31 July 2025

31 जुलै 2025 चालू घडामोडी


1) रेमोना एवेट परेरा या युवतीने किती तास सलग भरतनाट्यम नृत्य करत गोल्डन बुक ऑफ वर्ल्ड रिकॉर्ड्स मध्ये नोंद केली आहे ?

✅ 170 तास

 

2) इस्रो आणि नासाचा पहिला संयुक्त उपग्रह NISAR कधी प्रक्षेपित करण्यात आला ?

✅ 30 जुलै 2025


3) नुकतेच भारताच्या कोणत्या संस्थेने "प्रलय" बॅलिस्टिक क्षेपणास्त्राची यशस्वी चाचणी घेतली आहे ?

✅  डीआरडीओ


4) गावरी (गणगौर) सण राजस्थानमध्ये प्रामुख्याने कोणत्या समुदायाद्वारे साजरा केला जातो ?

✅ राजपूत आणि भील


5) कोणत्या राज्यात "बुद्ध सम्यक दर्शन मंदिर व स्तूप" चे अनावरण करण्यात आले आहे ?

✅ बिहार

 

6) झारखंड राज्य सरकारने अटल मोहल्ला क्लीनिक चे नाव बदलुन काय केले आहे ?

✅ मदर टेरेसा एडवांस हेल्थ क्लीनिक


7) मध्य प्रदेशातील कोणत्या शहरात भारतातील पहिल्या हिंदी माध्यमातील MBBS कॉलेजची स्थापना झाली आहे ?

✅ जबलपूर


8) जगातील सर्वोत्तम पर्यटन स्थळांमध्ये कोणते शहर पहिल्या क्रमांकावर आहे ?

✅ लंडन


9) जगातील सर्वोत्तम पर्यटन स्थळांमध्ये भारताचे कोणते शहर पाचव्या क्रमांकावर आहे ?

✅ जयपूर

 

10) पाच वर्षाच्या अंतरानंतर भारताने कोणत्या देशातील नागरिकांना पर्यटक व्हिजा देणे पुन्हा सुरू केले आहे ?

✅ चीन

स्वराज्याची मागणी – कालानुक्रमानुसार माहिती

👉1876🙏 स्वामी दयानंद सरस्वती🔹 "स्वराज्य" शब्दाचा प्रथम उल्लेख


👉1905🎤 गोपाळ कृष्ण गोखले – काँग्रेस, बनारस अधिवेशन🔹 वसाहती स्वराज्याची पहिली मागणी


👉1906📢 दादाभाई नवरोजी – काँग्रेस, कलकत्ता अधिवेशन🔹 स्वराज्याची स्पष्ट मागणी


👉1915🗨️ लोकमान्य टिळक – मुंबई अधिवेशन🔹 साम्राज्यांतर्गत स्वराज्याची मागणी


👉1920✋ महात्मा गांधी🔹 पूर्ण स्वराज्याची कल्पना मांडली


👉1921🕌 हसरत मोहानी – अहमदाबाद अधिवेशन🔹 पहिल्यांदा "पूर्ण स्वराज्य" शब्द वापरला


👉1923🏛️ स्वराज्य पार्टीची स्थापना (मोतीलाल नेहरू, देशबंधू दास)🔹 वसाहती स्वराज्याची मागणी


👉1928📄 नेहरू अहवाल (Nehru Report)🔹 वसाहती स्वराज्याची स्पष्ट शिफारस


👉1929🏴 लाहोर अधिवेशन – पंडित नेहरू🔹 पूर्ण स्वराज्याचा ठराव मंजूर

📅 26 जानेवारी स्वातंत्र्य दिन म्हणून ठरवला


👉1940📝 ऑगस्ट ऑफर – लॉर्ड लिंलिथगो🔹 इंग्रजांनी वसाहती स्वराज्य देण्याचा प्रस्ताव


👉1942🚫 क्रिप्स मिशन🔹 पूर्ण स्वराज्य नाकारले → भारत छोडो आंदोलन सुरू 

चालू घडामोडी :- 30 जुलै 2025

◆ हरितक्रांतीचे प्रणेते भारतरत्न डॉ. एम. एस. स्वामिनाथन यांचा जन्मदिवस (7 ऑगस्ट) राज्य शासन आता 'शाश्वत शेती दिन' म्हणून साजरा करणार आहे.


◆ DRDO ने “प्रलय” बैलेस्तिक मिसाईल चे परीक्षण ओडिशा येथून केले आहे.


