19 October 2021

राज्यघटना प्रश्नपत्रिका

1)शोषणाविरुद्धच्या मूलभूत अधिकारामध्ये पुढीलपैकी कशाचा समावेश होतो ?

अ) माणसाचा अपव्यापार
ब)  वेठबिगारी
क).कारखाने इ मध्ये बालकांना कामावर
       ठेवणे
ड) धार्मिक स्थळाच्या ठिकाणी
      शोषणाबाबत

1) अ, ब,क।            2) फक्त अ आणि क
3) फक्त ब,क,ड       4) वरील सर्व

2) सद्सदविवेक बुद्धीचे स्वातंत्र्य आणि धर्माचे मुक्त प्रकटीकरण,आचरण व प्रसार इ घटनेद्वारे पुढीलपैकी कोणत्या तरतुदींच्या अधीन राहून प्राप्त होते ?

अ) सार्वजनिक सुव्यवस्था

ब) नितीमत्ता

क) आरोग्य

ड) संबंधित भागातील विशिष्ट तरतुदी

1) फक्त अ                      2)  अ,ब,क
3) वरील सर्व.                  4) एकही नाही

3) कृपान धारण करणे व स्वतः बरोबर बाळगणे हे शीख धर्माच्या प्रगटीकरणा बाबत समाविष्ट असल्याचे मानले जाईल अशी घटनेत कोठे तरतूद आहे ?

1) अनुच्छेद 25

2)अनुच्छेद 26

3) अनुच्छेद 27

4) घटनेत नमूद नाही

4) राज्यघटनेत एकमेव अशा कोणत्या
      ठिकाणी " हिंदू " शब्द नमूद आहे ?

1) अनुच्छेद 25 (1)

2) अनुच्छेद 25 (2)

3) अनुच्छेद 26 (1)

4) अनुच्छेद 26 (2)

5) राज्यघटनेत " हिंदू धर्म " या एकमेव धर्माचा उल्लेख मूलभूत अधिकारात आढळतो तर या शब्दातच पुढीलपैकी कोणत्या धर्माचा ही समावेश होतो ?

अ) बौद्ध

ब) जैन

क) शीख

ड) ख्रिशन

1) फक्त अ                   2) अ आणि ब
3) अ,ब,क                   4) एकही नाही

6) अनुच्छेद 26 अंतर्गत धार्मिक व्यवहाराची व्यवस्था पाहण्याचे स्वातंत्र्य नमूद आहे त्यामध्ये पुढीलपैकी कशाचा समावेश होतो ?

अ) धार्मिक,धर्मादायी संस्था स्थापन करून स्वखर्चाणे चालवण्याचा

ब) धार्मिक बाबीमध्ये आपल्या व्यवहाराची  व्यवस्था पाहण्याचा

क) जंगम,स्थावर मालमत्ता मालकीची असण्याचा व संपादन करण्याचा

ड) कायद्यानुसार अशा मालमत्तेचे प्रशासन करण्याचा

1) अ,ब,क                        2 ) ब,क
3) ब,क,ड                         4) वरील सर्व

7) ज्याचे उत्पन्न एखाद्या विशिष्ट धर्माचे अथवा धार्मिक संप्रदायाचे संवर्धन करण्यासाठी नियोजित केलेले असे कोणतेही कर देण्याची कोणत्याही व्यक्तीवर सक्ती केली जाणार नाही  अशी तरतूद कोणत्या अनुच्छेदात आहे ?

1) अनुच्छेद 25

2) अनुच्छेद 26

3)अनुच्छेद 27

4) अनुच्छेद 28

8)  भारतात सद्या पुढीलपैकी कोणते धर्म
      हे अल्पसंख्यांक धर्म म्हणून
     ओळखले जातात ?

अ) मुस्लिम

ब) बौद्ध

क) जैन

ड) शीख

इ) ख्रिशन

1) ब,क,ड                     2)अ,ब,क,ड
3) ब,क,ड,इ।                 4) वरील सर्व

9) अचूक विधान शोधा
     (सर्वोच्च न्यायालयाच्या निर्णयानुसार )

अ) भारतात कोणालाही " धर्म " बदलता
       येतो परंतु " जात " बदलता येत नाही

ब) हिंदू हा फक्त " धर्म "  नसून ही एक  "
      संसकृती " आहे

1) फक्त अ                      2) फक्त ब
3) दोन्ही.                        4)एकही नाही

10) अनुच्छेद 25 मध्ये नमूद असलेल्या " धर्म स्वातंत्र्य " या शब्दामध्ये पुढीलपैकी कोणता अर्थ नमूद होतो असा  निकाल सर्वोच्च न्यायालयाने दिला आहे ?

अ) धर्म स्वीकारणे

ब)  धर्म नाकारणे

क) धर्म निरपेक्ष राहणे

ड) धर्माला विरोध करणे

1)अ,ब,क               2) फक्त अ आणि ब
3) वरील सर्व           4) एकही नाही

आजचा संपूर्ण पेपर धार स्वातंत्र्याच्या  अनुच्छेद 25,26,27,28 यावर काढलेला आहे घटनेतील बारकावे कव्हर केलेले आहेत..सर्वनी पेपर सोडवावा.

