08 March 2020

पी.व्ही.सिंधू ठरली 'टाईम्स ऑफ इंडिया स्पोर्टस् अवॉर्ड २०१९'ची मानकरी.

🔰 टाईम्स ऑफ इंडिया स्पोर्टस् अवॉर्ड २०१९ हा पुरस्कार जागतिक बॅटमिंटनपटु पी.व्ही.सिंधू हिला काल नवी दिल्ली इथे जाहीर झाला.

🔰 रिओ ऑलंपिक मध्ये रौप्य पदक आणि स्वित्झर्लंडच्या बासेल इथे झालेल्या स्पर्धेत सुवर्ण पदक मिळवणाऱ्या सिंधूला गेल्या वर्षी ‘अनब्रेकेबल स्पिरीट ऑफ गोल’ हा पुरस्कारही मिळाला होता. 

🔰 भारतीय फुटबॉल संघाचा माजी कर्णधार बायचुंग भुतिया याला जीवनगौरव पुरस्काराने गौरवण्यात आले.

🔰 त्याचप्रमाणे हॉकीपटू आणि ३ वेळा ऑलंपिक सुवर्णपदक विजेता बलबिर सिंग वरिष्ठ याला ‘आयकॉन ऑफ द सेंचुरी’ या पुरस्काराने सन्मानित केले. 

🔰 राष्ट्रीय बॅडमिंटन प्रशिक्षक पुलेला गोपिचंद यांना 'मेंटॉर ऑफ द इयर' आणि नेमबाजी प्रशिक्षक जशपाल राणा यांना 'कोच ऑफ द इयर' या पुरस्काराने गौरवण्यात आले.  

नागरी उड्डयण क्षेत्रातल्या 100 टक्के थेट परकीय गुंतवणूकीला केंद्रीय मंत्रिमंडळाची मान्यता

🔰नागरी उड्डयण क्षेत्रात कार्यरत असलेल्या सरकारी एअर इंडिया लिमिटेड या कंपनीच्या बाबतीत गुंतवणुकीचे धोरण बदलण्याच्या उद्देशाने केंद्रीय मंत्रिमंडळाने सध्याच्या थेट परकीय गुंतवणूक (FDI) धोरणात दुरुस्ती करण्यास मान्यता दिली आहे.

🔰या निर्णयामुळे एअर इंडियामध्ये अनिवासी भारतीयांना स्वयंचलित मार्गाने 100 टक्के परकीय गुंतवणूकीला परवानगी देण्यात येणार.

🔰नव्या निर्णयामुळे एअर इंडियामध्ये सरकारचा कोणताही हिस्सा नसणार आणि ती संपूर्ण खासगी मालकीची बनणार. म्हणूनच, एअर इंडियाला परदेशी गुंतवणूकीच्या मार्गाने इतर अनुसूचित विमान कंपनींच्या श्रेणीत आणण्याचा निर्णय घेण्यात आला आहे.

दरडोई उत्पन्नात महाराष्ट्राची पाचव्या स्थानावर घसरण


- राज्याचा आर्थिक सर्वेक्षण अहवाल  राज्यविधानसभेत सादर झाला.

- राज्याचा आर्थिक सर्वेक्षण अहवाल आज राज्यविधानसभेत सादर झाला.

-  राज्यावरील कर्जाचा भार वाढला असून महसुली तूट देखील वाढली आहे.

- दरडोई उत्पन्नात महाराष्ट्राची पाचव्या क्रमांकावर घसरण झाली आहे.

-  राज्यावर चार लाख ७१ हजार ६४२ कोटी रुपयांचे कर्ज आहे. महसूली तूट २० हजार २९३ कोटी रुपयांनी वाढली आहे.
——————————————————

बिमल जुल्का यांची मुख्य माहिती आयुक्तपदी शपथ ​​​

▪️शपथ -
      राष्ट्रपती रामनाथ कोविंद

▪️ निवड पद्धत -
- पंतप्रधान नरेंद्र मोदी यांच्या अध्यक्षतेखालील उच्चस्तरीय निवड समिती

▪️कार्यभार  सध्या -
या पदावरून सुधीर भार्गव ११ जानेवारी २०२० रोजी निवृत्त झाले. त्यानंतर हे पद रिक्त होते. जुल्का यांची या पदावर नियुक्ती करण्यात  आली

🔹बिमल जुल्का यांच्याविषयी
नाव -  बिमल जुल्का
जन्म- २७-०८- १९५५

▪️ अनुभव :

- निदेशक, औद्योगिक विकास विभाग, वाणिज्य एवं उद्योग मंत्रालय

- आयुक्त, जनसंपर्क, मध्य प्रदेश सरकार

- निदेशक, नागरिक उड्डयन मंत्रालय, भारत सरकार

- आयुक्त, ग्वालियर डिवीज़न, मध्य प्रदेश

- संयुक्त सचिव (जी/एयर), रक्षा मंत्रालय, भारत सरकार

- रेजिडेंट आयुक्त, मध्य प्रदेश सरकार, नई दिल्ली

अपर सचिव और महा निदेशक (मुद्रा), आर्थिक कार्य विभाग, वित्त मंत्रालय, भारत सरकार, नई दिल्ली

- अपर सचिव / विशेष सचिव और वित्तीय सलाहकार, विदेश कार्य मंत्रालय, भारत सरकार

-  भारत सरकार के सचिव, सूचना एवं प्रसारण मंत्रालय

▪️ केंद्रीय माहिती आयोग (Central Information Commission - CIC) बाबत थोडक्यात

- स्थापना
१२ ऑक्टोबर २००५

▪️ स्थापना कायदा
- माहिती अधिकार (Right to Information - RTI) कायद्यांतर्गत

▪️अधिकारिता
सर्व केंद्रीय सार्वजनिक प्राधिकरणे केंद्रीय माहिती आयोगाच्या अखत्यारीत असतात
—————————————————

येस बँकेवर रिझर्व्ह बँकेने लादले निर्बंध

👉YES बँकेवर कर्जाचा बोजा वाढला आहे. त्यामुळे RBI अर्थात रिझर्व्ह बँक ऑफ इंडियाने या येस बँकेवर निर्बंध लादले आहेत. एएनआयने या संदर्भातले वृत्त दिले आहे.

👉तर या बँकेवर कर्जाचा बोजा चांगलाच वाढल्याने रिझर्व्ह बँकेने निर्बंध लादले आहेत. तसेच ग्राहकांना खात्यातून 50 हजार रुपयेच काढता येतील  असंही RBI नं म्हटलं आहे.तसेच 50 हजारांपेक्षा जास्त रक्कम काढायची असल्यास खातेदारांना RBI ची मंजुरी घ्यावी लागणार आहे.

👉खातेदारांना वैद्यकीय उपचार, विदेशी शिक्षण आणि लग्न या तीन कारणांसाठीच 50 हजारांपेक्षा जास्त रक्कम काढता येईल. मात्र RBI ची मंजुरी त्यासाठी घेणं बंधनकारक असणार आहे.खासगी क्षेत्रातील बँक असलेल्या या YES बँकेवर 30 दिवसांसाठी निर्बंध लादण्यात आले आहेत.

राज्य आंतरराष्ट्रीय अभ्यासक्रम मंडळ होणार स्थापन..

एकसारखे व उत्तम दर्जाचे शिक्षण देण्यासाठी राज्य सरकारकडून राज्य आंतरराष्ट्रीय अभ्यासक्रम मंडळाची स्थापना करण्यात येईल. नुकताच सरकारकडून आंतरराष्ट्रीय शिक्षण मंडळ बरखास्त करण्याचा निर्णय जाहीर करण्यात आला.

