका आहे.

नोव्हेंबर 2025 चालू घडामोडी

01) FIDE शतरंज विश्वचषक 2025 उद्घाटन कोणत्या ठिकाणी करण्यात आले ?

👉  गोवा

02) भारतातील पहिले ‘Women’s Wellness on Wheels’ वाहन कोणत्या राज्यात सुरू होणार आहे ?

👉 तमिळनाडू

03) युनेस्को आणि भारताने कोणत्या देशात ‘TVET Initiative’ सुरू केली आहे ?

👉 दक्षिण सूडान

04) जागतिक विद्यार्थी दिन कधी साजरा केला जातो ?

👉 17 नोव्हेंबर 

05) "सहकारी कुंभ 2025" चे उद्घाटन कोणी केले ?

👉 अमित शाह

06)18व्या अर्बन मोबिलिटी इंडिया परिषदेत ‘सर्वोत्तम सार्वजनिक परिवहन प्रणाली’ पुरस्कार कोणत्या शहराला मिळाला ?

👉 चेन्नई

07) भारताच्या सहकार्याने बांधलेले ‘हनीमाधू विमानतळ’ कोणत्या देशात उद्घाटन करण्यात आले ?

👉 मालदीव

08) 'मालाबार-2025' या बहुराष्ट्रीय नौदल सरावात भारताचे प्रतिनिधित्व कोणते जहाज करणार आहे ?

👉 INS सह्याद्री

09) सी-डॉट आणि आयआयटी गांधीनगर यांनी कोणत्या क्षेत्रासाठी उत्कृष्टता केंद्र स्थापन करण्यासाठी भागीदारी केली ?

👉 सायबर सुरक्षा व दूरसंचार

10) 2026 एशियाई युवा तिरंदाजी स्पर्धेची मेजबानी कोणता देश करणार आहे ?

👉 यूएइ

11) AU Small Finance Bank ने महिलांसाठी कोणती नवी योजना सुरू केली आहे ?

👉 M Circle

12) जनजातीय - केंद्रित जीनोम अनुक्रमण परियोजना सुरू करणारे भारतातील पहिले राज्य कोणते ?

👉 गुजरात

13) बीएसएफच्या कोणत्या ट्रॅकर डॉगला राष्ट्रीय वीरता पुरस्कार देण्यात आला ?

👉 बबीता

14) 10 नोव्हेंबर 2025 रोजी भारतात कोणत्या ठिकाणी स्फोटक भीषण घटनेत 08 पेक्षा जास्त नागरिकांचा मृत्यू झाला आहे ?

👉 दिल्ली

 

15) राष्ट्रीय संरक्षण प्रबोधिनीचे (NDA) प्रमुख म्हणून कोणाची नियुक्ती झाली ?

👉 "अनिल जग्गी"

16) 2025 च्या सर्वात आनंदी शहरांच्या यादीत भारतातील सर्वात आनंदी शहर कोणते ठरले आहे ?

👉 मुंबई

 

17) भारताचा 90वा ग्रँडमास्टर कोण ठरला ?

👉  इलामपार्थी ए. आर.

18) “वॉटरशेड फेस्टिव्हल” या विषयावर दोन दिवसांची राष्ट्रीय परिषद कुठे आयोजित झाली ?

👉 गुंटूर (आंध्र प्रदेश)

 

19) नोव्हाक जोकोविच या टेनिस खेळाडूने त्याच्या कारकीर्दीतील कितवा ATP टूर-लेव्हल किताब जिंकला ?

👉 101 वा

20) कोणत्या देशात 300 वर्षे जुना "कार्तिक नृत्य महोत्सव" आयोजीत करण्यात आला आहे  ?

👉 नेपाळ

 

21) दरवर्षी राष्ट्रीय शिक्षण दिवस कधी साजरा करण्यात येतो ?

👉 11 नोव्हेंबर

  

22) अलीकडेच प्रक्षेपित करण्यात आलेल्या, स्पेस किड्स इंडियाने विकसित केलेल्या भारतातील पहिल्या इलेक्ट्रिक रॉकेटचे नाव काय आहे ?

👉 वायुपुत्र

23) नुकतेच कोणत्या देशाने 16 वर्षाखालील मुलांना सोशल मीडिया वापरावर बंदी घालणारा देश कोणता ?

👉 ऑस्ट्रेलिया

24) हिंदुस्थान शिपयार्ड लिमिटेडला कोणता दर्जा प्रदान करण्यात आला ?

👉  मिनी रत्न श्रेणी-I

25) हरित हायड्रोजन परिषद 11-12 नोव्हेंबर दरम्यान कुठे झाली ?

👉  श्रीलंका

अधिक माहितीसाठी नक्की पहा : www.yashacharajmarg.com

बहुआयामी दारिद्र्य निर्देशांक (Global Multidimensional Poverty Index – MPI)

अधिक माहितीसाठी नक्की पहा :  www.yashacharajmarg.com

1) मूलभूत माहिती

➤ जाहीर करणाऱ्या संस्था : UNDP व OPHI

➤ सुरुवात : २०१०

➤ उद्देश : उत्पन्नापलीकडे जाऊन दारिद्र्याचे बहुआयामी स्वरूप मोजणे

2) आयाम व निर्देशांक

➤ एकूण ३ आयाम व १० निर्देशांक

▪️आरोग्य

➤ पोषण

➤ बाल मर्त्यता

▪️शिक्षण

➤ पूर्ण केलेली शालेय वर्षे

➤ शाळेतील हजेरी

▪️जीवनमान (Standard of Living)

➤ स्वयंपाक इंधन

➤ स्वच्छता

➤ पिण्याचे पाणी

➤ निवासाची गुणवत्ता

➤ वीज

➤ संपत्ती

3) MPI स्कोअरचे वर्गीकरण

➤ 1% – 20% : No to Less Poverty

➤ 20% – 33.33% : असुरक्षित (Vulnerable)