◆ बिहारमध्ये, वैशाली जिल्ह्यातील वैशालीगड येथे नव्याने बांधलेल्या "बुद्ध सम्यक दर्शन संग्रहालय आणि स्मारक स्तूपाचे" उद्घाटन मुख्यमंत्री नितीश कुमार यांच्या हस्ते करण्यात आले आहे.


◆ नरेंद्र मोदी यांनी “ज्ञान भारतम मिशन” चा शुभारंभ केला आहे.


◆ मध्यप्रदेश राज्यात भारतातील पहिले हिंदी माध्यमातील "MBBS कॉलेज" सुरू होणार आहे.


◆ झारखंड राज्य सरकारने “अटल मोहल्ला क्लिनिक” चे नाव बदलून “मदर टेरेसा एडवांस हेल्थ क्लिनिक” असे केले आहे.


◆ भारतीय सैन्याने अरुणाचल प्रदेशमध्ये "ड्रोन प्रहार" नावाचा ड्रोन तंत्रज्ञानाचा सराव केला आहे. 


◆ कर्नाटक राज्याची “रेमोना एवेट परेरा” ने भरतनाट्यम मध्ये “गोल्डन बुक ऑफ वर्ल्ड रेकॉर्ड्स” बनवला आहे.


◆ महाराष्ट्र राज्य सरकारने राज्यात “मुख्यमंत्री समृद्ध पंचायतराज अभियान” सुरु करण्याचा निर्णय घेतला आहे.


◆ 'उमेद-महाराष्ट्र राज्य ग्रामीण जीवनोन्नती अभियाना' अंतर्गत महाराष्ट्रात बचत गटांच्या उत्पादनांसाठी 10 जिल्ह्यात “उमेद MALL” (जिल्हा विक्री केंद्र) उभारण्यास मंजुरी देण्यात आली.


◆ जागतिक व्याघ्र संरक्षण दिन 2025 ची थीम "स्वदेशी लोक आणि स्थानिक समुदायांना केंद्रस्थानी ठेवून वाघांचे भविष्य सुरक्षित करणे" ही थीम आहे.


◆ जागतिक व्याघ्र संरक्षण दिन (29 जुलै) 2024 ची थीम 'कृतीसाठी आवाहन' (Call for Action) होती.

30 July 2025

पंतप्रधान धन-धान्य कृषी योजना 2025




• प्रारंभ – 16 जुलै 2025

• कालावधी – 2025 ते 2026


• योजनेचा उद्देश –

उत्पादकता वाढवणे

शेतकऱ्यांचे उत्पन्न वाढवणे

प्रत्येकी शेतकरीस अंदाजे ₹24,000 उत्पन्न

शेतकऱ्यांना – देशातील कमी उत्पादन करणारे 100 जिल्हे

अन्नबळजावणी – योजना राबवली जाणार

हरित क्रांतीप्रमाणे – देशात हिरवळ वाढवून अन्नसुरक्षा सुनिश्चित करणे

सेंद्रिय व नैसर्गिक खतांचा वापर प्रोत्साहन

शाश्वत शेतीस प्रोत्साहन


• केंद्र, राज्य आणि राष्ट्रीय सहकार संघटनांमार्फत योजना अंमलबजावणी केली जाईल


शेतीसंबंधी राष्ट्रीय / आंतरराष्ट्रीय दिन

• 10 फेब्रुवारी – जागतिक दलहन दिन

• 15 मार्च – आंतरराष्ट्रीय कृषी यांत्रिकी दिवस

• 21 मार्च – जागतिक वनीकरण दिन

• 22 मार्च – जागतिक जल दिन

• 5 जून – जागतिक पर्यावरण दिन

• 1 जुलै – डॉकटर दिवस (महासत्ता)