🌹🌹🌹🌹🌹🌹🌹🌹🌹🌹🌹🌹

✅  राज्यघटना उत्तरे  ✅

1)- 1

2)- 3

3)- 1 ( अनुच्छेद 25 (1) मध्ये तरतूद
           आहे )

4)- 2 ( अनुच्छेद 25 (2) मध्ये हिंदू
          हा शब्द नमूद आहे या शब्दाच्या
           अंतर्गतच इतर धर्माचा अर्थही
           समाविष्ट आहे असे सर्वोच्च
            न्यायालयाने स्पष्ट केले आहे

5)- 3 ( अनुच्छेद 25(2) नुसार तरतूद
         आहे परंतु या हिंदू शब्दामध्ये
         मुस्लिम आणि ख्रिशन धर्माचा
           समावेश नाही
6)- 4

7)- 3

8)- 4

9)- 3

10)- 1  ( धर्माला विरोध करण्याचा
        अधिकार राज्यघटना कोणत्याही
         ठिकाणी देत नाही )

💐💐💐💐💐💐

रोग व रोगप्रसार - रोगजंतू

🔺रोगाचा प्रसार होण्यास हवा, पाणी, अन्न, काही, कीटक, कारणीभूत, ठरतात.

* पाण्यामार्फत रोगप्रसार - टायफाईड, कॉलरा, जुलाब, आतड्याचे रोग, कावीळ, पोलिओ, हगवण अशा रोगांचा प्रसार पाण्यावाटे होऊ शकतो.

* अन्नामार्फत प्रसार - आतळ्याचे रोग, मळमळ, उलटी, ताप,

* हवेमार्फत प्रसार - क्षयरोग, घटसर्प, घशाचा रोग, ग्रस्टो,

* किटकामार्फत प्रसार - खरुज, नायटा, हिवताप या रोगाची लागण अनॉफेलीस जातीच्या मादी डसल्यामुळे होते.

रोगप्रतीबंध

* Hepatitis B बी हा काविळीचा प्रकार टाळण्यासाठीही लस टोचली जाते.

* BCG ही लस जन्माला आल्यावर पहिला डोस

* त्रिगुणी - घटसर्प, डांग्याखोकला, धनुर्वात. जन्माला आल्यवर दीड महिने, अडीच महिने, साडेतीन महिने,

* पोलिओ - पहिला डोस दीड महिने, अडीच महिने, साडेतीन महिने, बुस्टर डोस सोळा महिने.

* गोवरची लस - नऊ महिन्यानंतर एक डोस,

* द्विगुणि - घटसर्प धनुर्वात यासाठी - पाच वर्षांनी एक डोस

* धनुर्वात लस - १० वर्षांनी एक डोस.

           गुणसूत्रे

गुणसूत्राचा शोध हा विसाव्या शतकामधील महत्त्वपूर्ण शोध मानला जातो. सन 1869 मध्ये फेड्रिक मिशर या जीवशास्त्रज्ञाने डी.एन.ए. या आम्लाचा शोध लावला.

↪ इ.स. 1953 मध्ये वॉट्सन व क्रिक या शास्त्रज्ञांनी डी.एन.ए.च्या रेणूची प्रतिकृती तयार केली.

↪गुणसूत्रे ही डी.एन.ए.ची बनलेली असतात.

↪डी.एन.ए. म्हणजे डिऑक्सिरायबो न्यूक्लिक अँसिड होय.

↪डी.एन.ए.च्या रेणूची रचना सर्व सजीवांमध्ये सारखीच असते.

↪डी.एन.ए.च्या रेणूखंडांना ‘जीन्स’ असे म्हणतात. हे जीन्स डी.एन.ए.च्या रेणूमधील नायट्रोजनयुक्त पदार्थांच्या निरनिराळ्या रचनेमुळे तयार होतात.

↪जीन्स पेशीच्या आणि शरीराच्या रचनेवर व कार्यांवर नियंत्रण ठेवतात. तसेच ते अनुवंशिक लक्षणे मातापित्यांकडून त्यांच्या संततीमध्ये संक्रमित करतात.

पचन संस्था (Digestive System)

मानवी शरीरात अन्न पचनासाठी विविध अवयव मिळून पचनसंस्था तयार झालेली आहे. खालेल्या अन्नाचे रूपांतर विद्राव्य घटकात होणे आणि ते रक्तात मिसळणे या क्रियेला अन्नपचन असे म्हणतात.
पचन संस्थेमध्ये अन्ननलिका (Alimentary Canal) व पाचकग्रंथी (Digestive Glands) यांचा समावेश होतो.
अन्ननलिका एक लांब, स्नायुमय नलिका असून ती मुखापासून गुदद्वारापर्यंत असते.
अन्ननलिकेची लांबी 9 meter (950cm, 32 Ft.) असते.
मानवी शरीरात वेगवेगळ्या ठिकाणी अन्ननलिकेचा व्यास वेगवेगळा असतो.