➤ 33.33% – 50% : बहुआयामी गरीब

➤ 50% पेक्षा जास्त : तीव्र बहुआयामी गरीब

चालू घडामोडी संबंधित महत्वाच्या योजना व उपक्रमांची यादी

अधिक माहितीसाठी नक्की पहा :  www.yashacharajmarg.com

1.स्वास्थ्य साथी आरोग्य विमा योजना

➤ राज्य: पश्चिम बंगाल

➤ उद्दिष्ट: सर्व नागरिकांना आरोग्य विमा संरक्षण

2.ऑपरेशन नया सवेरा

➤ राज्य: बिहार

➤ उद्दिष्ट: मानवी तस्करी रोखण्यासाठी बिहार पोलिसांची मोहीम

3.स्वयंशक्ती सहकार योजना आणि नंदिनी सहकार योजना

➤ अंमलबजावणी संस्था: राष्ट्रीय सहकारी विकास निगम (NCDC)

➤ उद्दिष्ट: महिलांसाठी सहकाराच्या माध्यमातून आर्थिक सक्षमीकरण

4.सब्बेटिकल रजा योजना

➤ राज्य: सिक्कीम

➤ उद्दिष्ट: सरकारी कर्मचाऱ्यांना विश्रांती व वैयक्तिक प्रकल्पांसाठी दीर्घकालीन रजा

5.हरमिला आर्मा मॉडेल

➤ राज्य: आसाम

➤ आंतरराष्ट्रीय स्वीकार: कंबोडिया देशाने जैवविविधता संवर्धनासाठी स्वीकारलेले मॉडेल

6.भारतातील पहिले हिंदी माध्यमातील MBBS कॉलेज

➤ राज्य: मध्य प्रदेश

➤ उद्दिष्ट: वैद्यकीय शिक्षणाचे स्थानिक भाषेत माध्यम

7.मुख्यमंत्री समृद्ध पंचायतराज अभियान

➤ राज्य: महाराष्ट्र

➤ उद्दिष्ट: ग्रामपंचायतींच्या आर्थिक व सामाजिक सक्षमीकरणासाठी

बृहद सम्यक दर्शन संग्रहालय व स्मारक स्तूप

➤ स्थान: वैशाली, बिहार

➤ उद्दिष्ट: भगवान बुद्धांच्या सम्यक दर्शन तत्त्वज्ञानावर आधारित सांस्कृतिक व धार्मिक केंद्र