तर त्यानंतर पालक-शिक्षकांमध्ये संभ्रम निर्माण झाला होता. या पार्श्वभूमीवर शिक्षणमंत्री वर्षा गायकवाड यांनी विद्यार्थी, पालकांचे कोणत्याही प्रकारचे नुकसान होणार नसल्याचे स्पष्टीकरण देत ही माहिती दिली.

राज्यात जिल्हा परिषद व स्थानिक स्वराज्य संस्थांच्या 66 हजार 33 शाळा कार्यरत आहेत. त्यामधील 81 शाळांमध्ये आंतरराष्ट्रीय शिक्षण मंडळ सुरू होते.तसेच फक्त 81 शाळांमध्ये आंतरराष्ट्रीय दर्जाचे शिक्षण न देता जिल्हा परिषदेच्या सर्वच शाळांमध्ये ते देण्याचा निर्णय सरकारने घेतला आहे.

जनऔषधी दिन 2020

‘प्रधानमंत्री भारतीय जनऔषधी परियोजना’ याच्या कामगिरीचा सन्मान करण्याच्या उद्देशाने दिनांक 7 जानेवारी 2020 रोजी भारतात ‘जनऔषधी दिन’ साजरा करण्यात आला.

प्रधानमंत्री भारतीय जनऔषधी परियोजना (PMBJP)...

भारत सरकारच्या औषधी (फार्मास्यूटिकल) विभागाने सुरू केलेली एक मोहीम आहे. “सर्वांसाठी गुणवत्तापूर्ण औषधे स्वस्त दरात उपलब्ध व्हावीत” या उद्देशाने 2008 साली ही योजना “जनऔषधी योजना” या नावाने सादर करण्यात आली.

सप्टेंबर 2015 मध्ये योजनेचे रूपांतर 'प्रधानमंत्री जन औषधी योजना' म्हणून केले गेले. नोव्हेंबर 2016 मध्ये या योजनेचा विस्तार करण्यासाठी नाव पुन्हा बदलून “प्रधानमंत्री भारतीय जनऔषधी परियोजना” (PMBJP) ठेवले.

या योजनेच्या अंतर्गत जन औषधी केंद्रांची देशभरात ठिकठिकाणी स्थापना करण्यात आली. त्या केंद्रांवर जेनेरिक औषधांची विक्री केली जाते.

ही केंद्रे जेनेरिक औषधांबद्दल जागृती निर्माण करतात जी नामांकित औषधे नाहीत, मात्र तितकेच सुरक्षित आहेत. त्या नामांकित औषधांपेक्षा खूपच स्वस्त दरात उपलब्ध होतात.

आज भारतामध्ये 6200 हून अधिक केंद्रे आहेत. ही केंद्रे देशातल्या 700 जिल्ह्यांमध्ये आहेत, ज्यामुळे ती जगातली सर्वात मोठी किरकोळ औषधालय शृंखला ठरते.

2019-20 या वर्षात या दुकानांमध्ये झालेली विक्री ही जवळपास 390 कोटी रुपये आहे आणि ज्यामुळे सर्वसामान्य नागरिकांच्या 2200 कोटी रुपयांची बचत झाली.पहिले “जनऔषधी केंद्र” 25 नोव्हेंबर 2008 रोजी अमृतसर (पंजाब) या शहरात उघडले गेले.

​ “फ्रीडम इन द वर्ल्ड 2020’ अहवाल; भारत जगात 83व्या क्रमांकावर

🔰 अमेरिकेच्या ‘फ्रिडम हाऊस’ या संस्थेकडून “फ्रीडम इन द वर्ल्ड 2020’ अहवाल प्रकाशित करण्यात आला आहे. त्यात भौगोलिकदृष्ट्या राजकीय आणि नागरी स्वातंत्र्यांच्या संदर्भात विविध देशांमधल्या स्वतंत्रतेचा आढावा दिला गेला आहे.

🔰 स्वतंत्रतेच्या संदर्भात सर्वेक्षण करण्यात आलेल्या 210 देशांमध्ये भारताचा 83 वा क्रमांक लागतो. भारत तिमोर-लेस्ते आणि सेनेगल या देशांसह “स्वतंत्र लोकशाही” या श्रेणीत शेवटच्या पांच क्रमांकामध्ये आहे.

🔴 अहवलातल्या ठळक बाबी

🔴भारत

🔰 भारताला मिळालेले एकूण गुण 2019 सालाच्या 75 वरून 2020 साली 71 पर्यंत कमी झाले आहेत.
इंटरनेट स्वातंत्र्याच्या बाबतीत, भारताला 55 गुण मिळाले आणि देशाला "पार्टली फ्री" श्रेणीत वर्गीकृत केले.

🔴जागतिक

🔰 मूल्यांकन करण्यात आलेल्या 195 देशांपैकी 83 (43 टक्के) देश ‘फ्री’ श्रेणीत, 63 देश (32 टक्के) ‘पार्टली फ्री’ श्रेणीत, तर 49 देश (25 टक्के) ‘नॉट फ्री’ श्रेणीत समाविष्ट झाले आहेत.

🔰 गेल्या दशकात ‘फ्री’ श्रेणीतल्या देशांचा वाटा तीन टक्क्यांनी कमी झाला आहे, तर ‘पार्टली फ्री’ आणि ‘नॉट फ्री’ श्रेणीत देशांची टक्केवारी अनुक्रमे दोन आणि एक टक्क्यांनी वाढली आहे.

🔰 'फ्री' श्रेणीत फिनलँड, नॉर्वे, स्वीडन, नेदरलँड आणि लक्झेमबर्ग ही राष्ट्रे अनुक्रमे प्रथम पाच क्रमांकावर आहेत.

🔰 अहवालात, ट्युनिशिया हा एकमेव असा देश आहे की ज्याने 85 राष्ट्रांच्या 'फ्री' श्रेणीत भारतापेक्षा कमी गुण मिळवले आहेत.

🔰 फ्रीडम हाऊसच्या मते, वर्ष 2019 हे जागतिक स्वातंत्र्यामध्ये आलेल्या घसरणीचे सलग 14 वे वर्ष होते.

🔰 2019 साली 64 देशांमधल्या लोकांना त्यांचे राजकीय हक्क आणि नागरी स्वातंत्र्य हिरावण्याचा अनुभव आला, तर केवळ 37 देशांमध्ये लोकांच्या अनुभवात सुधारणा झाली.

🔰 जगातल्या 41 प्रस्थापित लोकशाहीपैकी 25 मध्ये इंटरनेटवरील बंदी सहन करावी लागली.

Current Affairs - 08/03/2020

1)आपत्ती व्यवस्थापनासाठी हैदराबादच्या ARCI या संस्थेद्वारे तयार करण्यात आलेल्या ‘फ्युल सेल्स’ तंत्रज्ञानाचे नाव काय आहे?
(A) पॉलिमर इलेक्ट्रोलक्स मेम्ब्रेन फ्युल सेल्स
(B) पॉलीझोन इलेक्ट्रोलाइट मेम्ब्रेन फ्युल सेल्स
(C) पॉलिमर इलेक्ट्रोलाइट मटेरियल फ्युल सेल्स
(D) पॉलिमर इलेक्ट्रोलाइट मेम्ब्रेन फ्युल सेल्स.  √

2)राष्ट्रीय शहरी उपजीविका अभियानाने बचतगटाच्या उत्पादनांच्या ई-विपणनासाठी कोणत्या ई-कॉमर्स कंपनीसोबत सामंजस्य करार केला?
(A) स्नॅपडील
(B) अॅमेझॉन.  √
(C) फ्लिपकार्ट
(D) अलिबाबा

3)सर्वोत्तम विद्यापीठांच्या नव्या ‘QS जागतिक क्रमवारी’मध्ये भारतीय तंत्रज्ञान संस्था (IIT) मुंबई कोणत्या क्रमांकावर आहे?
(A) 15
(B) 20
(C) 44.  √
(D) 50