🔳अन्ननलिकेत प्रामुख्याने पुढील भागांचा समावेश होतो.

▫️मुख/ तोंड (Mouth/ Buccal Cavity)

▫️ग्रसनी (Pharynx)

▫️ग्रसिका (Esophagus)

▫️जठर/ आमाशय (Stomach)

▫️लहान आतडे (Small Intestine)

▫️मोठे आतडे (Large Intestine)

▫️मलाशय (Rectum) आणि

▫️गुदद्वार (Anus) यांचा समावेश होतो.

◾️लाळग्रंथी, यकृत, स्वादुपिंड या काही पाचकग्रंथी अन्ननलिकेशी ठराविक ठिकाणी जोडलेल्या असतात.

◾️पचनसंस्थेतील वेगवेगळी इंद्रिये अन्नपचनाचे काम पद्धतशीरपणे करत असतात.

◾️अन्नपचनाच्या क्रियांचे वेगवेगळे टप्पे आहेत. प्रत्येक टप्प्यावर काम करणारे पचनेंद्रिये वेगळे आहे आणि विशिष्ट टप्प्यावरील ती ती इंद्रिये त्यांचे काम सुरळीतपणे पार पाडतात.

◾️मुख/ तोंड (Mouth/ Buccal Cavity)
 
◾️तोंडात अन्नाचा घास घेतल्यापासून त्याच्या पचनक्रियेला सुरुवात होते तोंडातील अन्न दातांनी चावले जाते. त्याचे बारीक बारीक तुकडे होतात.
आपण जे अन्न खातो ते जटील स्वरूपात असते. त्या अन्नाचे अमायलेज/ टायलिन या जैविक उत्प्रेरकांच्या म्हणजेच विकरांच्या साहाय्याने सध्या पदार्थांमध्ये रूपांतर केले जाते. त्यामुळेच पचनाची सुरुवात मुखापासून होते असे म्हणतात.

◾️ग्रासिका  (Pharynx)

अन्ननलिकेचे व श्वसननलिकेचे तोंड म्हणजेच ग्रसनीमध्ये उघडते.
श्वसननलिकेच्या तोंडावर एपीग्लॉटिस (Epiglottus) नावाचा पडदा असतो त्यामुळे गिळलेले अन्न श्वसननलिकेत.

◾️ जठर/अमाशय (Stomach)

जठरातील जाठरग्रंथींमधून जाठररस स्रवताे. जठरात आलेले हे अन्न घुसळले जाते.
हायड्रोक्लोरिक आम्ल (HCL), पेप्सिन(Pepsin), म्यूकस (श्लेष्म)(Mucous) हे जाठररसाचे तीन घटक मिसळून अन्न आम्लधर्मी होते.
जठरात मुख्यतः प्रथिनांचे विघटन होते. खाल्लेल्या अन्नात जठरातील पाचकरस मिसळून तयार झालेले पातळ मिश्रण लहान आतड्यात हळूहळू पुढे ढकलले

◾️लहान आतडे (Small Intestine)

लहान आतडे सुमारे 6 मीटर लांब (20-25 फूट) असते व तो अन्ननलिकेचा सर्वात मोठा भाग आहे.
अन्नाचे मुख्यत्वे पचन इथे होते.

जठरात पचलेल्या अन्नाचे शोषण इथे होते.
लहान आतड्यात अन्नामध्ये तीन पाचकरस मिसळतात. अन्नपचनातून मिळालेले पोषक पदार्थ रक्तात शोषण्याचे काम लहान आतड्यामध्ये होते.

लहान आतड्याच्या सुरुवातीच्या भागाला आद्यांत्र (Duodenum) असे म्हणतात. आद्यांत्र्यामध्ये स्वादुपिंड रस (Pancreatic Juice) आणि पित्तरस (Bile) मिसळले जातात.

◾️स्वादुपिंड रस (Pancreatic Juice)

स्वादुपिंडातून स्त्रवतो व तो आद्यांत्रात येऊन मिसळतो. यामध्ये Trypsin, Amylase व Lypase अशी ३ विकरे असतात.

◾️पित्तरस (Bile)◾️

पित्तरस यकृतातून स्त्रवतो व तो आद्यांत्रात येऊन मिळतो.

स्निग्ध पदार्थांचे Emulsification घडवून आणण्यात पित्तरस (Bile Juice) मदत करतो.

लहान आतडे सुमारे 6 मीटर लांब (20-25 फूट) असते व तो अन्ननलिकेचा सर्वात मोठा भाग आहे.

अन्नाचे मुख्यत्वे पचन इथे होते.
जठरात पचलेल्या अन्नाचे शोषण इथे होते.
लहान आतड्यात अन्नामध्ये तीन पाचकरस मिसळतात. अन्नपचनातून मिळालेले पोषक पदार्थ रक्तात शोषण्याचे काम लहान आतड्यामध्ये होते.