२०१४ नंतर मोदी सरकारच्या प्रमुख योजना

अधिक माहितीसाठी नक्की पहा :  www.yashacharajmarg.com

🔷 १. आर्थिक समावेशन, बँकिंग आणि विमा क्षेत्र

➤ प्रधानमंत्री जन-धन योजना – २०१४

➤ प्रधानमंत्री जीवन ज्योती विमा योजना – २०१५

➤ प्रधानमंत्री सुरक्षा विमा योजना – २०१५

➤ अटल पेंशन योजना – २०१५

➤ प्रधानमंत्री मुद्रा योजना – २०१५

➤ स्टॅंड-अप इंडिया योजना – २०१६

➤ पीएम स्वनिधी योजना – २०२०

➤ प्रधानमंत्री सूक्ष्म उद्यम विकास योजना – २०१६

➤ प्रधानमंत्री श्रमिक सेतु योजना – २०२१

➤ पीएम गरीब कल्याण योजना – २०२०

➤ डिजिटल पेमेंट मिशन – २०१६

➤ जनसुरक्षा अभियान – २०१७

➤ प्रधानमंत्री वय वंदना योजना – २०१७

➤ प्रधानमंत्री व्यापारी मानधन योजना – २०१९

➤ ई-रुपी डिजिटल पेमेंट प्लॅटफॉर्म – २०२१

🔷 २. ग्रामीण विकास व पायाभूत सुविधा

➤ प्रधानमंत्री ग्राम सडक योजना – II टप्पा – २०१५

➤ प्रधानमंत्री आवास योजना (ग्रामीण) – २०१६

➤ दीनदयाळ उपाध्याय ग्राम ज्योती योजना – २०१५

➤ सौभाग्य योजना (सर्वांसाठी वीज) – २०१७

➤ प्रधानमंत्री कृषी सिंचाई योजना – २०१५

➤ जल जीवन मिशन – २०१९

➤ मिशन अंत्योदय – २०१७

➤ राष्ट्रीय ग्रामीण आजीविका अभियान – 2011

➤ प्रधानमंत्री ग्रामीण डिजिटल साक्षरता अभियान – २०१७

➤ हर घर नल मिशन – २०१९

➤ प्रधानमंत्री ग्रामीण विकास फंड – २०१८

➤ प्रधानमंत्री आदर्श ग्राम योजना – २०१५

➤ उज्ज्वला योजना (ग्रामीण महिलांसाठी गॅस कनेक्शन) – २०१६

➤ प्रधानमंत्री ग्रामीण रोजगार गारंटी सुधार मोहीम – २०१८

🔷 ३. शहरी विकास व गृहनिर्माण

➤ स्मार्ट सिटी मिशन – २०१५

➤ प्रधानमंत्री आवास योजना (शहरी) – २०१५

➤ अटल मिशन फॉर रेजुवनेशन अँड अर्बन ट्रान्सफॉर्मेशन (AMRUT) – २०१५

➤ स्वच्छ भारत अभियान (शहरी) – २०१४

➤ सबका घर योजना – २०१८

➤ शहरी क्लस्टर विकास योजना – २०१७

➤ राष्ट्रीय शहरी आरोग्य अभियान – २०१६

➤ शहरी जीवन उपार्जन मिशन (NULM) – २०१५

➤ ग्रीन सिटी मिशन – २०१९

🔷 ४. कृषी व शेतकरी कल्याण

➤ प्रधानमंत्री फसल विमा योजना – २०१६

➤ प्रधानमंत्री किसान सम्मान निधी योजना – २०१९

➤ प्रधानमंत्री कृषी सिंचाई योजना – २०१५

➤ नॅशनल गोकुल मिशन – २०१४

➤ सॉयल हेल्थ कार्ड योजना – २०१५

➤ कृषक समृद्धी योजना – २०१८

➤ ई-नाम (National Agriculture Market) – २०१६

➤ पीएम किसान मानधन योजना – २०१९

➤ हर खेत को पानी योजना – २०१६

➤ कृषी पायाभूत गुंतवणूक निधी – २०२०

➤ परंपरागत कृषी विकास योजना – २०१५

➤ नीम कोटेड युरिया योजना – २०१५

➤ किसान ड्रोन योजना – २०२२

➤ ग्रीन एनर्जी बायो एथेनॉल मिशन – २०१८

➤ पशुपालन विकास योजना – २०१७

🔷 ५. आरोग्य, पोषण आणि स्वच्छता

➤ आयुष्मान भारत – प्रधानमंत्री जन आरोग्य योजना – २०१८

➤ स्वच्छ भारत मिशन – २०१४

➤ प्रधानमंत्री मातृ वंदना योजना – २०१७

➤ पोषण अभियान – २०१८

➤ मिशन इंद्रधनुष – २०१४

➤ प्रधानमंत्री सुरक्षित मातृत्व अभियान – २०१६

➤ राष्ट्रीय डिजिटल आरोग्य मिशन – २०२०

➤ ई-संजीवनी टेलिमेडिसिन सेवा – २०२०

➤ प्रधानमंत्री आरोग्य सुरक्षा योजना – २०१६

➤ मिशन सक्ती (महिला व बाल सुरक्षा) – २०२१

➤ प्रधानमंत्री औषध योजना – २०१५

➤ आयुष्मान भारत हेल्थ इन्फ्रास्ट्रक्चर मिशन – २०२१

🔷 ६. शिक्षण, कौशल्य व रोजगार

➤ प्रधानमंत्री कौशल विकास योजना – २०१५

➤ राष्ट्रीय शिक्षण धोरण – २०२०

➤ पीएम ई-विद्या कार्यक्रम – २०२०

➤ राष्ट्रीय अप्रेंटिसशिप प्रचार योजना – २०१६

➤ स्टार्टअप इंडिया – २०१६

➤ स्किल इंडिया मिशन – २०१५

➤ डिजिटल इंडिया – २०१५

➤ प्रधानमंत्री युवाशक्ति अभियान – २०२२

➤ शिक्षण संकल्प २०२१ – २०२१

➤ मिशन कर्मयोगी – २०२०

➤ पीएम रोझगार प्रोत्साहन योजना – २०१७

➤ आत्मनिर्भर भारत रोजगार योजना – २०२०

🔷 ७. महिला व बाल विकास

➤ बेटी बचाओ, बेटी पढाओ – २०१५

➤ प्रधानमंत्री मातृ वंदना योजना – २०१७

➤ उज्ज्वला योजना – २०१६

➤ मिशन शक्‍ती – २०२१

➤ महिला ई-हाट – २०१६

➤ स्वाधार गृह योजना – २०१५

➤ वन स्टॉप सेंटर योजना – २०१५

➤ राष्ट्रीय बाल संरक्षण योजना – २०१६

➤ पोषण ट्रॅकर योजना – २०२०

🔷 ८. पर्यावरण, ऊर्जा आणि हवामान

➤ उजाला योजना (एलईडी वितरण) – २०१५

➤ राष्ट्रीय सौर मिशन – २०१५

➤ ग्रीन इंडिया मिशन – २०१६

➤ ऊर्जा संरक्षण अभियान – २०१७

➤ जल शक्ति अभियान – २०१९

➤ राष्ट्रीय स्वच्छ ऊर्जा निधी – २०१५