4)जम्मू व काश्मीरमध्ये कोणत्या तंत्रज्ञानासह इंटरनेट सुविधा उपलब्ध आहे?
(A) IMEI-IP-बाइंडिंग
(B) IMEI-बाइंडिंग
(C) IP-बाइंडिंग
(D) MAC-बाइंडिंग.  √

5)भारताच्या कोणत्या शहरात ‘आंतरराष्ट्रीय नॅनो विज्ञान व नॅनो तंत्रज्ञान परिषद 2020’ आयोजित करण्यात आली?
(A) कोलकाता.  √
(B) पुणे
(C) बंगळुरू
(D) नवी दिल्ली

6)‘जीनोम इंडिया’ प्रकल्पाच्या पहिल्या टप्प्यात संदर्भ जीनोम (जनुकीय संरचना) माहिती तयार करण्यासाठी किती व्यक्तींचे नमुने गोळा केले जाणार?
(A) 1000
(B) 5000
(C) 10,000.  √
(D) 11,000

7)भारताच्या कोणत्या शहरात गुगल कंपनी दुसरे क्लाऊड स्टेशन उघडणार आहे?
(A) कोलकाता
(B) पुणे
(C) बंगळुरू
(D) नवी दिल्ली.  √

8)एकात्मिक स्थानिक ऊर्जा प्रणालीच्या संदर्भात कार्य करण्यासाठी भारत कोणत्या राष्ट्रसंघाबरोबर मिळून काम करणार आहे?
(A) युरोपीय संघ.  √
(B) अमेरिका संघ
(C) आफ्रिका संघ
(D) ब्रिटन

9)मार्च 2020 या महिन्यासाठी संयुक्त राष्ट्रसंघ सुरक्षा परिषदेचे अध्यक्षपद कोणत्या देशाकडे देण्यात आले?
(A) जापान
(B) फ्रान्स
(C) चीन.  √
(D) ब्रिटन

10)_______ हा नागरिकांना सार्वजनिक परिवहन विनामूल्य करणार जगातला पहिला देश ठरला?
(A) लक्झेमबर्ग. √
(B) चीन
(C) जापान
(D) कॅनडा

मुस्लिमांना शिक्षणात 5 टक्के आरक्षण

🔰मुस्लिम समाजाला पाच टक्के आरक्षण देण्यासाठी राज्य सरकार अध्यादेश काढणार असल्याची घोषणा अल्पसंख्याक विकासमंत्री नवाब मलिक यांनी शुक्रवारी विधान परिषदेत केली.

🔰तर उच्च न्यायालयाच्या निर्णयानुसार सुरुवातीला शिक्षणासाठी हे आरक्षण दिले जाईल आणि नोकऱ्यांबाबत योग्य वेळी निर्णय घेतला जाईल. या आरक्षणास शिवसेनेचाही पाठिंबा असल्याचे मलिक यांनी स्पष्ट केले.
तसेच विधानपरिषदेत शरद रणपिसे, भाई जगताप आदींनी विचारलेल्या तारांकित प्रश्नाला उत्तर देताना मलिक यांनी मुस्लिम समाजाला आरक्षण देण्यात येईल, अशी घोषणा केली.

🔰मुस्लिम समाजाला 9 जुलै 2014 रोजी अध्यादेश काढून पाच टक्के आरक्षण देण्यात आले होते. उच्च न्यायालयाने 14 नोव्हेंबर 2014 रोजी अंतरिम आदेशाद्वारे शिक्षणामध्ये दिलेले आरक्षण वैध ठरविले, तर नोकऱ्यांमधील आरक्षणाला स्थगिती दिली. पण अध्यादेशाचे कायद्यात रुपांतर न झाल्याने 23 डिसेंबर 2014 रोजी अध्यादेश संपुष्टात आला.

🔰मात्र न्यायालयाने आरक्षण लागू काळातील शिक्षण संस्थांमध्ये दिले गेलेले प्रवेश आणि नोकऱ्या अबाधित ठेवल्या असून प्रकरण अजून न्यायप्रविष्ट आहे. त्यामुळे न्यायालयाच्या निर्णयानुसार शिक्षणात आरक्षण देण्यासाठी अध्यादेश काढून नोकऱ्यांमध्ये ते देण्याबाबत पुढील टप्प्यात निर्णय घेतला जाईल, असे मलिक यांनी स्पष्ट केले.

उत्तर प्रदेशप्रमाणे दिल्ली पोलिसही वसूल करणार हिंसा करणाऱ्यांकडून भरपाई

🔰उत्तर प्रदेश सरकारच्या धरतीवर दिल्ली पोलिसांनी देखील उत्तर-पूर्व दिल्लीतील धार्मिक हिंसेदरम्यान झालेल्या नुकसानीची भरपाई हिंसा करणाऱ्यांकडून वसूल करण्याचा निर्णय घेतला आहे.

🔰तर या हिंसेत वैयक्तीक आणि सार्वजनिक मालमत्तेचे मोठ्या प्रमाणात नुकसान झाले आहे. या योजनेत काम करणाऱ्या पोलिसांनी नाव न छापण्याची अटीवर ही माहिती दिली आहे.

🔰गुन्हे अन्वेशन विभाग आणि विशेष तपास यंत्रणा (एसआयटी) तसेच लोकल पोलिसांना या संदर्भात आधीच सूचना मिळाल्याचे सांगण्यात आले आहे. तसेच नुकसानीची माहिती घेण्यासाठी नगर विकास अधिकारी आणि दिल्ली सरकारसोबत समन्वय साधण्याच्या सूचनाही मिळाल्याचे समजते.

🔰तसेच उत्तर-पूर्व दिल्लीत मागील चार दिवसांत संपत्तीचं नुकसान करणाऱ्या लोकांची ओळख पटविण्याचे काम एसआयटीकडे सोपविण्यात आले आहे. गुन्हेगारी पार्श्वभूमी असलेल्यासह अनेक स्थानिक गुन्हेगारांनी जाफराबाद, कर्दमपुरी, करावल नगर, मौजपूर, भजनपूर आणि अन्य भागांतील हिंसक घटनांचा फायदा घेतला आहे.

🔰दरम्यान दिल्ली पोलिसांना आतापर्यंत हिंसा घडविणाऱ्यांची एक हजार जणांची ओळख पटली आहे. यापैकी 630 आरोपींना ताब्यात घेण्यात आल्याचे सांगण्यात आले आहे. हिंसेत झालेल्या नुकसानीचं आकलन करण्यासाठी वेळ लागू शकतो. मात्र रविवार ते बुधवार या कालावधीत कोट्यवधी रुपयांचे नुकसान झाल्याचे दिल्ली पोलिसांच्या वतीने सांगण्यात आले आहे.