लहान आतड्याच्या सुरुवातीच्या भागाला आद्यांत्र (Duodenum) असे . आद्यांत्र्यामध्ये स्वादुपिंड रस (Pancreatic Juice) आणि पित्तरस (Bile) मिसळले जातात.


◾️मोठे आतडे (Large Intestine)◾️

 मोठ्या आतड्याची लांबी सुमारे 1.5 मीटर असते.

येथे फक्त पाण्याचे शोषण होते.

मोठ्या आतड्याच्या सुरुवातीच्या भागाला ‘ॲपेंडिक्स’ हा छोटा भाग जोडलेला असतो.

लहान आतड्यात अन्नाचे पचन झाल्यानंतर न पचलेले अन्न आणि पचलेल्या अन्नातील उर्वरित घन भाग मोठ्या आतड्यात येतो.

पचनक्रियेनंतर उरलेले पदार्थ गुदद्वारामार्फत शरीराबाहेर टाकले जातात.

◾️यकृत

यकृत ही शरीरातील सर्वांत मोठी ग्रंथी आहे.
यकृताला भरपूर रक्तपुरवठा हाेत असतो.
यकृताचे मुख्य कार्य म्हणजे ग्लुकोजचा साठा करणे.
यकृताच्या खालच्या बाजूस पित्ताशय असते. यामध्ये यकृताने स्रवलेला पित्तरस साठवला जातो.
हा पित्तरस लहान आतड्यात पाेहोचला, की तेथील अन्नात मिसळतो व पचन सुलभ होते.
स्निग्धपदार्थांच्या पचनास पित्तरसामुळे मदत होते. पित्तरसात क्षार असतात.

प्रथिनांचे स्रोत

प्राणीज साधने
- दूध, अंडी, मांस, मासे.

वनस्पतीज साधने
- डाळी-तूर, मूग, हरभरा, उडीद, मसूर, सोयाबीन
- धान्ये – ज्वारी, बाजारी, नाचणी, गहू.
- तेलबिया – शेंगदाणे, तीळ, बदाम, करडई.

- डाळींमध्ये प्रथिनांचे प्रमाण - 20-25% असते.
- सोयबींमध्ये प्रथिनांचे प्रमाण - 43.2% (सर्वाधिक)
- दुधामध्ये प्रथिनांचे प्रमाण- 3.2-4.3%
- अंडी प्रथिनांचे प्रमाण - 13%
- मासे प्रथिनांचे प्रमाण - 15-23%
- मांस प्रथिनांचे प्रमाण - 18-26%

- प्राणीज प्रथिने ही वनस्पतीज प्रथिनांपेक्षा 'उच्च दर्जाचे'असतात. टेलीग्राम चॅनल व्हीजेएस ईस्टडी. कारण त्यांच्यामध्ये सर्व आवश्यक अमिनो आम्ले उपलब्ध असतात.

गुणसूत्राच्या अपसामान्यतेमुळे निर्माण होणारे विकृती

1. डाऊन्स सिंड्रोम (मंगोलिकता)
- 46 ऐवजी 47 गुणसूत्रे दिसतात
- 21 व्या गुणसूत्राची त्रिसमसूत्री अवस्था

2. टर्नर सिंड्रोम (टर्नर संलक्षण)
- कमी गुणसूत्रामुळे
- स्त्रीयांमध्ये आढळतो

3. क्लाईनफेल्टर्स सिंड्रोम (क्लाईनफेल्टर्स संलक्षण)
- जास्त गुणसूत्रामुळे
- पुरूषांमध्ये आढळतो

● एक जनुकीय उत्परिवर्तनामुळे होणारे रोग / एकजनुकीय विकृती

1. वर्णकहीनता (Albinism)
- मेलॅनिन या रंगद्रव्याच्या कमतरतेमुळे

2. दात्रपेशी पांडूरोग (सिकलसेल अॅनिमिया)
- गर्भधारणेच्या वेळी जनुकीय बदलांमुळे हा आजार होतो.
- आनुवांशिक आजार

नैसर्गिक ऊर्जा स्त्रोत

दोन कृत्रिम ऊर्जास्त्रोत असे दोन प्रकार पडतात तसेच ऊर्जास्त्रोतांचा निर्माणा नुसार दोन गट पडतात

1 पुनर्निर्मितीक्षम ऊर्जास्त्रोत

ज्या ऊर्जा स्रोतांपासून पुन्हा पुन्हा ऊर्जा मिळवता येते अशा उर्जा स्त्रोतांना  पुनर्निर्मितीक्षम ऊर्जास्रोत असे म्हणतात.