➤ अमृत सरोवर अभियान – २०२२

➤ हायड्रोजन मिशन इंडिया – २०२१

➤ नॅशनल बायोगॅस मिशन – २०१८

🔷 ९. उद्योग, उद्योजकता आणि तंत्रज्ञान

➤ मेक इन इंडिया – २०१४

➤ डिजिटल इंडिया – २०१५

➤ स्टार्टअप इंडिया – २०१६

➤ आत्मनिर्भर भारत अभियान – २०२०

➤ राष्ट्रीय लॉजिस्टिक्स धोरण – २०२२

➤ सेमीकंडक्टर मिशन – २०२१

➤ उत्पादन प्रोत्साहन योजना (PLI Scheme) – २०२०

➤ भारतमाला परियोजना – २०१७

➤ सागरमाला प्रकल्प – २०१५

➤ GATI SHAKTI राष्ट्रीय मास्टर प्लॅन – २०२१

➤ Make in India 2.0 – २०२१

🔷 १०. सामाजिक सुरक्षा व कल्याण

➤ प्रधानमंत्री गरीब कल्याण योजना – २०२०

➤ प्रधानमंत्री श्रम योगी मानधन योजना – २०१९

➤ राष्ट्रीय सामाजिक सहाय्यता कार्यक्रम – 1995

➤ पीएम ट्रायबल उद्यम मिशन – २०२२

➤ वन धन योजना – २०१८

➤ ई-श्रम पोर्टल – २०२१

➤ दिव्यांगजन सशक्तीकरण योजना – २०१५

➤ राष्ट्रीय वृद्धजन सन्मान योजना – २०१७

➤ अनाथ बाल सहाय योजना – २०२१

🔷 ११. पायाभूत सुविधा व वाहतूक

➤ भारतमाला परियोजना – २०१७

➤ सागरमाला प्रकल्प – २०१५

➤ UDAN योजना – २०१६

➤ स्मार्ट पोर्ट्स इंडिया प्रकल्प – २०१८

➤ राष्ट्रीय महामार्ग ग्रिड योजना – २०१९

➤ रेल्वे इलेक्ट्रिफिकेशन मिशन – २०१८

➤ एक भारत श्रेष्ठ भारत अभियान – २०१५

➤ गती शक्ती योजना – २०२१

➤ प्रधानमंत्री गतिशक्ति राष्ट्रीय मास्टर प्लॅन – २०२१

🔷 १२. डिजिटल प्रशासन आणि पारदर्शक शासन

➤ डिजिटल इंडिया – २०१५

➤ ई-गव्हर्नन्स मिशन मोड प्रकल्प – २०१६

➤ गव्हर्नमेंट ई-मार्केटप्लेस (GeM) – २०१६

➤ मिशन कर्मयोगी – २०२०

➤ ई-ऑफिस प्रकल्प – २०१८

➤ जनसुविधा केंद्र – २०१५

➤ ई-कोर्ट मिशन – २०१७

➤ पीएम गती शक्ती पोर्टल – २०२१

🔷 १३. राष्ट्रीय सुरक्षा आणि सीमाविकास

➤ भारतमाला आणि सीमावर्ती रस्ते योजना – २०१७

➤ राष्ट्रीय संरक्षण उद्योग धोरण – २०१८

➤ राष्ट्रीय सायबर सुरक्षा धोरण – २०२०

➤ डिफेन्स इनोव्हेशन ऑर्गनायझेशन – २०१८

➤ मिशन रक्षा आत्मनिर्भरता – २०२०

🔷 १४. विशेष प्रादेशिक व सामाजिक योजनाः

➤ उत्तर-पूर्व विकास योजना – २०१६

➤ आकांक्षी जिल्हा कार्यक्रम – २०१८

➤ आकांक्षी ब्लॉक कार्यक्रम – २०२३

➤ मिशन अंत्योदय – २०१७

➤ डेस्टिनेशन नॉर्थ-ईस्ट – २०१९

➤ प्रधानमंत्री विकास योजना (PM-VIKAS) – २०२३

➤ मिशन मोड शेड्युल्ड ट्रायब विकास – २०२२

चालू घडामोडी

01) भारताचा पहिला डिजिटल आदिवासी स्वातंत्र्यसेनानी संग्रहालय कोणत्या राज्यात उद्घाटन होणार आहे ?

👉  छत्तीसगड

02) भारताचा 90 वा चेस ग्रँडमास्टर (बुद्धिबळ) कोण ठरला ?

👉  इलमपार्थी. ए. आर

03) भारताने प्रथमच जीआय-टॅग केलेले इंडी आणि पुलियांकुडी लिंबू कोणत्या देशाला निर्यात केले आहेत ? 

👉  इंग्लंड

04)  "05 ट्रिलियन डॉलर्सच्या" बाजारमूल्यापर्यंत पोहोचणारी जगातील पहिली कंपनी कोणती आहे ?

👉 Nvidia (एनव्हिडिया) 

05) 'समृद्धि ग्राम भौतिक सेवा' पायलट प्रकल्प कोणत्या विभागाने सुरू केला ?

👉  दूरसंचार विभाग

06) लखनऊतील नौसेना शौर्य संग्रहालयाचा केंद्रबिंदू कोणते जहाज असेल ?

👉  "INS गोमती"

07) "तिसरा प्रवासी परिचय" महोत्सव कोणत्या शहरात आयोजित करण्यात आला होता ? 

👉  रियाध (सौदी अरेबिया)

08) भारताची पहिली डिफेन्स ईव्ही ‘VEER’ कोणत्या कंपनीने विकसित केली ?

👉  प्रवेग डायनॅमिक्स 

09) 69 व्या शालेय क्रीडा स्पर्धा 2025 चे आयोजन कोठे करण्यात आले होते  ?

👉  इटानगर

 

10) अलीकडेच "उद्भव उत्सव 2025" हा आंतरराष्ट्रीय नृत्य आणि संगीत महोत्सव कोणत्या राज्यात साजरा करण्यात आला ?

👉  मध्यप्रदेश ( ग्वालियर )

 

11) "रवींद्र कोरीसेट्टर" यांची कर्नाटकच्या राज्योत्सव पुरस्कारासाठी निवड झाली आहे. ते कोण आहेत ? 

👉  पुरातत्वशास्त्रज्ञ

 

12) 2025 बॅटमिंटन आशिया चॅम्पियनशिपमध्ये पंधरा वर्षाखालील मुलींच्या एकेरीत सुवर्णपदक कोणी जिंकले ?

👉  सायना मनीमुथू

 

13) भारतातील पहिल्या केबल सस्पेन्शन ग्लास ब्रिजचे नाव काय आहे ?

👉  बजरंग सेतू

 

14) सरदार वल्लभभाई पटेल यांची 150 वी जयंती कधी साजरी करण्यात आली ?

👉  31 ऑक्टोबर

15) आठव्या वेतन आयोगाच्या अध्यक्षपदी मंत्रिमंडळाने कोणाची नियुक्ती केली आहे ?

👉  रंजना प्रकाश देसाई

अधिक माहितीसाठी नक्की पहा :  www.yashacharajmarg.com

चालू घडामोडी प्रश्नसंच

 01) भारतीय रिझर्व्ह बँक (RBI) ची 619 वी केंद्रीय मंडळ बैठक कोणत्या शहरात आयोजित झाली ?