• 3 जुलै – आंतरराष्ट्रीय प्लास्टिक बॅग मुक्ती दिन

• 16 ऑक्टोबर – जागतिक अन्न दिवस

• 5 डिसेंबर – जागतिक मृदा दिन

• 23 डिसेंबर – कृषी दिन

• 26 नोव्हेंबर – राष्ट्रीय दूध दिन

• 2 ऑक्टोबर – जैविक शेती दिवस

• 12 जानेवारी – राष्ट्रीय युवा दिन

• 15 ऑक्टोबर – महिला शेतकरी दिन

oneliner

◾️आंध्रप्रदेश : ई-कॅबिनेटचा वापर करणारे भारतातील पहिले राज्य

◾️गुजरात : ऑनलाईन मतदान राबविणारे पहिले राज्य 

◾️मेघालय : जन-धन योजनेची 100% अंमलबजावणी करणारे पहिले राज्य 

◾️तेलंगणा : पदवीपर्यंत लैंगिक शिक्षण सक्तीचे करणारे पहिले राज्य 

◾️दिल्ली :भारतातील पहिली फूड बैंक सुरू करणारे राज्य 

◾️राज्यस्थान : होमिओपॅथिक विद्यापीठ सुरू करणारे पहिले राज्य

◾️महाराष्ट्र : स्थानिक स्वराज्य संस्थामध्ये महिलांना 33% आरक्षण देणारे पाहिले राज्य 

◾️महाराष्ट्र : राज्य सरकारी कर्मचाऱ्यांना केंद्राप्रमाणे सुधारित राष्ट्रीय निवृत्तीवेतन योजना सुरू करणारे पाहिले राज्य

◾️महाराष्ट्र : महिला आरक्षण देणारे : भारतातील पाहिले राज्य

◾️दिल्ली: देशातील पहिले केरोसीनमुक्त शहर 

◾️केरळ:  हे सर्वांना इंटरनेटचा मूलभूत हक्क देणारे पहिले राज्य बनले आहे

◾️राज्यस्थान :आरोग्य हक्क कायदा’ लागू करणारे राजस्थान हे देशातील पहिले 

◾️उत्तराखंड :पूर्व-प्राथमिक स्तरावर "नवीन शैक्षणिक धोरण" लागू करणारे पाहिले राज्य

◾️कर्नाटक : ग्लोबल कॅपॅबिलिटी सेंटर (GCC) धोरण आणणारे देशातील पहिले राज्य ठरणार आहे.

◾️उत्तराखंड : विद्यार्थी संघटनांच्या निवडणुकीत मुलींसाठी 50% जागा राखीव ठेवणारे  पहिले राज्य

◾️उत्तराखंड : जगातील पहिला सकल पर्यावरण उत्पादन निर्देशांक 

◾️राज्यस्थान : रस्ता सुरक्षा कृती योजना स्वीकारणारे पहिले राज्य ठरणार आहे

◾️केरळ : जैवविविधतेची नोंद करणारे पहिले राज्य ठरले आहे

◾️बिहार : ट्रैफिक चे ऑडिट करणारे पाहिले राज्य

◾️बिहार : इथेनॉल प्रोत्साहन धोरण लागू करणारे देशातील पाहिले राज्य

SDG शाश्वत विकास ध्येये


🔴 SDG शाश्वत विकास ध्येये म्हणजे काय ? 

👉 SDG (Sustainable Development Goals) म्हणजे शाश्वत विकास ध्येये ही एकूण 17 आंतरराष्ट्रीय उद्दिष्टांची मालिका आहे.

🎯🎯शाश्वत प्रगती साध्य करण्यासाठी संयुक्त राष्ट्रांनी 2015 साली 17 ध्येये (Goal) आणि 169 (लक्ष्ये) Target निश्चित केली आहेत.✔️✔️

📣📣 सप्टेंबर 2015 मध्ये न्यूयॉर्क येथे झालेल्या संयुक्त राष्ट्रांच्या शाश्वत विकास शिखर परिषदेत 17 SDG सह 2030 पर्यंत चा शाश्वत विकास अजेंडा स्वीकारण्यात आला.⭐️


1) दारिद्र्य निर्मूलन (No Poverty)


2) उपासमार संपवणे (Zero Hunger)


3) आरोग्य आणि कल्याण (Good Health and Well-being)


4) दर्जेदार शिक्षण (Quality Education)


5) लिंग समानता (Gender Equality)


6) स्वच्छ पाणी आणि स्वच्छता (Clean Water and Sanitation)


7) स्वस्त आणि स्वच्छ ऊर्जा (Affordable and Clean Energy)


8) चांगले काम आणि आर्थिक वाढ (Decent Work and Economic Growth)


9) उद्योग, नवकल्पना आणि पायाभूत सुविधा (Industry, Innovation and Infrastructure)


10) विषमता कमी करणे (Reduced Inequalities)


11) शाश्वत शहरे आणि समुदाय (Sustainable Cities and Communities)


12) जबाबदार वापर आणि उत्पादन (Responsible Consumption and Production)


13) हवामान बदलावरील कृती (Climate Action)


14) पाण्याखालील जीवन (Life Below Water)


15) जमिनीवरील जीवन (Life on Land)


16) शांतता, न्याय आणि सक्षम संस्था  (Peace, Justice and Strong Institutions)


17) ध्येयांसाठी जागतिक भागीदारी (Partnerships for the Goals)



🔴 IMP आहे पाठ करून घ्या 🔴

भारतीय राष्ट्रीय काँग्रेस


👩‍💻भारतीय राष्ट्रीय काँग्रेसची स्थापना 28 डिसेंबर 1885 रोजी मुंबई मध्ये झाली.