उदाहरण 1 सौर ऊर्जा

2 पवन ऊर्जा

3 लाटांपासून ऊर्जा

4 भू-औष्णिक ऊर्जा

5 जैविक ऊर्जा

या उर्जास्त्रोतांना अपारंपारिक ऊर्जास्त्रोत असे म्हणतात

या प्रकारांमध्ये सौर ऊर्जा पवन ऊर्जा भोजने kurja इत्यादींचा समावेश होतो

पुनर्निर्मितीक्षम ऊर्जा स्त्रोतांचे फायदे

1 या प्रकारच्या ऊर्जा स्त्रोतांपासून ऊर्जा अखंड मिळत राहणार आहे

2 या प्रकारची ऊर्जा प्राप्त करण्यासाठी कोणताही मोबदला अथवा गुंतवणूक करावी लागत नाही 3 प्रकारच्या ऊर्जेचा वापर केल्यामुळे प्रदूषण होत नाही

दवबिंदू तापमान आणि आर्द्रता (Dew Point & Humidity)

◆ तलाव, नदया आणि सागर यांच्यातील पाण्याचे सतत बाष्पीभवन होत असते. त्यामुळे वातावरणात नेहमीच काही प्रमाणात पाण्याचे बाष्प असते.

◆ वातावरणात असणार्‍या पाण्याच्या वाफेचा दैनंदिन जीवनावर परिणाम होतो. वातावरणामध्ये असणार्‍या बाष्पाच्या प्रमाणावरून दैनंदिन हवामानाचे स्वरूप समजण्यास मदत होते.

◆ जेव्हा हवा खूप थंड होते तेव्हा हवेत असलेली पाण्याची वाफ संतृप्त (Staturated) होते. त्यामुळे बाष्पाचे लहान थेंब बनतात.

◆ ज्या तापमानास हवा बाष्पाने संतृप्त होते त्या तापमानास 'दवबिंदू तापमान' म्हणतात. हवेमध्ये असणार्‍या बाष्पाच्या प्रमाणावर दवबिंदू तापमान अवलंबून असते.

◆ हवेतील पाण्याच्या वाफेमुळे हवेत निर्माण होणारा ओलावा किंवा दमटपणा यालाच 'आर्द्रता' म्हणतात.

◆ ज्या राशीच्या सहाय्याने हवेतील पाण्याच्या वाफेचे शेकडा प्रमाण मोजले जाते तिला निरपेक्ष आर्दता (Absolute Humidity) असे म्हणतात.

◆ एकक आकारामानाच्या हवेमध्ये असलेल्या पाण्याच्या वाफेच्या वस्तुमानास 'निरपेक्ष आर्द्रता' असे म्हणतात.

◆ सर्वसाधारणपणे निरपेक्ष आर्द्रता ही Kg/m3मध्ये मोजतात.

◆ हवा संतृप्त होण्यासाठी लागणार्‍या बाष्पाचे प्रमाण तापमानावर अवलंबून आहे.

◆ हवा सामावून घेत असलेल्या बाष्पाच्या कमाल मर्यादेपेक्षा हवेमध्ये कमी बाष्प सामावले असेल तर ती हवा 'असंतृप्त' आहे असे म्हटतात.

◆ जर हवा संतृप्त करण्यासाठी लागणार्यात बाष्पाच्या प्रमाणापेक्षा हवेतील बाष्प खूपच कमी असेल तर ती हवा कोरडी असल्याचे आपणास जाणवते.

◆ याउलट हवेतील बाष्पाचे प्रमाण ती हवा संतृप्त करण्यासाठी लागणार्याव बाष्पाच्या प्रमाण सापेक्ष संतृप्त हवेपेक्षा किंचित कमी असेल तर हवा दमट आहे असे जाणवते.

◆ हवेच्या दमटपणाचे प्रमाण सापेक्ष आर्द्र्तेच्या रूपात मोजतात.जॉईन करा टार्गेट एमपीएससी एम एच.

◆ हवेमध्ये ठराविक आकारमानात प्रत्यक्ष समाविष्ट असलेल्या बाष्पाचे वस्तुमान व तेच आकारमान त्याच तापमानास संतृप्त करण्यासाठी आवश्यक असणार्याआ पाण्याचे वस्तुमान याच्या गुणोत्तरास सापेक्ष आर्द्रता असे म्हणतात.

◆ सापेक्ष आर्द्रता शेकडेवारीत सांगतात.

◆ दवबिंदू तापमानास हवेची सापेक्ष आर्द्रता 100% असते.

◆ जर सापेक्ष आर्द्रता 60% पेक्षा जास्त असेल टीआर हवा दमट असल्याचे जाणवते. 60% पेक्षा कमी असेल तर हवा कोरडी असल्याचे जाणवते.

◆ थंड जमीन तिच्या सान्निध्यात येणारी हवा दवबिंदू तापमानापेक्षा कमी तापमानापर्यंत थंड करते. जेव्हा हवेतील बाष्पाचे संघनन (condensation) होते तेव्हा धुके (Fog) तयार होते.

◆ जेव्हा गरम हवा थंड जमीन किंवा समुद्रावरून वाहते तेव्हा सुद्धा धुके तयार होते. सागरी धुके (Sea Fog) यामुळे तयार होते.

◆ उंचावरून जाणार्‍या विमानाच्या मागे पांढरी तेजोरेखा(त्राईल) दिसते. विमान उडत असताना इंजीनापासून निघणार्‍या वाफेचे संघनन होऊन ढग तयार होतात.

◆ जर सभोवतालच्या वातावरणातील हवा ही अधिक सापेक्ष आर्द्रतेची असेल तर तेजोरेखा लांबच लांब दिसते.