07 March 2020

Current Affairs - 07/03/2020

1)पंजाब व हरियाणा उच्च न्यायालयाने कोणत्या तलावाला ‘सजीव घटक’ म्हणून घोषित केले?
(A) ब्लू बर्ड तलाव
(B) सुखना तलाव.  √
(C) दमदमा तलाव
(D) तीलयार तलाव

2)कोणत्या देशात UN-SPIDER या उपक्रमाने अंतराळ आधारित आणि जियोस्पॅशीयल तंत्रज्ञानाचा वापर करून शुष्क प्रदेशातल्या संकटाशी लढा देण्याच्या विषयासंदर्भात आपल्या प्रकाराचा पहिला प्रशिक्षण कार्यक्रम आयोजित केला?
(A) भारत
(B) नेपाळ
(C) जापान
(D) टर्की.  √

3)राष्ट्रीय ललित कला अकादमीचा 61 वा वार्षिक पुरस्कार किती कलाकारांना देण्यात आला?
(A) 15.  √
(B) 10
(C) 20
(D) 25

4)निर्यात करण्यावर प्रतिबंधित असलेल्या अ‍ॅक्टिव्ह फार्मास्युटिकल घटकांच्या सुधारित यादीमध्ये खालीलपैकी कोणत्या घटकाचा समावेश नाही?
(A) जीवनसत्व ब-1
(B) जीवनसत्व ब-2.  √
(C) जीवनसत्व ब-12
(D) जीवनसत्व ब-6

5)नागरी उड्डयण क्षेत्रातल्या नव्या थेट परकीय गुंतवणूक (FDI) धोरणानुसार, अनिवासी भारतीयांना हवाई परिवहन सेवा क्षेत्रात किती टक्के गुंतवणूक करण्यास परवानगी आहे?
(A) 49 टक्के
(B) 50 टक्के
(C) 70 टक्के
(D) 100 टक्के.  √

6)कोणत्या व्यक्तीची भारताचे नवे वित्त सचिव म्हणून नेमणूक करण्यात आली?
(A) अजय भूषण पांडे.  √
(B) देव पांडे
(C) दिलीप पांडे
(D) संदीप पांडे

7)‘मुख्यमंत्री दाल भात योजना’ कोणत्या राज्याची अनुदानित भोजन योजना आहे?
(A) उत्तरप्रदेश
(B) पंजाब
(C) राजस्थान
(D) झारखंड.  √

8)कोणत्या दिवशी जागतिक वन्यजीवन दिन पाळला गेला?
(A) 1 मार्च
(B) 2 मार्च
(C) 4 मार्च
(D) 3 मार्च.  √

9)शास्त्रज्ञांनी कोणत्या बाह्य ग्रहाला ‘सुपर-अर्थ’ म्हणून संबोधले?
(A) K2-18b.  √
(B) K1-18b
(C) K3-18b
(D) K4-18b

10)मंगळ व गुरू ग्रहांच्या कक्षेच्या दरम्यान असलेल्या ‘सायके’ नावाच्या धातूने समृद्ध असलेल्या लघुग्रहावर शोधकार्य करण्यासाठी NASA कोणत्या वर्षी एक रोबोटिक अभियान पाठविणार?
(A) वर्ष 2024
(B) वर्ष 2023
(C) वर्ष 2022.  √
(D) वर्ष 2021

संपूर्ण मराठी व्याकरण प्रश्नसंच

*11) खालील विधानातील ‘उद्देश्य’ कोणते ओळखा. ?*

     मला आपल्यासमोर चार शब्दांपेक्षा अधिक लांब भाषण करवत नाही.

1) *भाषण ☑*
2) समोर     
3) अधिक   
4) करवत नाही

*12) आई वडिलांनी मुलांना मायेने वाढवावे हे ................ या प्रयोगातील वाक्य आहे. ?*

1) कर्मणी   
2) कर्तरी     
3) संकरित   
4) *भावे ☑*

*13) पुढील समास कोणत्या प्रकारचा आहे ?*

*– पुरणपोळी*

1) *मध्यमपदलोपी समास ☑*
2) तत्पुरुष समास 
3) अव्ययीभाव समास     
4) व्दंव्द समास

*14) वाक्याच्या शेवटी तपशील द्यावयाचा असल्यास कोणते विरामचिन्ह वापरतात ?*

1) अर्धविराम   
2) स्वल्पविराम   
3) संयोगचिन्ह   
4) *अपूर्णविराम ☑*

*15) ‘ती गुलाबी उषा म्हणजे परमेश्वराचे प्रेम जणू’ ?*

     *या काव्य ओळीत कोणत्या अलंकाराचा उपयोग केला आहे ?*

1) उपमा   
2) रूपक     
3) *उत्प्रेक्षा ☑*
4) अनन्वय

*16) पुढीलपैकी ‘अभ्यस्त’ शब्द कोणता?*

1) दररोज   
2) रात्रंदिवस   
3) अभ्यास   
4) *यापैकी कोणताही नाही ☑*

*17) ‘ढळला रे ढळला दिन सख्या, संध्या भिवविती हदया’ या काव्यपंक्तीतील ‘दिन ढळला’ या शब्दसमूहाचा ध्वन्यार्थ सांगा. ?*

1) दिवस मावळला 
2) सूर्य बुडाला   
3) *आयुष्य संपत आले ☑*
4) दिवस संपला

*18) खालील शब्दांपैकी विसंगत शब्द कोणता ?*

1) वाट     
2) *पंथ ☑*
3) रस्ता     
4) पथ

*19) ‘नैसर्गिक’ या शब्दाच्या उलट अर्थाचा शब्द निवडा. ?*

1) प्राकृतिक   
2) स्वाभाविक   
3) *कृत्रिम ☑*
4) सृष्टी

*20) ‘बादरायण संबंध असणे’ चा योग्य अर्थ निवडा. ?*

1) घनिष्ठ मैत्री असणे     
2) दुरान्वयाने संबंध असणे
3) *ओढून ताणून संबंध  लावणे  ☑*
4) शत्रूत्व असणे

*21) ‘नाकी नऊ येणे’ या वाक्प्रचाराचा योग्य उपयोगासाठी खालील पर्यायातून अचूक वाक्य निवडा. ?*

   1) *कर्जबाजारी झाल्याने संपतरावांच्या नाकी नऊ आले. ☑*
   2) आवडता पदार्थ मिळाल्यावर नाकी नऊ येतात.
   3) दोन मित्र खूप दिवसांनी भेटल्यावर नाकी नऊ येतात.
   4) उशिरा घरी आल्यावर नाकी नऊ आले.

*22) सामान्य लोकात अपवादाने आढळणारा सज्जन – या शब्दसमूहासाठी योग्य शब्द निवडा. ?*

1) युगपुरुष   
2) युगप्रवर्तक   
3) लेखक   
4) *लोकोत्तर ☑*

*23) पुढील पर्यायातून व्याकरणदृष्टया योग्य शब्द लिहा. ?*

1) *व्यक्तीमत्व ☑*
2) व्यक्तीमहत्त्व   
3) व्यक्तिमत्त्व   
4) व्यक्तीमत्त्व

*24) रिकाम्या जागी योग्य शब्द वापरा – नाकातून स्पष्ट उच्चार होणा-या अक्षरावर ................... द्यावा. ?*

1) रफार   
2) उभादंड   
3) चंद्रबिंदू   
4) *अनुस्वार ☑*

*25) स्वर संधी म्हणजे ................ ?*

   1) जवळ जवळ येणा-या दोन वर्णांपैकी एक स्वर व दुसरा व्यंजन जोडणे.
   *2) एकमेकांशेजारी येणारे दोन स्वर जोडले जाणे. ☑*
   3) एकत्र येणा-या वर्णातील पहिला विसर्ग व दुसरा वर्ण व्यंजन जोडला जाणे.
   4) एकत्र येणा-या वर्णातील पहिला विसर्ग व दुसरा वर्ण स्वर जोडला जाणे.