पहिले अधिवेशन गोकुलदास तेजपाल संस्कृत कॉलेजमध्ये पार पडले. 🎯

पहिल्या अधिवेशनाचे अध्यक्ष व्योमेश चंद्र बॅनर्जी होते.✅

अधिवेशनात तब्बल 72 प्रतिनिधींनी भाग घेतला होता.✅


🔴1) काँग्रेस पहिले अधिवेशन

👉 व्योमेशचंद्र बॅनर्जी ⭐️

👉 1885⭐️

👉 बॉम्बे (मुंबई) ⭐️


🔴2) काँग्रेस दुसरे अधिवेशन

👉 दादाभाई नौरोजी 

👉 1886

👉 कोलकाता 


🔴3) काँग्रेस तिसरे अधिवेशन

👉 सैयद बदरुद्दीन तैय्यबजी

👉 1887

👉 मद्रास (चेन्नई)


⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️


🔴काँग्रेस अधिवेशन 1907

👉 1907 मधील काँग्रेस अधिवेशन सूरत येथे झाले.🔥

👉 अध्यक्ष रासबिहारी घोष होते✔️

👉अधिवेशनात काँग्रेसमध्ये मवाळ (Moderates) आणि जहाल (Extremists) या दोन गटांमध्ये उघडपणे फूट पडली, यालाच "सूरत फूट" (Surat Split) म्हणतात.⭐️


🔴काँग्रेस अधिवेशन 1916

👉 1916 मधील काँग्रेस अधिवेशन लखनऊ येथे झाले.🔥

👉 अध्यक्ष अंबिका चरण मजुमदार 

👉 या अधिवेशनात काँग्रेसमधील मवाळ (Moderates) आणि जहाल (Extremists) गट पुन्हा एकत्र आले. ⭐️

👉 याच अधिवेशनात काँग्रेस आणि मुस्लिम लीग यांच्यात ऐतिहासिक लखनऊ करार झाला.


🔴काँग्रेस अधिवेशन 1924

👉 1924 मधील काँग्रेस अधिवेशन बेळगाव येथे झाले.🔥

👉 या 39 व्या अधिवेशनाचे अध्यक्ष महात्मा गांधी होते. गांधीजींनी काँग्रेसच्या अधिवेशनाचे अध्यक्षपद फक्त एकदाच स्वीकारले होते.✔️✔️


🔴काँग्रेस अधिवेशन 1936

👉 हे 1936 चे अधिवेशन महाराष्ट्रातील जळगाव जिल्ह्यातील फैजपूर या गावात झाले.

👉  हे भारतीय राष्ट्रीय काँग्रेसचे पहिले ग्रामीण अधिवेशन होते ⭐️⭐️

👉 अध्यक्ष पंडित जवाहरलाल नेहरू

भारतातील महत्त्वाचे बंदर (IMP Port)

🔴1) कांडला बंदर (Kandla Port)

👉  2017 मध्ये नावात बदल होऊन दीनदयाल बंदर नाव देण्यात आले.✔️

👉  गुजरात राज्यात (कच्छ जिल्हा)


🔴2) मुंबई बंदर ( Mumbai Port) 

👉 मुंबई (महाराष्ट्र )


🔴3) JNPT (न्हावा शेवा)

👉  जवाहरलाल नेहरू बंदर (न्हावा शेवा)

👉 नवी मुंबई शहर (रायगड जिल्हा) ⭐️

👉 King Port of Arabian sea ✔️

👉 भारतातील सर्वात मोठे कंटेनर बंदर 🔥


🔴4) वाढवण बंदर (Vadhavan Port)

👉 महाराष्ट्रात नवीन होणारे बंदर

👉 पालघर जिल्हा⭐️


🔴5) मुरगाव बंदर ( Mormugao Port)

👉 गोवा राज्यात


🔴6) न्यू मंगलोर बंदर (New Mangalore port)