👉  उदयपूर / Udaipur ✅

02) स्टेट बँक ऑफ इंडियाने सुरू केलेल्या वार्षिक कर्मचारी उत्कृष्टता पुरस्काराचे नाव काय आहे ?

👉  SBI Star

03) नैनीताल बँक लिमिटेडमधील आपला बहुसंख्य हिस्सा विकण्याची योजना कोणत्या बँकेने थांबवली आहे ?

👉  बँक ऑफ बडोदा 

04) UPI व्यवहारांची किंमत ₹27.28 लाख कोटींच्या सर्वकालीन उच्चांकावर कोणत्या महिन्यात पोहोचली ?

👉 ऑक्टोबर 2025 

05) National Interoperable Payment Limited (NIPL) ने मलेशियामध्ये UPI पेमेंट सक्षम करण्यासाठी कोणत्या कंपनीशी भागीदारी केली आहे ?

👉  Razorpay Curlec 

06) संरक्षण संशोधन आणि विकास प्रयोगशाळेचे (DRDL) संचालक म्हणून कोणाची नियुक्ती झाली आहे ?

👉  अंकथी राजू 

07) अरुणाचल प्रदेशातील मेचुका येथे झालेल्या त्रिसेवा सैन्य सरावाचे नाव काय आहे ?

👉  पूर्वी प्रचंड प्रहार

08) OpenAI ने क्लाउड कॉम्प्युटिंग इन्फ्रास्ट्रक्चर साठी कोणत्या कंपनीसोबत $38 अब्ज डॉलर्सची भागीदारी केली आहे ?

👉  Amazon Web Services (AWS)

थोरियम-मोल्टन सॉल्ट रिऍक्टरमध्ये थोरियमपासून युरेनियम इंधन रूपांतर करणारा जगातील पहिला देश कोण आहे ?

👉  चीन 

09) अलीकडेच रामसर स्थळ म्हणून घोषित झालेलं Gogabeel Lake कोणत्या भारतीय राज्यात आहे ?

👉  बिहार 

10) “The Loneliness of Sonia and Sunny” या कादंबरीसाठी बुकर पुरस्कार 2025 च्या अंतिम यादीत कोणाचे नाव आले आहे ?

👉  किरण देसाई 

अधिक माहितीसाठी नक्की पहा :  www.yashacharajmarg.com

काही महत्त्वाच्या नियुक्त्या

◈ सोनाली मिश्रा : रेल्वे संरक्षण दलाच्या पहिल्या महिला महासंचालक म्हणून नेमणूक. 

◈ डॉ.अजय कुमार : केंद्रीय लोकसेवा आयोगाच्या अध्यक्षपदी नियुक्त. 

◈ भानू प्रताप शर्मा : वित्तीय सेवा संस्था ब्युरोचे  (FSIB) अध्यक्ष. 

◈ उमा कांजीलाल : इंदिरा गांधी राष्ट्रीय मुक्त विद्यापीठाच्या पहिल्या महिला कुलगुरू म्हणून नेमणूक. 

◈ अभिजात शेठ : राष्ट्रीय वैद्यकीय आयोगाच्या अध्यक्षपदी नेमणूक. 

◈ एस.महेंद्र देव : पंतप्रधानांच्या आर्थिक सल्लागार परिषदेचे अध्यक्ष. 

◈ ॲनालेना बेयरबॉक : संयुक्त राष्ट्र आमसभेच्या पुढील प्रमुख म्हणून निवड. 

◈ डॉ.जेनिफर सिमन्स : सुरिनामच्या पहिल्या महिला राष्ट्राध्यक्ष. 

◈ दीपक बागला : नीती आयोगाच्या अटल इनोवेशन मिशनचे संचालक म्हणून निवड. 

◈ साहिल किनी : रिझर्व्ह बँक इनोव्हेशन हबचे नवीन मुख्य कार्यकारी अधिकारी. 

◈ नितीन गुप्ता : राष्ट्रीय वित्तीय अहवाल प्राधिकरणाचे अध्यक्ष. 

◈ राजेश कुमार : महाराष्ट्राच्या मुख्य सचिवपदी. 

◈ क्रिस्टी कोव्हेंट्री : आंतरराष्ट्रीय ऑलिंपिक समितीच्या पहिल्या महिला आणि पहिल्या आफ्रिकन अध्यक्ष. 

◈ अनुराधा ठाकूर : आर्थिक व्यवहार विभागाच्या पहिल्या महिला सचिव. 

◈ संजोग गुप्ता : आंतरराष्ट्रीय क्रिकेट परिषदेचे (ICC) मुख्य कार्यकारी अधिकारी. 

◈ सुनील जयवंत कदम : सेबीचे कार्यकारी संचालक म्हणून नियुक्ती. 

◈ केशवन रामचंद्रन : भारतीय रिझर्व्ह बँकेने कार्यकारी संचालक म्हणून नियुक्ती

अधिक माहितीसाठी नक्की पहा :  www.yashacharajmarg.com

२०२५ मधील विविध ऑपरेशन

1) आंतरराष्ट्रीय स्तरावरील ऑपरेशन

🔹️ इस्त्रायलने इराणवर हल्ल्यासाठी राबविलेले — ऑपरेशन स्टायकिंग लायन

🔹️ इराणने इस्त्रायलवर हल्ल्यासाठी राबविलेले — ऑपरेशन टू प्रॉमिस थ्री

🔹️ अमेरिकेने इराण हल्ल्यासाठी राबविलेले — ऑपरेशन मिड नाईट हॅमर

🔹️ इराणने कतारमधील अमेरिकेच्या अल-उदेद-एअर बेसवर हल्ल्यासाठी — ऑपरेशन बशायर अल फतह