◆ जर सापेक्ष आर्द्रता कमी असेल तर लहान तेजोरेखा तयार होते किंवा तयार सुद्धा होत नाही.

विज्ञान - शोध व संशोधक


01) विमान – राईट बंधू

02) डिझेल इंजिन - रुडाल्फ डिझेल

03) रडार - टेलर व यंग

04) रेडिओ - जी. मार्कोनी

05) वाफेचे इंजिन - जेम्स वॅट

06) थर्मामीटर - गॅलिलीयो

07) हेलीकॉप्टर - सिकोर्स्की

08) विजेचा दिवा - एडिसन

09) रेफ्रीजरेटर - पार्किन्स

10) वनस्पातींनाही संवेदना असतात - जगदीशचंद्र बोस

11) सापेक्षतेचा सिद्धांत – आइनस्टाइन

12) सायकल - मॅकमिलन

13) डायनामाइट - आल्फ्रेड नोबेल

14) रेडियम - मेरी क्युरी व पेरी क्युरी

15) टेलिफोन - आलेक्सांडर ग्रॅहाम बेल

16) ग्रामोफोन - एडिसन

Join : @Targetsarkarijobin

17) टेलिव्हिजन - जॉन बेअर्ड

18) पेनिसिलिन - आलेक्सांडर फ्लेमिंग

19) उत्क्रांतिवाद - डार्विन

20) भूमिती - युक्लीड

21) देवीची लस - जेन्नर

22) अंधांसाठी लिपी - ब्रेल लुईस

23) अँटी रेबीज -लुई पाश्चर

24) इलेक्ट्रोन – थॉमसन

25) हायड्रोजन - हेन्री कॅवेनडिश

26) न्यूट्रोन – चॅडविक

27) आगकाड्याची पेटी - जॉन वॉकर

28) विद्युतजनक यंत्र - मायकेल फॅरेडे

29) कॉम्पुटर - वॅने बूश व शॉल

30) गुरुत्वाकर्षण सिध्दांत – न्यूटन

महाराष्ट्र पोलीस भरती IMP मराठी व्याकरण

अनेक बाबींवर एकाच वेळी लक्ष ठेवणारा - अष्टावधानी

अनेक केळ्यांचा समूह - घड

अनेक गुरांचा समूह - कळप

अनेक फळांचा समूह - घोस

अनेक फुलांचा समूह - गुच्छ

अनेक माणसांचा समूह - जमाव

अंग चोरून काम करणारा - अंगचोर

अस्वलाचा खेळ करणारा - दरवेशी

ईश्वर आहे असे मानणारा - आस्तिक

उंचावरून पडणारा पाण्याचा प्रवाह - धबधबा

ऐकायला येत नाही असा - बहिरा

ऐकायला व बोलायला येत नाही असा - मूकबधीर

कथा सांगणारा - कथेकरी

कधीही जिंकला न जाणारा - अजिंक्य

कपडे धुण्याचे काम करणारा - धोबी

कपडे शिवण्याचे काम करणारा - शिंपी

कष्ट करून जगणारा - श्रमजीवी

कमी आयुष्य असणारा - अल्पायुषी

कर्तव्य तत्परतेने पार पडणारा - कर्तव्यदक्ष
कापड विणणारा - विणकर

कादंबरी लिहिणारा लेखक - कादंबरीकार

कविता करणारी - कवयित्री

किल्ल्याच्या सभोवतालची भिंत - तट

केवळ स्वतःचाच फायदा करू पाहणारा - स्वार्थी

केलेले उपकार जाणणारा - कृतज्ञ

केलेले उपकार विसरणारा - कृतघ्न

कैदी ठेवण्याची जागा - तुरुंग

कोणत्याही क्षेत्रात एकदम होणारा इष्ट बदल - क्रांती

खूप दानधर्म करणारा - दानशूर

खूप आयुष्य असणारा - दीर्घायुषी

खूप पाऊस पडणे - अतिवृष्टी

गुरे राखणारा - गुराखी

घरदार नष्ट झाले आहे असा - निर्वासित

घरापुढील मोकळी जागा - अंगण

घरे बांधणारा - गवंडी

चार रस्ते एकत्र येतात ती जागा - चौक

चांदण्या रात्रीचा पंधरवडा - शुक्लपक्ष

चित्रे काढणारा - चित्रकार

जमिनीवर राहणारे प्राणी - भूचर

जादूचे खेळ करून दाखवणारा - जादूगार

जे प्रत्यक्षात नाही ते आहे असे भासणे - आभास

जेथे वस्तू विकल्या जातात ती जागा - दुकान

ज्याचे वर्णन करणे शक्य नाही ते - अवर्णनीय

ज्याचे कधी विस्मरण होत नाही ते - अविस्मरणीय

ज्याला एकही शत्रू नाही असा - अजातशत्रू

ज्याला आईवडील नाहीत असा - अनाथ, पोरका

ज्याला मरण नाही असा - अमर