*26) खालीलपैकी शब्दाची अविकारी जात ओळखा. ?*

1) नाम     
2) सर्वनाम   
3) विशेषण   
4) *उभयान्वयी अव्यय ☑*

*27) पुढील गटांतून ‘नामे’ ओळखा. ?*

1) मी, तू, हा     
2) *फूल, हरी, गोडी ☑*
3) बसतो, जाईल, खाईल   
4) गोड, कडू, दहा

*28) सर्वनामाचा प्रकार ओळखा – ‘जो’ ?*

1) पुरुषवाचक   
2) दर्शक सर्वनाम   
3) *संबंधी सर्वनाम ☑*
4) अनिश्चित सर्वनाम

*29) पुढील चार पर्यायातून विशेषणाचा प्रकार अचूक ओळखा. ?*

     *संख्याविशेषण*

1) *चौपट फळे ☑*  
2) आंबट आंबा   
3) तुझी वही   
4) वरचा मजला

*30) “शाब्बास ! तुमच्या संघाने आज अंतिम सामना जिंकला व ढालही मिळविली” – या वाक्यातील कर्म ओळखा. ?*

1) शाब्बास !   
2) *सामना व ढाल ☑*
3) संघाने     
4) अंतिम सामना

*💥..विषय : मराठी*

*31) ‘पाऊस सगळीकडे पडला बरं का’ क्रियाविशेषणाचा प्रकार सांगा. ?*

1) कालवाचक क्रियाविशेषण अव्यय     
2) रीतिवाचक क्रियाविशेषण अव्यय
3) *स्थलवाचक क्रियाविशेषण अव्यय ☑*
4) परिणामदर्शक क्रियाविशेषण अव्यय

*32) शब्दयोगी अव्यये पुढीलपैकी कोणत्या शब्दजातीला जोडून येतात ?*

1) नाम     
2) क्रियापदे   
3) क्रियाविशेषणे   
4) *वरील सर्व पर्याय बरोबर  ☑*

*33) अधोरेखित शब्दाची जात ओळखा ?*

– *‘भयंकर वादळ सुटले आणि पत्रे उडून गेले.’*

1) गौणत्वसूचक उभयान्वयी अव्यय  
2) प्रधानत्वसूचक उभयान्वयी अव्यय
3) उद्देशबोधक उभयान्वयी अव्यय 
4) *समुच्चयबोधक उभयान्वयी अव्यय ☑*

*34) अबब ! या अव्ययातून कोणता भाव व्यक्त होतो. ?*

1) संमती   
2) *आश्चर्य ☑*
3) विरोध     
4) संबोधन

*35) ‘तो नेहमीच उशिरा येत असतो.’ या वाक्यातील काळ ओळखा. ?*

1) साधा वर्तमानकाळ   
2) रीती भविष्यकाळ
3) रीती भूतकाळ   
4) *रीती वर्तमानकाळ ☑*

*36) ‘वानर’ या शब्दाचे स्त्रीलिंगी रूप ओळखा. ?*

1) माकड   
2) *वानरी ☑*
3) माकडीण   
4) बोका

*37) लाली – या शब्दाचे वचन बदलून येणारे रूप शोधा. ?*

1) लाल्या   
2) लाले     
3) *लाली ☑*
4) लाल

*38) पर्यायी उत्तरांतील गटाबाहेरचे असलेले ‘विशेषणाचे सामान्यरूप’ होणारे विशेषण कोणते आहे ?*

1) गरीब   
2) *भला ☑*
3) लोकरी   
4) खेळू

*39) ‘पोपट पेरू खातो’ या वाक्यातील कर्म कोणत्या विभक्तीत आहे. ?*

1) तृतीयान्त   
2) चतुर्थ्यन्त   
3) व्दितीयान्त   
4) *प्रथमान्त ☑*

*40) तुमच्या परीक्षा कधी सुरू होणार ? – ही वाक्यरचना कोणत्या प्रकारची आहे ?*

1) विध्यर्थी   
2) *प्रश्नार्थी ☑*
3) उद्गारार्थी   
4) विधानार्थी

*💥 विषय : मराठी*

*41) ‘पिवळी गाय दूध देते’ या वाक्यातील उद्देश्य ओळखा.?*

1) *गाय ☑*
2) पिवळी   
3) दूध     
4) देते

*42) प्रयोग ओळखा ?*

– *“तो बैल बांधतो” हे या प्रयोगातील वाक्य होय.*

1) *कर्तरी प्रयोग ☑*
2) भावे प्रयोग   
3) कर्मणी प्रयोग   
4) संकीर्ण प्रयोग

*43) वैकल्पिक व्दंव्द समासाचे उदाहरण ओळखा.?*

1) मीठभाकर   
2) गजानन   
3) *पापपुण्य ☑*
4) यापैकी कोणताच पर्याय नाही

*44) यातील कोणते विरामचिन्ह अपसारण चिन्ह आहे ?*

1) .     
2)  ?     
3) “     “     
4) *– ☑*

*45) ‘उपमेय हे उपमानापेक्षा श्रेष्ठ आहे असे वर्णन आले असता ............... अलंकार होतो.’ ?*

1) *व्यतिरेक ☑*
2) अपन्हुती   
3) अनन्वय   
4) श्लेष

*46) खालीलपैकी कोणता शब्द कानडी भाषेतून मराठीत रूढ झाला आहे ?*

1) तंबाखू   
2) *किल्ली ☑*
3) दादर     
4) हापूस

*47) शब्द उच्चारल्याबरोबर विशिष्ट वस्तू-पदार्थ डोळयासमोर येतो. ही ती शब्दशक्ती म्हणजे – ?*

1) लक्षणा   
2) व्यंजना   
3) निरूढा   
4) *अभिधा ☑*

*48) ‘पती’ या शब्दाच्या समानार्थी शब्द पुढील पर्यायातून निवडा : ?*

1) प्रियकर   
2) *भ्रतार ☑*
3) जिवलग   
4) सखा

*49) ‘फिकट’ या शब्दाचा विरुध्दार्थी शब्द ओळखा. ?*

1) फुकट   
2) बिकट     
3) *गडद ☑*
4) चिक

*50) ‘ज्याच्या अंगी सामर्थ्य आहे तो इतरांवर अंमल गाजवतो’ – या आशयासाठी पुढील कोणती म्हण योग्य आहे ?*

1) पाचामुखी परमेश्वर     
2) गाव करील ते राव काय करील
3) दिव्या खाली अंधार     
4) *बळी तो कान पिळी ☑*

*77. खालीलपैकी अंशाभ्यस्त शब्द ओळखा . ?*

1) बडबड
2) कडकड
3) *लटपट ☑*
4) कटकट

*78. ' वारुणी ' म्हणजे काय ?*

1) *दारू ☑*
2) घोडी
3) हवा
4) पुरुष

*79. म्हण पूर्ण करा . ?*

' जळत्या घराचा .....वासा .'

1) जळता
2) *पोळता ☑*
3) पळता
4) मिळता

*80. प्रयोग ओळखा.?*

' तू पैलवानाला पाडलेस .

1) कर्तरी
2) कर्मणी
3) *कर्तृ- भाव संकर ☑*
4) भावे

*81. खालील सामासिक शब्दाचा समास ओळखा . ?*

' म्हाळसाकांत '

1) अव्ययीभाव
2) *विभक्ती तत्पुरूष ☑*
3) द्वंद्व
4) कर्मधारय

*82. खालीलपैकी परवर्ण कोणता ?*

1) ऋ
2) लृ
3) अं
4) *ल् ☑*

*83. खालील वाक्य कोणत्या प्रकारचे आहे ?*

*' परीक्षेत मोठी पोस्ट मिळावी म्हणून त्याने गावाला रामराम ठोकला .'*

1) संकेतबोधक
2) समूच्चयबोधक
3) *उद्देशबोधक ☑*
4) परिणामबोधक

*84. ' नदी ' या शब्दाचे सामान्यरूप खालीलपैकी कोणते प्रत्यय लागून होतो?*

1) या
2) ऎ
3) *चा ☑*
4) आ

*85. खालीलपैकी चुकीची जोडी ओळखा . ?*

1) पुरुषवाचक सर्वनामे - मी , आम्ही , आपण , स्वतः
2) दर्शक सर्वनामे - हा , ही , हे .
3) *संबंधी सर्वनामे - तो , ती , ते .☑*
4) प्रश्नार्थी सर्वनामे - कोण , काय

*81) खालील गाळलेल्या जागी (वाक्यात) योग्य वाक्यप्रकार लिहा. ?*

     *‘लहान मुलांच्या भांडणात मोठया माणसांनी विनाकारण ................... कटाक्षाने टाळावे.’*