👉 कर्नाटक राज्यात 


🔴7) कोची बंदर (Kochi Port)

👉 केरळ राज्यात

👉 Queen Port Of Arabian sea ✔️


🔴8) तुतीकोरिन बंदर (Tuticorin Port)

👉  2011-12 नाव बदलून V.O. चिदंबरनार पोर्ट करण्यात आले.✔️

👉 तामिळनाडू राज्यात 


🔴9) चेन्नई बंदर (Chennai Port)

👉 तामिळनाडू राज्यात 

👉 भारतातील दुसरे सर्वात मोठे कंटेनर बंदर आहे.✔️


🔴10) इन्नोर बंदर (Ennore Port)

👉 2014 मध्ये नावात बदल करून कामराजा बंदर करण्यात आले.✔️

👉 तामिळनाडू राज्यात 

👉 Kamarajar Port First major port in India registered as a company✔️


🔴11) विशाखापट्टणम बंदर (Visakhapatnam Port)

👉 यालाच Vizag Port म्हणतात

👉 आंध्र प्रदेश राज्यात 


🔴12) पारादिप बंदर (Paradip Port)

👉 ओडिसा राज्यात 

👉 महानदी आणि बंगालच्या उपसागराच्या संगमावर 


🔴13) कोलकाता बंदर (Kolkata Port)

👉 2020 मध्ये नावात बदल करून शामा प्रसाद मुखर्जी बंदर करण्यात आले 

👉 पश्चिम बंगाल राज्यात 

👉 या बंदरात दोन डॉक सिस्टम आहेत एक Kolkata Dock system दुसरे Haldia Dock complex 

👉 हुगळी नदीवर हे बंदर आहे.

👉 Only Riverine Major Port in India 


🔴14) पोर्ट ब्लेअर बंदर (Port Blair Port)

👉 अंदमान मधील एक बंदर 


🔴15 ) विंझिजम बंदर (Vizhinjam Port)

👉 केरळ राज्यात 

👉भारताचे पहिले खोल पाण्याचे ट्रान्सशिपमेंट बंदर आहे ( Deep-Water Transshipment Port) ⭐️


🔴16) मुंद्रा बंदर (Mundra Port)

👉  गुजरात राज्यात

👉 भारतातील सर्वात मोठे खाजगी बंदर 


३० जुलै २०२५ वन लाइनर करंट अफेयर्स


१. जागतिक मानव तस्करी प्रतिबंधक दिवस दरवर्षी कधी साजरा केला जातो? 

🎖️ ३० जुलै 


२. भारतातील पहिली पिराटुला वुल्फ स्पायडर, पिराटुला एक्यूमिनाटा कोणत्या राज्यात सापडली आहे? 

🎖️ पश्चिम बंगाल 


३. भारताचा पहिला हायड्रोजन-ऑक्सिजन प्रोपल्शन इंजिन यशस्वीपणे कोणत्या राज्यात चाचणीसाठी वापरला गेला? 

🎖️कर्नाटक 


४. रेमोना परेरा कोणत्या शास्त्रीय नृत्याशी संबंधित आहेत ज्यांनी अलीकडे सातत्याने १७० तास नृत्य करून जागतिक विक्रम केला आहे? 

🎖️ भरतनाट्यम 


५. गजैप नावाचा जगातील सर्वात शक्तिशाली गैर-परमाणु बम कोणत्या देशाने सादर केला आहे? 

🎖️ तुर्की 


६. भारतातील पहिला हिंदी माध्यम एमबीबीएस कॉलेज कोणत्या शहरात उभारला जाणार आहे? 

🎖️ जबलपूर 


७. अलीकडे मास्टरकार्डने पर्यटनाला प्रोत्साहन देण्यासाठी कोणत्या राज्यासोबत सहकार्य केले आहे? 

🎖️आंध्र प्रदेश 


८. हेपेटायटिस जागरूकता सप्ताह २६ जुलैपासून कधीपर्यंत साजरा केला जाईल? 

🎖️१ ऑगस्ट 


९. जर्मनीमध्ये आयोजित २०२५ विश्व विद्यापीठ खेळांमध्ये भारताने कोणती स्थान मिळवली आहे? 

🎖️ २० वा (१२ पदके - २ सुवर्ण, ५ रजत आणि ५ कांस्य)


१०. प्रा. लता पांडे आणि डॉ. रामानंद यांनी संपादित “छात्रों का सतत कल्याण: उच्च शिक्षा में एक सामूहिक उत्तरदायित्व” या पुस्तकाचे विमोचन कोणाने केले आहे? 