🔹️ भारताने इराणमधील भारतीयांना परत आणण्यासाठी — ऑपरेशन सिंधू

🔹️ युक्रेनने रशियावर ड्रोन हल्ल्यासाठी — ऑपरेशन स्कायडर वेब

2) राष्ट्रीय/राज्यस्तरीय नैसर्गिक आपत्ती व बचावकार्य

🔹️ ईशान्य भारतातील बाढग्रस्त स्थळांवरील पुनर्वसनासाठी — ऑपरेशन स्वस्तिक

🔹️ आसाम दुर्गम भागातील गावांना मदत — ऑपरेशन सहयोग

🔹️ पंजाब, हिमाचल प्रदेश आणि जम्मू-काश्मीर पुरानंतर लष्करी मदत — ऑपरेशन SWARNA

3) दहशतवादविरोधी आणि सुरक्षाविषयक ऑपरेशन

🔹️ अमरनाथ यात्रा २०२५ पार्श्वभूमीवर दहशतवादाविरोधात — ऑपरेशन बिहाली

🔹️ पहलगाम हल्ल्यात नागरिकांवर हल्ला करणाऱ्या दहशतवाद्यांचा खात्मा — ऑपरेशन महादेव

🔹️ घुसखोरी थांबविण्यासाठी — ऑपरेशन शिवशक्ती

अधिक माहितीसाठी नक्की पहा :  www.yashacharajmarg.com

🔹️ जम्मू-काश्मीरमधील कुलगाम जिल्ह्यात दहशतवाद्यांविरुद्ध — ऑपरेशन अब्रह्म

🔹️ अमरनाथ यात्रा सुरक्षिततेसाठी — ऑपरेशन शिवा

4) सायबर गुन्हे व आर्थिक फसवणूकविरोधी ऑपरेशन

🔹️ सायबर आर्थिक फसवणूक रोखण्यासाठी CBI — ऑपरेशन चक्र

5) अंमली पदार्थ व अवैध व्यापाराविरोधी ऑपरेशन

🔹️ बेकायदेशीर औषध व्यापाराविरोधात NCB — ऑपरेशन MED MAX

🔹️ NCB ने आंतरराष्ट्रीय ड्रग्ज रॅकेट उघडकीस आणण्यासाठी — ऑपरेशन MELON

🔹️ भारतातील हायड्रोपोनिक गांजा तस्करीविरोधात — ऑपरेशन सवेरा

🔹️ हायड्रोपोनिक गांजा जप्ती (DRI) — ऑपरेशन राहत

🔹️ दिल्लीतील अंमली पदार्थ तस्करीविरोधात — ऑपरेशन संस्कार

🔹️ राजस्थान पोलीस बाईक टोळीवर कारवाई — ऑपरेशन Weedout

🔹️ ऑपरेशन गरुड

🔹️ ऑपरेशन वीड आऊट

6) सामाजिक सुरक्षा व मुलांवरील मोहिमा

🔹️ १८ वर्षांखालील बेपत्ता मुलांना शोधण्यासाठी (केंद्र) — ऑपरेशन मुस्कान

🔹️ १८ वर्षांखालील बेपत्ता मुलांना शोधण्यासाठी (महाराष्ट्र) — ऑपरेशन शोध

🔹️ रस्त्यावरच्या मुलांना शाळेत दाखल करण्यासाठी (पंजाब) — ऑपरेशन जीवनज्योत 2

🔹️ तेलंगणा सरकारने मुलांची सुटका करण्यासाठी — ऑपरेशन मुस्कान XI

7) कायद्याची अंमलबजावणी व राज्य सरकार मोहिमा

🔹️ गंभीर गुन्ह्यांमध्ये लवकर न्यायासाठी (उत्तरप्रदेश) — ऑपरेशन कन्व्हिक्शन

🔹️ बनावट साधूंविरुद्ध (उत्तराखंड) — ऑपरेशन कालनेमी

🔹️ बेकायदेशीर चीनी फटाके जप्ती — ऑपरेशन फायर ट्रेल

🔹️ गोदावरी नदीतील अवैध रेती उपसा थांबविण्यासाठी (नांदेड़) — ऑपरेशन फ्लश आऊट

🔹️ कानपूर (उत्तरप्रदेश) जिल्ह्यात जमीन माफिया आणि खंडणी टोळ्यांवर कारवाई — ऑपरेशन महाकाल

🔹️ BSF ने राजस्थान सीमेजवळ शिकारींपासून संरक्षणासाठी — ऑपरेशन अलर्ट

🔹️ उत्तरप्रदेश पोलिसांनी व्यसनमुक्तीसाठी — ऑपरेशन फाल्कन

🔹️ आंध्रप्रदेशात स्वर्णभूमी दलाला अतिक्रमणापासून वाचवण्यासाठी — ऑपरेशन रेनो

महत्त्वाचे जागतिक निर्देशांक – 2025 (Exam Point of View)

 

1️⃣ मानव विकास निर्देशांक (HDI - 2025)

▪️ Theme: A matter of choice: People & possibilities in the age of AI

➤ भारताचा क्रमांक: 130 वा

➤ पहिले 4 देश: आइसलँड, नॉर्वे, स्वित्झर्लंड, डेन्मार्क

2️⃣ जागतिक असमानता निर्देशांक (GII - 2025) (Global Inequality Index)

▪️ भारताचा क्रमांक: 102 वा

3️⃣ जागतिक भूक निर्देशांक (Global Hunger Index - 2025)

▪️ भारताचा क्रमांक: 102 वा

4️⃣ जागतिक नवोन्मेष निर्देशांक (Global Innovation Index - 2025)

▪️ भारताचा क्रमांक: 38 वा (139 देशांत)

5️⃣ जागतिक आनंद अहवाल (World Happiness Report - 2025)

▪️ भारताचा क्रमांक: 118 वा

6️⃣ जागतिक शांतता निर्देशांक (Global Peace Index - 2025)