1) वडयाचे तेल वांग्यावर काढणे    
2) *वर्दळीवर येणे ☑*
3) येळकोट करणे       
4) रागाच्या आहारी जाणे

*82) ‘भीतीपोटी प्रत्येक गोष्टीस नकार घंटा वाजविणार घाबरट मनुष्य’ – या वाक्यबंधासाठी योग्य पर्यायी शब्द निवडा. ?*

1) शुक्राचार्य   
2) शिराळशेट   
3) *रडतराऊत ☑*
4) पाताळयंत्री

*83) पुढील पर्यायातून अचूक शब्द ओळखा. ?*

1) *चतुष्पाद ☑*
2) चतु:ष्पाद   
3) चतु:पाद   
4) चतुश्पाद

*84) अनुनासिकाला काय म्हणतात ?*

1) *अनुस्वार ☑*
2) शब्द     
3) व्यंजन   
4) विशेषण

*85) ‘मन्वंतर’ या जोड शब्दाची संधी करा. ?*

1) मन + अंतर   
2) मन्व + अंतर   
3) *मनु + अंतर ☑*
4) मन व अंतर

*86) खालील वाक्यातील अधोरेखित शब्दाची जात ओळखा. ?*

    ‘वानर’ वडावर चढले.

1) भाववाचक   
2) विशेषनाम   
3) *सामान्यनाम ☑*
4) धातुसाधित नाम

*87) ‘काही लक्षात येत नाही’ अधोरेखित शब्दाचा सर्वनाम प्रकार ओळखा. ?-*

1) आत्मवाचक   
2) *अनिश्चयवाचक ☑*
3) प्रश्नार्थक   
4) संबंधी

*88) जे शब्द क्रियापदाची व नामाची विशेष माहिती सांगतात त्यांना ................ म्हणतात. ?*

1) शब्दयोगी अव्यये 
2) उभयान्वयी अव्यये 
3) *विशेषणे ☑*
4) शब्दसिध्दी

*89) ‘सांजावले’, ‘मळमळते’, ‘उजाडले’ हे शब्द क्रियापदांच्या कोणत्या प्रकारातील आहेत ?*

1) संयुक्त क्रियापदे 
2) *भावकर्तृक क्रियापदे ☑*
3) धातुसाधित क्रियापदे 
4) सकर्मक क्रियापदे

*90) अचूक वाक्य ओळखा. ?*

   1) सर्वच क्रियाविशेषणे अव्यय असतात.
   2) *काही क्रियाविशेषणे विकारीही असतात. ☑*
   3) क्रियाविशेषणे ही एकाक्षरी नसतात.
   4) क्रियाविशेषणे ही क्रियेच्या कर्त्याविषयी माहिती देतात.

*91) पुढीलपैकी कोणते शब्दयोगी अव्यये व्यतिरेकवाचक शब्दयोगी अव्यय नाही?*

1) विनी   
2) खेरीज   
3) *देखील ☑*
4) निराळा

*92) अधोरेखित शब्दाची जात ओळखा. –*

*‘कांगारू म्हणून एक सस्तन प्राणी आहे.’ ?*

1) *स्वरूपबोधक उभयान्वयी अव्यय ☑*
2) समुच्चयबोधक उभयान्वयी अव्यय
3) विकल्पबोधक उभयान्वयी अव्यय  4) उद्देश्यबोधक उभयान्वयी अव्यय

*93) ठीक ! या अव्ययातून कोणता भाव व्यक्त होतो. ?*

1) *प्रशंसा ☑*
2) विरोध     
3) आश्चर्य   
4) यापैकी नाही

*94) ‘मी निबंध लिहीत असतो.’ या ‍विधानातील काळाचा प्रकार कोणता ?*

1) साधा वर्तमानकाळ     
2) अपूर्ण वर्तमानकाळ
3) पूर्ण वर्तमानकाळ     
4) *रीती वर्तमानकाळ ☑*

*95) ‘वाघ’ या शब्दाचे स्त्रीलिंगी रूप ओळखा. ?*

1) वाघिण   
2) वाघिन   
3) वाघ्रीन   
4) *वाघीण ☑*

*96) ‘तो शाळेत पायी गेला’ या वाक्यातील अधोरेखित शब्दाच्या विभक्तीचा कारकार्थ ओळखा. ?*

1) कर्ता   
2) अपादान   
3) *करण ☑*
4) अधिकरण

*97) ‘सर्वांनी सकाळी लवकर उठावे’ ही वाक्यरचना कोणत्या प्रकारची आहे ?*

1) संकेतार्थी   
2) स्वार्थी   
3) आज्ञार्थी   
4) *विध्यर्थी ☑*

*98) खालील विधानातील उद्देश्यविस्तार स्पष्ट करणारा शब्द ओळखा. ?*

     *‘शिवाजीचा भाऊ व्यंकोजी तंजावरास गेला.’*

1) व्यंकोजी   
2) शिवाजी   
3) *शिवाजीचा भाऊ ☑*
4) तंजावरास

*99)  ‘शिपायाकडून चोर धरला गेला.’ हे या प्रयोगातील वाक्य होय. ?*

1) भावे   
2) *कर्मकर्तरी ☑*
3) कर्तृकर्तरी   
4) कर्मणी

*100) ‘पुरणपोळी’ या शब्दाचा अर्थ ?*

1) *पुरण भरलेली पोळी ☑*
2) पुरणाची पोळी
3) पुरण आणि पोळी     
4) गूळ घालून केलेली पोळी

*101) एकाच जातीचे अनेक शब्द लागोपाठ आल्यास कोणते विरामचिन्ह वापरता?*

1) पूर्णविराम   
2) अर्धविराम   
3) *स्वल्पविराम ☑*
4) अपूर्ण विराम

*102) ‘सरडयाची धाव कुंपणापर्यंत’ – या वाक्यातील अलंकार ओळखा. ?*

1) *अन्योक्ती ☑*
2) चेतनगुणोक्ती   
3) स्वभावोक्ती   
4) अतिशयोक्ती

*103) ‘धातुसाधित’ यास दुसरे नाव कोणते ?*

1) शुध्द शब्दयोगी 
2) शब्द सिध्दी   
3) उभयविध धातू   
4) *कृदंत ☑*

*104) घडयाळाने पाच वाजल्याचे दर्शविले’ या वाक्यातील शब्दशक्ती ओळखा. ?*

1) अभिधा    
2) लक्षणा   
3) लाक्षणिक   
4) *व्यंजना ☑*

*105) ‘गाय’ शब्दाशी संबंधित नसलेला शब्द ओळखा : ?*

1) धेनू     
2) गोमाता   
3) गो     
4) *Go ☑*

*106) ‘वाघ्या’ या शब्दाच्या विरुध्दलिंगी शब्द ओळखा. ?*

1) वाघीण   
2) वाघी     
3) *मुरळी ☑*
4) मुरळीण

*107) “खाई त्याला खवखवे” या म्हणीशी अर्थाच्या दृष्टीने जास्तीत जास्त जुळणारी म्हण निवडा. ?*

1) *चोराच्या मनात चांदणे ☑*
2) उथळ पाण्याला खळखळाट फार
3) नाचता येईना अंगण वाकडे   
4) करावे तसे भरावे

*108) ‘दुर्लक्ष करणे’ या अर्थाचा खालीलपैकी वाक्प्रचार कोणता ?*

1) कान टोचणे     
2) *कानाडोळा करणे ☑*
3) कानात तेल घालून झोपणे 
4) कानाला खडा लावणे

*109) ‘ज्याला आई, वडिल नाहीत असा असलेला’ या शब्दसमुहासाठी योग्य पर्याय निवडा. ?*

1) सनाथ   
2) दुबळा     
3) *पोरका ☑*
4) वनवासी

*110) व्याकरणाच्या नियमानुसार बरोबर शब्द कोणता, ते लिहा. ?*

1) दु:दैवी   
2) दुदैवी     
3) *दुर्दैवी ☑*
4) दुर्वेवी

*111) पुढील वाक्यातील रिकामी जागा अचूक पर्यायाने भरा. ?*

     शब्दाच्या अक्षरांमधील शेवटच्या अक्षराला .............. म्हणतात.