🎖️पुष्कर सिंह धामी


११. प्राचीन पांडुलिपी डिजिटल करण्यासाठी 'ज्ञान भारतम मिशन' कोणत्या नेत्याने सुरू केले? 

🎖️ नरेंद्र मोदी 


१२. २९ वी आशियाई युवा टेबल टेनिस चॅम्पियनशिपमध्ये अंडर-१५ बालिका एकल विजेतेपद कोणत्या खेळाडूने जिंकले आहे? 

🎖️दिव्यांशी भौमिक 


१३. अलीकडे बाघ घनतेच्या बाबतीत जागतिक स्तरावर तिसरे स्थान कोणत्या ठिकाणी आहे? 

🎖️ काजीरंगा टायगर रिझर्व्ह 


कलम 14

भारतीय संविधानाचा कलम 14 (Article 14) हा समानतेच्या हक्कांशी (Right to Equality) संबंधित आहे. हा कलम भारतातील सर्व नागरिकांना कायद्याच्या दृष्टीने समानता आणि कायद्याच्या समान संरक्षणाची हमी देतो.


कलम 14 चे महत्त्वाचे मुद्दे:


समानतेचा अधिकार: भारतातील कोणत्याही व्यक्तीला (नागरिक असो वा परदेशी) कायद्याच्या आधी समान वागणूक दिली जाईल. कोणत्याही व्यक्तीला लिंग, जात, धर्म, वंश, जन्मस्थान इत्यादी आधारावर भेदभाव केला जाणार नाही.


कायद्याचे समान संरक्षण: देशातील प्रत्येक व्यक्तीस कायद्याचे समान संरक्षण मिळेल. याचा अर्थ असा की, जेव्हा एखादी व्यक्ती समान परिस्थितीत असेल, तेव्हा तिला समान कायद्याचे संरक्षण मिळायला हवे.


समानता आणि तर्कसंगत वर्गीकरण: 

जरी कलम 14 सर्वांसाठी समानतेचा अधिकार देतो, तरीही तर्कसंगत वर्गीकरण (Reasonable Classification) अनुमत आहे. म्हणजे, काही विशिष्ट परिस्थितींमध्ये वेगवेगळ्या गटांसाठी भिन्न कायदे असू शकतात, पण ते तर्कसंगत आणि न्याय्य असले पाहिजेत.

यासाठी दोन अटी पूर्ण कराव्या लागतात: 

समूहामध्ये समरसता असावी – म्हणजे, गटामध्ये असलेल्या लोकांमध्ये समान वैशिष्ट्ये असावी.

वर्गीकरणाचा उद्देश न्याय्य आणि तार्किक असावा – म्हणजे, त्यामागे वैध आणि न्याय्य कारण असावे.


कलम 14 अंतर्गत महत्त्वाचे न्यायालयीन निर्णय:


State of West Bengal v. Anwar Ali Sarkar (1952) – यात सांगितले गेले की, कोणत्याही कायद्याने किंवा धोरणाने अवैध भेदभाव निर्माण होऊ नये.


E.P. Royappa v. State of Tamil Nadu (1974) – यात सांगितले गेले की, समानता म्हणजे केवळ भेदभावाचा अभाव नव्हे, तर याद्वारे स्वेच्छाचारी निर्णयांना आळा बसला पाहिजे.


Maneka Gandhi v. Union of India (1978) – या प्रकरणात कलम 14 चे अधिक विस्तृत अर्थ लावण्यात आले आणि याला कलम 19 आणि कलम 21 सोबत वाचले पाहिजे, असे स्पष्ट करण्यात आले.


कलम 14 चा अपवाद:


कलम 14 सर्वसामान्य नियम सांगतो, परंतु काही विशिष्ट परिस्थितींमध्ये काही अपवाद देखील आहेत:


President आणि Governors यांना काही घटनात्मक विशेषाधिकार आहेत.


संसद आणि विधिमंडळ सदस्यांना विशिष्ट अधिकार आणि विशेष संरक्षण दिले जाते.


आरक्षण धोरणांमध्ये (SC, ST, OBC साठी) समानतेचा तत्त्व लवचिक पद्धतीने वापरला जातो.