ज्याला कधी म्हातारपण येत नाही असा - वजर

ठरावीक काळाच्या अंतराने प्रकाशित होणारे - नियतकालिक

एकत्र येतात ती जागा - तिठा

झाडांची निगा राखणारा - माळी

तिथी (दिवस, वेळ) न ठरवता (अचानक) आलेला - अतिथी

दगडावर कोरलेले लेख - शिलालेख

दगडावर मूर्ती घडवणारा - शिल्पकार

दररोज प्रसिद्ध होणारे - दैनिक

दर आठवड्याने प्रसिद्ध होणारे - साप्ताहिक

दर पंधरवड्याने प्रसिद्ध होणारे - पाक्षिक

दर महिन्याला प्रसिद्ध होणारे - मासिक

दर तीन महिन्यांनी प्रसिद्ध होणारे - त्रैमासिक

दर सहा महिन्यांनी प्रसिद्ध होणारे - षण्मासिक

दर वर्षाला प्रसिद्ध होणारे - वार्षिक

दारावरील पहारेकरी - द्वारपाल, दरवान

दुष्काळात सापडलेले - दुष्काळग्रस्त

दुसर्यावर अवलंबून असणारा - परावलंबी

दुसर्यावर उपकार करणारा - परोपकारी

दूरदर्शनवर, आकाशवाणीवर बातम्या
सांगणारा - वृत्तनिवेदक

देशाची सेवा करणारा - देशसेवक

देवापुढे सतत जळणारा दिवा - नंदादीप

दोन किंवा अनेक नद्या एकत्र येतात ते ठिकाण - संगम

धान्य साठवण्याची जागा - कोठार

नदीची सुरवात होते ती जागा - उगम

नाटकांत किंवा चित्रपटांत काम करणारा - अभिनेता

नेहमी घरात बसून राहणारा - घरकोंबडा
पाऊस अजिबात न पडणे - अवर्षण

पायात चपला वा बूट न घालता चालणारा - अनवाणी

पायापासून डोक्यापर्यंत - आपादमस्तक
पालन करणारा - पालक

पायी चालणारा - पादचारी

पुरामुळे नुकसान झालेला - पूरग्रस्त

पूर्वी कधी घडले नाही असे - अभूतपूर्व, अपूर्व

फुकट भोजन मिळण्याचे ठिकाण - सदावर्त, अन्नछत्र

बसगाड्या थांबण्याची जागा - बसस्थानक

बातमी आणून देणारा/देणारी - वार्ताहर

बोलता येत नाही असा - मुका

भाषण ऐकणारा - श्रोता

भाषण करणारा - वक्ता

माकडाचा खेळ करणारा - मदारी

मातीची भांडी करणारा - कुंभार

अलंकार

अलंकार म्हणजे दागीणे होय

कोणतेहि गद्य वा काव्य श्रवणीय वा रसपूर्ण करण्यासाठी वापरला जाणारा (काव्यात्मक) साचा म्हणजे अलंकार. मराठीत आलेले बहुतेक अलंकार संस्कृतमधून आलेले आहेत. त्यांची जी नावे संस्कृतमध्ये आहेत, तीच मराठीतही.

शब्दालंकार

अर्थालंकार

यमक

कवितेच्या चरणात ठरावीक ठिकाणी एक किंवा अनेक अक्षरे वेगळ्या अर्थाने आल्यास यमक हा शब्दालंकार होतो.

उदा :

🔷जाणावा तो ज्ञानी
पूर्ण समाधानी
निःसंदेह मनी
सर्वकाळ

🔷पहिला पाऊस पडला
सुगंध सर्वत्र दरवळला

पुष्ययमक

सुसंगति सदा घडो, सुजनवाक्य कानी पडो
कलंक मतिचा झडो, विषय सर्वथा नावडो.

दामयमक

🔹आला वसंत कविकोकिल हाही आला
आलापितो सुचवितो अरुणोदयाला

🔹पोटापुरता पसा पाहिजे नको पिकाया पोळी
देणाऱ्याचे हात हजारो दुबळी माझी झोळी

🔹तल्लिले मधि तल्लीन न हो कल्लोलिनी! कवी कवण तरी?
जय संजीवनी जननी पयोदे श्रीगोदे! भवताप हरी

श्लेष

एकच शब्द वाक्यात दोन अर्थांनी वापरल्याने जेव्हा शब्दचमत्कृती साधते तेव्हा श्लेष अलंकार होतो.

उदा :

🌿सूर्य उगवला झाडीत...
झाडूवाली रस्ता झाडीत...
शिपाइ गोळ्या झाडीत...
अन् वाघहि तंगड्या झाडीत...

🌿राम गणेश गडकरीकृत हे एक "झाडीत" या शब्दावरील श्लेषाचे उदाहरण

अर्थश्लेष

वाक्यात दोन अर्थ असणाऱ्या शब्दाबद्दल दुसऱ्या अर्थाचा शब्द ठेवल्यास श्लेष कायम राहिला तर त्यास अर्थश्लेष म्हणतात अन्यथा त्यास शब्दश्लेष म्हणतात.