1) *अन्त्य अक्षर ☑*
2) आद्य अक्षर   
3) उपान्त्य अक्षर   
4) उपान्त्यर्पू अक्षर

*112) ‘वाडमय’ या शब्दातील संधी सोडवा. ?*

1) वाग् + मय   
2) वाक् + अमय   
3) *वाक् + मय ☑*
4) वांग + मय

*113) खालील वाक्यातील अधोरेखित शब्दाची जात ओळखा.?*

     “नुसती हुशारी काय कामाची ?”

1) विशेषण   
2) *गुणधर्मदर्शक भाववाचक नाम ☑*
3) सामान्य नाम   
4) विशेषनाम

*114) खालील वाक्यातील अधोरेखित शब्दाची जात ओळखा. ?*

    ‘कुठे आहे तो भामटा ? तो बघा पळाला’

1) *दर्शक सर्वनाम ☑*
2) संबंध सर्वनाम   
3) आत्मवाचक सर्वनाम 
4) सामान्य सर्वनाम

*115) पुढील शब्दापासून विशेषण कशाप्रकारे तयार होईल ते चार पर्यायातून निवडा. –?*

नागपूर .............

1) नागपूरकर   
2) संत्री     
3) *नागपूरी ☑*
4) मोसंबी

*116) ‘मला संकष्टी चतुर्थीला चंद्र दिसला’ – या वाक्यातील कर्ता ओळखा. ?*

1) मी   
2) संकष्टी चतुर्थी   
3) *चंद्र ☑*
4) दिसणे

*117) खालील अधोरेखित शब्दाला क्रियाविशेषण अव्ययाचा प्रकार ओळखा. ?*

     ‘पाणी गटागट पिऊ नकोस’

1) परिणाम दर्शक क्रियाविशेषण अव्यय   
2) कालवाचक क्रियाविशेषण अव्यय
3) स्थलवाचक क्रियाविशेषण अव्यय   
4) *रीतिवाचक क्रियाविशेषण अव्यय ☑*

*118) शब्दयोगी अव्यये वाक्यात स्वतंत्रपणे येतात तशी विभक्तीप्रत्ययेही स्वतंत्रपणे येऊ शकतात. उत्तरांचा योग्य पर्याय सांगा. ?*

1) हे संपूर्ण विधान चूक आहे     
2) *विधानाचा पूर्वार्ध बरोबर आहे ☑*
3) विधानाचा उत्तरार्ध बरोबर आहे 
4) हे संपूर्ण विधान बरोबर आहे

*119) अधोरेखित शब्दाची जात ओळखा. – ‘आम्ही जाऊ नाहीतर राहू, तुला काय त्याचे  ?’*

1) प्रधानत्वसूचक उभयान्वयी अव्यय 
2) समुच्चयबोधक उभयान्वयी अव्यय
3) *विकल्पबोधक उभयान्वयी अव्यय ☑*
4) उद्देश्यबोधक उभयान्वयी अव्यय

*120) उंहू ! या अव्ययातून खालीलपैकी कोणता भाव व्यक्त होतो. ?*

1) *विरोध ☑*
2) तिरस्कार
3) शोक   
4) यापैकी नाही

*121) ‘सुरेखा चित्र काढत असे’ – काळ ओळखा.?*

1) साधा भूतकाळ   
2) *रीती भूतकाळ ☑*
3) अपूर्ण भूतकाळ 
4) पूर्ण भूतकाळ

*122) ‘सुतार’ या शब्दाचे स्त्रीलिंगी रूप ओळखा.?*

1) भ्रतार     
2) *सुतारीण ☑*
3) लोहार   
4) होलार

*123) सोने – या शब्दाचे वचन बदलून येणारे रूप शोधा.?*

1) सोन्य     
2) सोनं     
3) *सोने ☑*
4) सोनी

*124) पुढील विधाने वाचा. ?*

   अ) ईकारान्त पुल्लिंगी नामांचे सामान्यरूप याकारान्त होते.
   ब) ऊ – कारान्त पुल्लिंगी नामांचे सामान्यरूप वाकारान्त होते.
   क) ओकारान्त पुल्लिंगी नामाचे सामान्यरूप ओकारान्तच राहते.

1) अ व ब बरोबर   
2) ब व क बरोबर   
3) अ बरोबर   
4) *सर्व बरोबर ☑*

*125) कोणताही प्रत्यय न लागलेल्या पदाची विभक्ती कोणती मानतात ?*

1) षष्ठी       
2) संबोधन   
3) *प्रथमा ☑*
4) तृतीया

*126) ‘तु फार चतुर आहेस’ ही वाक्यरचना कोणत्या प्रकारची आहे ?*

1) आज्ञार्थी   
2) उद्गारार्थी   
3) *विधानार्थी ☑*
4) प्रश्नार्थी

*127) ‘विजयनगरच्या साम्राज्याचा जेथे अंत झाला.’ या वाक्यातील ‘अंत’ या शब्दाला वाक्य पृथक्करणात .............. म्हणतात. ?*

1) *उद्देश्य ☑*
2) उद्देश्य विस्तार   
3) क्रियापद   
4) विधानपूरक

*128) रिकाम्या जागी योग्य पर्याय भरा : भावे प्रयोगात क्रियापद नेहमी ............. असते. ?*

1) *नपुंसकलिंगी ☑*
2) पुल्लिंगी   
3) स्त्रीलिंगी   
4) अनेकलिंगी

*129) अव्ययीभाव समासात  ....?*

1) *पहिले पद महत्त्वाचे असते ☑*
2) दुसरे पद महत्त्वाचे असते
3) दोन्ही पदे महत्त्वाची असतात   
4) दोन्ही पदांनी सूचित केलेले वेगळेच पद महत्त्वाचे असते

*130) वाक्‍यातून जिज्ञासा, कुतूहल, जाणून घेणे असा अर्थ विचारला जात असेल तर .............. हे विरामचिन्ह वापरतात. ?*

1) पूर्णविराम   
2) *प्रश्नचिन्ह ☑*
3) उद्गारचिन्ह   
4) विचारचिन्हविराम

*131) ‘सावळाच रंग तुझा पावसाळी नभापरी’ – अलंकार ओळखा. ?*

1) उत्प्रेक्षा   
2) *उपमा ☑*
3) रूपक     
4) यमक

*132) खालीलपैकी कोणता शब्द पोर्तुगीज भाषेतून मराठीत रूढ झाला आहे ?*

1) पेशवा   
2) *पाव ☑*
3) पावडर   
4) पाकीट

*133) रस व त्याचे स्थायीभाव यांच्या जोडया लावा. ?*

   अ) शांत    i) जुगुप्सा
   ब) अद्भुत    ii) उत्साह
   क) वीर    iii) शम
   ड) बीभत्स    iv) विस्मय

  अ  ब  क  ड
         1)  i  iii  iv  ii
         2)  *iii  iv  ii  i ☑*
         3)  i  ii  iii  iv
         4)  iv  i  ii  iii

*134) वेगळा शब्द ओळखा. ?*

1) ग्रंथ     
2) पोथी     
3) पुस्तक   
4) *पिशवी ☑*

*135) ‘मोहन नीताला तिच्या परीक्ष बोलला होता’ या वाक्यातील ‘परीक्ष’ शब्दाच्या विरुध्द असणारा शब्द निवडा. ?*

1) उपकार   
2) *अपरोक्ष ☑*
3) परिधान   
4) उपेक्षित

*136) घटना प्रसंगासाठी साजेशी म्हण शोधा. ?*

     ‘एखादी गोष्ट खूप वेळा चर्चिली गेली की तिचे महत्त्व कमी होते.’