निष्कर्ष:

कलम 14 हा भारतीय लोकशाहीचा एक आधारस्तंभ आहे. तो प्रत्येक व्यक्तीस कायद्याच्या आधी समानता देतो, पण त्याच वेळी तर्कसंगत वर्गीकरणाची संकल्पना देखील मान्य करतो, जेणेकरून सामाजिक न्याय व वास्तववादी व्यवस्थापन शक्य होईल.

भारतीय संविधानाचे प्रमुख उगमस्थाने

#Polity 


🔹 🇬🇧 ब्रिटन (UK Constitution)

संसदीय लोकशाही

कायद्याच्या अधीनता (Rule of Law)

मंत्रीपरिषद प्रणाली

एकेरी नागरिकत्व


🔹 🇺🇸 अमेरिका (U.S. Constitution)

मुलभूत हक्क

स्वतंत्र न्यायपालिका

राष्ट्रपती पद्धत

न्यायिक पुनरावलोकन

उपराष्ट्रपती पद


🔹 🇮🇪 आयर्लंड

राज्य धोरणात्मक तत्वे (DPSP)

राष्ट्रपतींची निवड पद्धत

राज्यसभा नामनिर्देशन


🔹 🇨🇦 कॅनडा

केंद्र-राज्य अधिकार वाटप

मजबूत केंद्र

अवशिष्ट अधिकार


🔹 🇦🇺 ऑस्ट्रेलिया

समवर्ती सूची

व्यापार स्वातंत्र्य

संसद सदस्यांची संयुक्त बैठक


🔹 🇩🇪 जर्मनी (Weimar Republic)

आणीबाणीतील मूलभूत हक्क निलंबन


🔹 🇷🇺 रशिया (पूर्व सोव्हिएत युनियन)

मूलभूत कर्तव्ये


🔹 🇫🇷 फ्रान्स

स्वातंत्र्य, समता, बंधुता


📌 हे मुद्दे लक्षात ठेवले तर कोणताही प्रश्न चुकणार नाही!

🔔 अभ्यास करत राहा, यश तुमचं निश्चित आहे!

गोदावरी नदी

🔷 उगम:

▪️ त्र्यंबकेश्वर, नाशिक जिल्हा (महाराष्ट्र)


🔷 लांबी:

▪️ एकूण – सुमारे 1,465 कि.मी.

▪️ महाराष्ट्रात – सुमारे 730 कि.मी.


🔷 क्षेत्रफळ (MH):

▪️ सुमारे 3 लाख चौ. कि.मी.

▪️ त्यापैकी सुमारे 48% क्षेत्र महाराष्ट्रात

---

🟠 मुख्य संगम:

▪️ गोदावरी व प्रभा, इंद्रावती, मंजीरा, प्राणहिता नद्यांचा संगम

▪️ शेवटी आंध्र प्रदेशमधून बंगालच्या उपसागरात मिळते

---

⚫️ गोदावरी खोऱ्यातील जिल्हे:

▪️ नाशिक, अहमदनगर, बीड, हिंगोली, परभणी, नांदेड

▪️ मराठवाडा आणि विदर्भातील महत्त्वाचे सिंचन व जलसंधारण स्रोत

---

🔵 गोदावरी नदीच्या उपनद्या:

🟤 उजव्या उपनद्या:

▪️ पैनगंगा, वैनगंगा, प्राणहिता

⚫️ डाव्या उपनद्या:

▪️ दारणा, मंजीरा, इंद्रावती, पूर्णा

मुख्य नद्या व त्यांचे उगमस्थाने

🔹 1. गोदावरी

📍 उगम: ब्रम्हगिरी पर्वत (नाशिक)

📏 लांबी: 668 कि.मी.

➡️ उपनद्या:

• उत्तरकडील – कादवा, शिवना, खान, दुधना, दक्षिण पुणी, प्राणहिता, इंद्रावती

• दक्षिणेकडील – दारण, प्रवर, मुंढा, बोरी, सिंधफणा, बिंदुसरा, कुंडलिका, मांजरा

---


🔹 2. भीमा

📍 उगम: भीमाशंकर (पुणे)

📏 लांबी: 451 कि.मी.

➡️ उपनद्या:

• उत्तरकडील – वेळ, कन्हडी, घोड, सीना, पुण्णगावती, भोगावती

• दक्षिणेकडील – भामा, इंद्रायणी, पवना, मुकाई, मुठा, नीरा, माण

---


🔹 3. कृष्णा

📍 उगम: महाबळेश्वर

📏 लांबी: 282 कि.मी.

