१) अनुवर्ती प्रवाह (Consequent Stream)
➤ हा प्रवाह प्रदेशाच्या नैसर्गिक उतारानुसार वाहतो.
➤ पर्वतरांग, पठार किंवा भूभागाच्या उताराची दिशा ज्या दिशेने असेल, त्या दिशेनेच हा प्रवाह वाहतो.
➤ या प्रवाहाला ‘आनुषंगिक प्रवाह’ असेही म्हणतात.
➤ उदा. गंगा, गोदावरी, नर्मदा यांच्या काही उपनद्या.
२) परावर्ती प्रवाह (Subsequent Stream)
➤ हा प्रवाह मुख्य प्रवाहानंतर तयार होतो.
➤ तो मुख्य प्रवाहाला समांतर वाहतो आणि दऱ्यांमधून प्रवाहित होतो.
➤ भूपृष्ठाच्या मृदू थरांमध्ये क्षरण झाल्यामुळे अशा प्रवाहांची निर्मिती होते.
➤ उदा. यमुना (गंगेची उपनदी).
३) प्रत्यनुवर्ती प्रवाह (Obsequent Stream)
➤ हा प्रवाह मुख्य प्रवाहाच्या विरुद्ध दिशेने वाहतो.
➤ परंतु शेवटी तो मुख्य प्रवाहात मिळतो.
➤ भूगर्भीय उन्नतीनंतर किंवा उतार बदलल्याने असे प्रवाह निर्माण होतात.
➤ उदा. काही हिमालयीन उपनद्या ज्या उलट दिशेने वाहतात.
४) गुंफित प्रवाह (Braided Stream)
➤ प्रवाहात मोठ्या प्रमाणात गाळ, वाळू व गोटे असल्यास नदीचा प्रवाह विभागला जातो.
➤ अनेक लहान प्रवाह एकमेकांत गुंफल्यासारखे वाहतात.
➤ प्रवाहात बेटांसारखे गाळाचे भाग तयार होतात.
➤ उदा. ब्रह्मपुत्रा नदीचा काही भाग.
५) अननुवर्ती प्रवाह (Insequent Stream)
➤ या प्रवाहाचा दिशा, वाहण्याचा क्रम प्रदेशाच्या उताराशी किंवा भूपृष्ठाच्या रचनेशी जुळत नाही.
➤ भूभागातील स्थानिक क्षरण किंवा खडकांच्या वेगवेगळ्या प्रतिकारक्षमतेमुळे हा प्रवाह तयार होतो.
➤ हे प्रवाह अव्यवस्थित स्वरूपाचे असतात.
No comments:
Post a Comment