उदा :

🔹तू मलिन, कुटिल, नीरस जडहि पुनर्भवपणेहि कच साच

सभंग श्लेष

उदा :

🔹श्रीकृष्ण नवरा मी नवरी
शिशुपाल नवरा मी न-वरी

🔹कुस्करू नका ही सुमने
जरी वास नसे तिळ यांस, तरी तुम्हांस अर्पिली सु-मने

🔹ते शीतलोपचारे जागी झाली हळूच मग बोले
औषध नलगे मजला,औषध नल-गे मजला, परिसुनि माता 'बरे' म्हणूनी डोले

Online Test Series

18 October 2021

महात्मा गांधी NREGA योजनेसाठी ‘हवामान लवचिकता माहिती प्रणाली आणि नियोजन’ (CRISP-M) टूल विकसित.


🔰महात्मा गांधी राष्ट्रीय ग्रामीण रोजगार हमी कायदा (NREGA) अंतर्गत ‘हवामान लवचिकता माहिती प्रणाली आणि नियोजन (CRISP-M / Climate Resilience Information System and Planning) टूलचे अनावरण केंद्रीय ग्रामीण विकास आणि पंचायतराज मंत्री श्री गिरिराज सिंह यांनी 13 ऑक्टोबर 2021 रोजी केले.


🔴ठळक बाबी..


🔰महात्मा गांधी राष्ट्रीय ग्रामीण रोजगार हमी कायदा (NREGA) अंतर्गत भौगोलिक माहिती प्रणाली (GIS) आधारित पाणलोट नियोजनामध्ये हवामान माहिती एकत्रित करण्यासाठी हे डिजिटल साधन विकसित करण्यात आले आहे.ते ब्रिटन देशाच्या मदतीने विकसित करण्यात आले आहे.


🔰ह साधन सात राज्यांमध्ये वापरले जाईल जिथे ब्रिटन सरकारचे फॉरेन कॉमनवेल्थ अँड डेव्हलपमेंट ऑफिस (FCDO) आणि भारताचे ग्रामीण विकास मंत्रालय संयुक्तपणे हवामान लवचिकतेच्या दिशेने काम करीत आहेत. 


🔰बिहार, झारखंड, उत्तर प्रदेश, मध्य प्रदेश, छत्तीसगड, ओडिशा आणि राजस्थान ही ती राज्ये आहेत.


🔰CRISP-M मनरेगा योजनेच्या GIS आधारित नियोजन आणि अंमलबजावणीमध्ये हवामानविषयक माहिती जोडण्यास मदत करेल. त्यामुळे ग्रामीण समुदायासाठी हवामान बदलांसंबंधीच्या समस्यांना सामोरे जाण्यासाठी नवीन शक्यता खुल्या होतील.

बंगालमध्ये र्लॉड क्लाईव्ह पुरस्कृत दुहेरी राज्यव्यवस्था -

🔸बंगालच्या नबाबने फेब्रुवारी 1765 मध्ये निजामतीचे (लष्करी, फौजदारी, न्यायनिवाडा) अधिकार कंपनीकडे दिले.

🔹16 ऑगस्ट 1765 मध्ये अलाहाबादच्या तहानुसार सम्राट शहाआलमने बंगाल, बिहार, ओरिसाचे दिवाणीचे (कर, वसूल, करणे) अधिकार कंपनीला दिले.

🔸त्यामुळे कंपनीच्या हाती निजामती आणि दिवाणीचे आकार केंदि्रत झाले. पंरतू प्रत्यक्षात सुपूर्ण राजकीय सज्ञ्ल्त्;ाा कंपनीने स्वत:कडे घेतली नाही कारण ब्रिटिश संसदेचे कंपनीवरील नियंत्रण व हस्तक्षेपाची आणि अंतर्गत बाहय शत्रु यांची कंपनीला भीती वाटत होती.

🔸भारतीय शासनपध्दतीची माहिती असणारा प्रशिक्षित कर्मचारी वर्ग नव्हता, म्हणून र्लॉड क्लाईव्हने दुहेरी राज्यव्यवस्था सुरु केली कंपनीने दिवाणी करवसुली व न्यायदान अधिकार नबाबाकडे ठेवला व्यापार सैन्य, परराष्ट्र, व्यवहार आणि खजिना इ. महत्वाची कार्ये कंपनीने स्वत:कडे ठेवली अशा प्रकारे नबाब आणि कंपनी यांच्यात सज्ञ्ल्त्;ाा विभागली गेली म्हणूनच तिला दुहेरी राज्यव्यस्था असे म्हणतात.

🔹या कार्यासाठी बंगालच्या नबाबला 53 लाख रुपयांची पेन्शन देण्यात आली. 1765-1772 या काळात बंगालमध्ये दुहेरी राज्यव्यवस्था अस्तित्वात होती.

🔹या व्यवस्थेमुळे गोंधळ व भाषांतरांवरूनरष्टाचार निर्माण झाल्याने 1772 मध्ये वॉरन हेस्टिंग्जने बंद केली.