1️⃣ भूअंतर्गत लाव्हा भूरूपे (Intrusive Volcanic Landforms)
✅️ ➤ लाव्हा जमिनीच्या आत थंड झाल्यावर तयार होणारी भूरूपे.
✅️ ➤ यामध्ये खालील रचना आढळतात –
🔸 बॅथोलिथ (Batholith)
➤ पृथ्वीच्या गर्भात मोठ्या खोलीवर थंड झालेला प्रचंड लाव्हाचा थर.
➤ हे खडक पर्वताच्या पाया भागात आढळतात.
🔸 डाईक (Dyke)
➤ लाव्हा भेगेतून वर येऊन थंड होतो व उभे स्तंभ तयार करतो.
➤ हे उभ्या भेगांमध्ये घुसलेले घनरूप खडकाचे थर असतात.
🔸 सिल (Sill)
➤ लाव्हा आडव्या थरांमध्ये प्रवेश करून थंड झाल्यास तयार होणारे सपाट खडकाचे थर.
🔸 लॅकॅालिथ (Laccolith)
➤ लाव्हा वरच्या थरांना उचलून त्याखाली थंड होऊन तयार झालेली गुमटाकार रचना.
➤ यामुळे वरचा प्रदेश थोडा उंच दिसतो.
🔸 स्टॉक (Stock)
➤ बॅथोलिथपेक्षा आकाराने लहान, पण खोलवर तयार होणारी घनरचना.
2️⃣ बाह्य लाव्हा भूरूपे (Extrusive Volcanic Landforms)
✅️ ➤ लाव्हा जमिनीवर बाहेर पडून थंड झाल्यावर तयार होणारी भूरूपे.
✅️ ➤ यामध्ये खालील प्रकार येतात –
🔸 कॅल्डेरा (Caldera)
➤ ज्वालामुखीचा स्फोट झाल्यानंतर त्याच्या मुखाचा भाग कोसळल्याने तयार झालेला मोठा खोल खड्डा.
🔸 लाव्हा शंकू (Lava Cone)
➤ लाव्हा व राखेच्या थरांच्या साचण्याने तयार झालेली शंकूच्या आकाराची रचना.
🔸 बेसॉल्ट मैदान (Basalt Plain)
➤ सतत लाव्हा वाहून आल्याने व थंड झाल्याने तयार झालेली सपाट काळ्या दगडांची मैदानं.
🔸 पठार (Plateau)
➤ लाव्हाच्या अनेक थरांच्या थंड होण्याने तयार झालेली उंच व सपाट भूप्रदेशाची रचना.
➤ उदाहरण: दख्खन पठार (Deccan Plateau) — भारतातील सर्वात प्रसिद्ध लाव्हा पठार.
No comments:
Post a Comment