1) *फार झाले हसू आले ☑*
2) नव्याचे नऊ दिवस
3) नवी विटी नवे राज्य   
4) नाव मोठे लक्षण खोटे

*137) ‘खांदेपालट करणे’ हा वाक्यप्रयोग पुढीलपैकी कशाशी संबंधित आहे ?*

1) *अन्त्ययात्रा ☑*
2) डाव     
3) घटका     
4) दंड

*138) ‘सहा महिन्यांतून एकदा प्रसिध्द होणारे’ या शब्दसमूहासाठी पुढीलपैकी कोणता शब्द आहे ते ओळखा. ?*

1) मासिक   
2) दैनिक     
3) सामासिक   
4) *षण्मासिक ☑*

*139) पुढील पर्यायांपैकी कोणता शब्द शुध्द लेखनाच्या दृष्टीने योग्य आहे ते ओळखा. ?*

1) *षष्ठयब्दिपूर्ती ☑*
2) षष्टयब्दिपूर्ति   
3) षष्टयब्दीपूर्ती   
4) षष्टयब्दिपुर्ति

*140) मूर्धन्य वर्णाचा गट ओळखा.?*

   1) त्, थ्, द्, ध्, न्‍ 
2) *ट्, ठ्, ड्, ढ्, ण्‍  ☑* 
3) प्, फ्, ब्, भ्, म्‍   
4) च्, छ्, ज्, झ्, म्

*81) थरथर, चुरचुर, खळखळ, सळसळ, ओरड, पीक – हे शब्द कोणते धातू आहेत ?*

1) कृतिवाचक धातू   
2) *अकर्मक धातू ☑*
3) उभयविध क्रियापदे   
4) सकर्मक क्रियापदे

*82) खालील वाक्य हे कोणत्या ‘स्थानिक क्रियाविशेषणाचे’ उदाहरण आहे. ?*

     *‘ती काय माती गाते !’*

1) विशेषण     
2) नाम     
3) *कृदंत ☑*
4) उभयान्वयी अव्यय

*83) दिलेल्या शब्दातील शब्दयोगी अव्ययाचा प्रकार ओळखा. ?*

    *‘आज्ञेबरहुकूम’*

1) हेतुवाचक     
2) *योग्यतावाचक ☑*
3) संबंधवाचक     
4) भागवाचक

*84) मधूला गोरी नि शिकलेली वधू पाहिजे या वाक्यातील ‘नि’ हे अव्यय कोणते ?*

1) विकल्प बोधक   
2) *समुच्चय बोधक ☑*
3) परिणाम बोधक     
4) न्युनत्व बोधक

*85) काल म्हणे मुलांनी गडबड केली. या वाक्यातील अव्ययाचा प्रकार सांगा. ?*

1) संबोधनदर्शक     
2) *व्यर्थ उद्गारवाची ☑*
3) संमती दर्शक     
4) यापैकी नाही

*86) जेव्हा वर्तमान काळाबरोबर क्रिया करण्याचा हेतू समजतो तेव्हा  तो .............. वर्तमानकाळ होतो. ?*

1) पूर्ण वर्तमानकाळ   
2) रीती वर्तमानकाळ
3) अपूर्ण वर्तमानकाळ   
4) *उद्देश वर्तमानकाळ ☑*

*87) पुढील विधाने वाचून योग्य पर्याय निवडा. ?*

   अ) अकारांत पुल्लिंगी नामाचे सामान्यरूप आ – कारांत होते.

   ब) अकारांत स्त्रीलिंगी नामाचे सामान्यरूप एकवचनात ए – कारांत होते.

1) केवळ अ बरोबर   
2) केवळ ब बरोबर   
3) *अ आणि ब बरोबर ☑*
4) अ आणि ब चूक

*88) खालीलपैकी अनेक वचनी नामे ओळखा. ?*

अ) रोमांच     
ब) हाल     
क) शहारे       
ड) डोहाळे

1) फक्त क आणि ड   
2) फक्त अ, क आणि ड 
3) *वरील सर्व ☑*
4) फक्त अ आणि ब

*89) कर्मणी प्रयोगात कर्म हे ..................... विभक्तीत असते. ?*

1) *प्रथमा ☑*
2) व्दितीया  
3) तृतीया     
4) चतुर्थी

*90) ‘माणूस जातो. त्याची कीर्ति मागे उरते.’ या वाक्याचे संयुक्त वाक्य कसे होईल ?*

1) *माणूस गेला तरी त्याची कीर्ति मागे उरते ☑*
2) माणूस जातो. कीर्ति उरते
3) कीर्ति उरली, माणूस उरला       
4) यापैकी काहीही नाही

*91) पुढील वाक्यातील उद्देश्य विस्तार कोणता?*

     *‘बाभळीच्या काटेदार फांद्यांनी ती गाडी शिगोशिग भरली होती.’*

1) ती गाडी   
2) शिगोशिग   
3) भरली होती   
4) *बाभळीच्या काटेदार फांद्यांनी ☑*

*92) ‘आजी दृष्ट काढते’ वाक्यातील प्रयोग ओळखा. ?*

1) कर्मणी प्रयोग   
2) *कर्तरी प्रयोग ☑*
3) भावे प्रयोग   
4) शक्यकर्मणी प्रयोग

*93) ‘चक्रपाणी’ या सामासिक शब्दाचा विग्रह करून समास ओळखा. ?*

1) मध्यमपद लोपी समास     
2) समाहार व्दंव्द
3) इतरेतर व्दंव्द       
4) *कोणताही नाही ☑*

*94) विरामचिन्हांचा वापर करताना ‘संयोगचिन्हाचा वापर करण्यात येतो.’ ?*

अ) दोन शब्द जोडताना       
ब) संबोधनाकरिता वापर केला जातो
क) दुस-याचे मत अप्रत्यक्षपणे सांगण्यासाठी  
ड) ओळीच्या शेवटी शब्द अपूरा राहिल्यास

1) ब बरोबर   
2) ब, ड बरोबर   
3) क     
4) *अ, ड बरोबर ☑*

*95) सावळाच रंग तुझा पावसाळी नभापरी ! (अलंकार ओळखा.) ?*

1) श्लेष अलंकार   
2) यमक अलंकार   
3) अतिशयोक्ती अलंकार 
4) *उपमा अलंकार ☑*

*96) सिध्द शब्द ओळखा. ?*

1) येऊन   
2) *ये ☑*
3) येवो     
4) येणार

*97) ‘चला पानावर बसा’ या वाक्यातील शब्दशक्ती ओळखा. ?*

1) व्यागार्थ   
2) *लक्षार्थ ☑*
3) वाच्यार्थ   
4) संकेतार्थ

*98) ‘पाणी’ या शब्दाच्या समानार्थी शब्द शोधा : ?*

1) जल      ***
2) *जलद ☑*
3) ढग     
4) क्षार

*99) ‘अवरोहण’ या शब्दाला विरुध्दार्थी शब्द निवडा. ?*

1) उन्नत   
2) अवनत   
3) *आरोहण ☑*
4) प्रारंभ

*100) ‘फायदा असेपर्यंत सारे गोळा होतात.’ –*

*हा अर्थ स्पष्ट करणारी योग्य म्हण निवडा. ?*

1) *हात ओला तर मित्र भला ☑*
2) मूल होईना सवत साहीना
3) मनास मानेल तोच सौदा   
4) फुले वेचली तेथे गोव-या वेचू नये