▪️ भारताचा क्रमांक: 115 वा

7️⃣ भ्रष्टाचार धारणा निर्देशांक (Corruption Perception Index - 2024)

▪️ भारताचा क्रमांक: 96 वा

8️⃣ शाश्वत विकास अहवाल (Sustainable Development Report - 2025)

▪️ संस्था: SDSN (Sustainable Development Solutions Network)

▪️ भारताचा क्रमांक: 99 वा

➤ पहिले 3 देश: फिनलंड, स्वीडन, डेन्मार्क

9️⃣ जागतिक लिंगभेद निर्देशांक (Global Gender Gap Report - 2025)

▪️ भारताचा क्रमांक: 131 वा

काही महत्त्वाच्या नियुक्त्या सर्व परीक्षांसाठी

◈ सोनाली मिश्रा : रेल्वे संरक्षण दलाच्या पहिल्या महिला महासंचालक म्हणून नेमणूक. 

◈ डॉ.अजय कुमार : केंद्रीय लोकसेवा आयोगाच्या अध्यक्षपदी नियुक्त. 

◈ भानू प्रताप शर्मा : वित्तीय सेवा संस्था ब्युरोचे  (FSIB) अध्यक्ष. 

◈ उमा कांजीलाल : इंदिरा गांधी राष्ट्रीय मुक्त विद्यापीठाच्या पहिल्या महिला कुलगुरू म्हणून नेमणूक. 

◈ अभिजात शेठ : राष्ट्रीय वैद्यकीय आयोगाच्या अध्यक्षपदी नेमणूक. 

◈ एस.महेंद्र देव : पंतप्रधानांच्या आर्थिक सल्लागार परिषदेचे अध्यक्ष. 

◈ ॲनालेना बेयरबॉक : संयुक्त राष्ट्र आमसभेच्या पुढील प्रमुख म्हणून निवड. 

◈ डॉ.जेनिफर सिमन्स : सुरिनामच्या पहिल्या महिला राष्ट्राध्यक्ष. 

◈ दीपक बागला : नीती आयोगाच्या अटल इनोवेशन मिशनचे संचालक म्हणून निवड. 

◈ साहिल किनी : रिझर्व्ह बँक इनोव्हेशन हबचे नवीन मुख्य कार्यकारी अधिकारी. 

◈ नितीन गुप्ता : राष्ट्रीय वित्तीय अहवाल प्राधिकरणाचे अध्यक्ष. 

◈ राजेश कुमार : महाराष्ट्राच्या मुख्य सचिवपदी. 

◈ क्रिस्टी कोव्हेंट्री : आंतरराष्ट्रीय ऑलिंपिक समितीच्या पहिल्या महिला आणि पहिल्या आफ्रिकन अध्यक्ष. 

◈ अनुराधा ठाकूर : आर्थिक व्यवहार विभागाच्या पहिल्या महिला सचिव. 

◈ संजोग गुप्ता : आंतरराष्ट्रीय क्रिकेट परिषदेचे (ICC) मुख्य कार्यकारी अधिकारी. 

◈ सुनील जयवंत कदम : सेबीचे कार्यकारी संचालक म्हणून नियुक्ती. 

◈ केशवन रामचंद्रन : भारतीय रिझर्व्ह बँकेने कार्यकारी संचालक म्हणून नियुक्ती.

रिओ परिषद

🌍 रिओ परिषद व पर्यावरणाशी संबंधित करार

🔹️जागतिक स्तरावर कायद्याच्या शासन विकासासाठी, मार्गदर्शन करण्यासाठी जागतिक आराखडा ठरला.

महिला सक्षमीकरण, स्थानिक शासन व बिगर सरकारी संघटनांना यावर भर देतो.

पर्यावरण बचाव, वनसंवर्धन

क) कायदे आणि करार

रिओ परिषदेने यांच्याशी संबंधित ३ कायदेशीर व बंधनकारक करार मांडण्यात आले :

1️⃣ जैविक विविधता अभिसंधी (Convention on Biological Diversity)

➤ सदस्य : १९६

➤ अंमलात : २९ डिसेंबर १९९३

➤ उद्दिष्टे :

▪ जैविक विविधता घटकांचा शाश्वत वापर करणे

▪ उत्कोनीय सोतांचा लाभ न्यायपूर्ण देणे

2️⃣ संयुक्त राष्ट्र पर्यावरण बदलावरील अभिसंधी चौकट (UNFCCC – United Nations Framework Convention on Climate Change)

➤ सदस्य : १९७

➤ अंमलात : २१ मार्च १९९४

➤ उद्दिष्ट :

▪ वातावरणातील हरितगृह वायूंचे (GHG) प्रमाण पर्यावरणाला घातक ठरेल एवढ्या स्तरापेक्षा कमी ठेवणे

3️⃣ संयुक्त राष्ट्रसंघ वाळवंटीकरण प्रतिबंध अभिसंधी (UNCCD – United Nations Convention to Combat Desertification)

➤ सदस्य : १९७

➤ अंमलात : २६ डिसेंबर १९९६

➤ उद्दिष्टे :

▪ वाळवंटीकरण रोखणे

▪ दुष्काळग्रस्तांसाठी लागवडीस प्रोत्साहन देणे

▪ दुर्भिक्षकाळासाठी लागवडीस सहाय्य करणे

🔹️स्पष्टीकरण

➤ १९७२ ची UNEP आणि ब्रुटलँड आयोगाच्या शिफारशीने प्रेरित होऊन १९९२ ला ब्राझीलमधील रिओ डी जानेरो या शहरात पहिली वसुंधरा परिषद भरली. तिलाच रिओ परिषद म्हणतात.

➤ या परिषदेचे शीर्षक होते :

🔹️संयुक्त राष्ट्राची पर्यावरण व विकास परिषद (UNCED – United Nations Conference on Environment & Development)

➤ या परिषदेने ३ आराखडे बनविले :

अ) रिओ घोषणापत्र

▪ विविध देशांच्या आणि समाजाच्या सहकार्याने नवीन आणि समान न्याय देणारी जागतिक भागीदारी निर्माण करण्याची घोषणा करण्यात आली.

ब) अजेंडा २१

▪ जून १९९२ ला हा करार संमत झाला.

▪ शाश्वत विकासासाठी आंतरव्यवस्थांना स्थानिक, राष्ट्रीय व प्रादेशिक सहकार्यात कृती आराखडा बनविणे.

४७ वी आसियान शिखर परिषद – मलेशिया (२६ ते २८ ऑक्टोबर २०२५)

१. प्रमुख वैशिष्ट्ये

➤ ४७ वी आसियान शिखर परिषद आणि २२ वी आसियान-भारत शिखर परिषद मलेशियामध्ये आयोजित.

➤ भारताचे पंतप्रधान नरेंद्र मोदी यांनी या परिषदेत व्हर्च्युअल पद्धतीने सहभाग नोंदवला.

➤ मलेशियाचे पंतप्रधान अन्वर इब्राहिम हे यजमान.

➤ आसियान देशांसह अमेरिका, चीन, जपान, दक्षिण कोरिया व अन्य प्रमुख भागीदार देशांच्या नेत्यांचा सहभाग.

२. भारताशी संबंधित महत्त्वपूर्ण घोषणा 🇮🇳

➤ नरेंद्र मोदी यांनी २०२६ हे वर्ष "आसियान–भारत सागरी सहकार्य वर्ष" म्हणून साजरे करण्याची घोषणा केली.

३. २०२५ च्या शिखर परिषदेची थीम

➤ "समावेशकता आणि शाश्वतता" (Inclusivity and Sustainability)

४. नवीन सदस्य देशाचा समावेश

➤ २६ ऑक्टोबर २०२५ रोजी तिमोर-लेस्टे (Timor-Leste) ला आसियानचा नवीनतम सदस्य म्हणून अधिकृत मान्यता.

➤ त्यामुळे आसियान समूहात आता एकूण ११ देशांचा समावेश झाला.

५. आसियानचे सदस्य देश (२०२५ नुसार)

➤ ब्रुनेई

➤ कंबोडिया

➤ इंडोनेशिया

➤ लाओस

➤ मलेशिया

➤ म्यानमार

➤ फिलीपिन्स

➤ सिंगापूर

➤ थायलंड

➤ व्हिएतनाम

➤ तिमोर-लेस्टे (नवीन सदस्य)

६. अध्यक्षपदाचे तपशील

➤ २०२५: मलेशिया

➤ २०२६: फिलीपिन्स

७. परिषदेचे महत्त्व

➤ आसियान क्षेत्रातील सागरी सुरक्षा, आर्थिक सहकार्य आणि शाश्वत विकास या विषयांवर भर.

➤ भारत-आसियान संबंध अधिक दृढ करण्यासाठी सागरी भागीदारी आणि डिजिटल कनेक्टिव्हिटी या विषयांवर विशेष लक्ष.

बेटी बचाओ बेटी पढाओ योजना (BBBP)

१. सुरुवात

➤ २२ जानेवारी २०१५ रोजी पानिपत, हरियाणा येथे पंतप्रधान नरेंद्र मोदी यांच्या हस्ते सुरुवात.

२. लक्ष्यगट

➤ नुकतीच लग्न झालेली व तरुण जोडपी

➤ गर्भवती व स्तनदा माता

➤ आई-वडील

३. उद्दिष्टे

➤ पक्षपाती लिंग निवडीचे उच्चाटन करणे

➤ मुलींचे अस्तित्व व संरक्षण सुनिश्चित करणे

➤ मुलींच्या शिक्षणात आणि सर्व क्षेत्रांत सहभाग सुनिश्चित करणे

४. प्रमुख बाबी

➤ महिला आणि बालविकास मंत्रालय, आरोग्य मंत्रालय व शिक्षण मंत्रालय यांच्या संयुक्त प्रयत्नाने राबवली जाते

➤ जागरूकता मोहीम, मीडिया कॅम्पेन, शालेय व सामाजिक हस्तक्षेप यावर भर

💰 सुकन्या समृद्धी योजना (SSY)

१. सुरुवात

➤ २२ जानेवारी २०१५ रोजी पानिपत, हरियाणा येथूनच सुरू

२. लक्ष्यगट

➤ १० वर्षांपेक्षा कमी वयाच्या मुली

३. उद्दिष्टे

➤ मुलींचा जन्मदर वाढवणे

➤ मुलींच्या जगण्याचे प्रमाण (Survival Rate) सुधारणे

➤ शिक्षणासाठी व भविष्याकरिता बचत करण्याची सवय लावणे

४. महत्वाचे मुद्दे

➤ पोस्ट ऑफिस किंवा मान्यताप्राप्त बँकेत खाते उघडता येते

➤ एका कुटुंबातील दोन मुलींसाठी खाते उघडण्याची मुभा

➤ खाते उघडण्याची वयमर्यादा – मुलगी १० वर्षांपेक्षा कमी वयाची असावी

➤ खाते मॅच्युरिटी – २१ वर्षे किंवा मुलीचे लग्न (किमान १८ व्या वर्षी)

➤ आयकर कलम ८०C अंतर्गत करसवलत

📝 टीप: दोन्ही योजनांचा उद्देश स्त्रीभ्रूणहत्या थांबवून मुलींना शिक्षण, आरोग्य आणि आर्थिक सुरक्षितता देणे आहे.