➡️ उपनद्या:

• उत्तरकडील – येरेळा, नंदळा, अग्नी

• दक्षिणेकडील – कोयना, वेण्णा, वारणा, पंचगंगा, दुधगंगा, वेदगंगा

---


🔹 4. वर्धा

📍 उगम: मुलताई, मध्यप्रदेश

📏 लांबी: 455 कि.मी.

➡️ उपनद्या:

• उत्तरकडील – कारण, वेणा, जाम, बोर, ईरई, वेनगंगा

• दक्षिणेकडील – माऊ, पेंचगंगा, वेल्गला, निरगुडा

---


🔹 5. वैनगंगा

📍 उगम: शिवनी, मध्यप्रदेश

📏 लांबी: 295 कि.मी.

➡️ उपनद्या:

• उत्तरकडील – वाघ, चुलबंद, गाढवी, दीना

• दक्षिणेकडील – कन्हान, मुल, सुर, पेंच, नाग

---


🔹 6. पैनगंगा

📍 उगम: अर्जिता डोंगर

📏 लांबी: 495 कि.मी.

➡️ उपनद्या:

• उत्तरकडील – सूद, अर्णवा, विदर्भ, वाचाडी, अरुणावती

• दक्षिणेकडील – कयाश

---


🔹 7. नर्मदा

📍 उगम: अमरकंटक, मध्यप्रदेश

📏 लांबी: 54 कि.मी.

➡️ उपनद्या:

• उत्तरकडील – अरुणावती, गोमती, वाकी, मोर, गुड्डी, अमेर

• दक्षिणेकडील – गिरणा, बोरी, वाघूर, अंजन, पुणी, शिवार

---


🔹 8. तापी

📍 उगम: मुलताई, बैतुल जिल्हा

📏 लांबी: 228 कि.मी.

➡️ उपनद्या:

• उत्तरकडील – कुर, हो, आगर

• दक्षिणेकडील – गिरणा, अंबी, सुडसी, शिवार

---


📌 तयारी सुरू ठेवा! 

दुर्गाबाई देशमुख

• प्रख्यात नेते टी. प्रकाश यांच्या बरोबर त्यांनी मीठाच्या सत्याग्रहात भाग


• 25  मे 1930 रोजी दुर्गाबाई यांना अटक करण्यात आली आणि एका वर्षाची शिक्षा झाली. बाहेर येताच दुर्गाबाईंनी आंदोलनात भाग घेतल्याबद्दल पुन्हा त्यांना अटक केली गेली आणि 3 वर्षांची तुरुंगवास


• "चिंतामण अँड आय" हे त्यांचे आत्मचरित्र 


• आंध्र महिला सभा (1937), विश्वविद्यालय महिला संघ, नारी निकेतन या संस्थांच्या माध्यमातून त्यांनी महिलांचे विकासासाठी प्रयत्न केले.


• महिला शिक्षणाच्या राष्ट्रीय समितीच्या त्या पहिल्या अध्यक्ष होत्या. आंध्र प्रदेशातील गावांमध्ये शिक्षणाचा प्रसार केल्याबद्दल त्यांना नेहरू साक्षरता पुरस्कार दिला.


• सुकाणू समितीमधील एकमेव महिला सदस्या


• 1953 मध्ये दुर्गाबाई यांनी मध्यवर्ती समाज कल्याण मंडळाची स्थापना केली आणि अध्यक्ष म्हणून त्यांची निवड झाली


• 1958 साली यांच्या अध्यक्षतेखाली स्त्री शिक्षण विषयक राष्ट्रीय आयोग स्थापन करण्यात आला.


• संविधान सभेततील 15 महिलांपैकी त्या एक

मद्रास प्रांतातून निवड

केशवराव मारुतीराव जेधे

 जन्म -21 एप्रिल 1896 (पुणे)


• "शिवाजी आमचा राणा आणि मराठी आमचा बाणा" या ध्येयाने वाटचाल करणारा सत्यशोधक म्हणून केशवरावांची ओळख 


• शिवाजी महाराजांच्या मर्जीतील कान्होजी जेधे हे केशवरावांचे पूर्वज होते. केशवरावांच्या वडिलांचा पुण्यात भांड्याचा कारखाना होता.


• 1928 मुंबई इलाखा शेतकरी परिषदेचे सचिव होते. (पुणे)

• 1929 - सातारा जिल्हा मराठा परिषदेचे अध्यक्ष 


• पुणे येथे ब्राह्मणेत्तरांनी स्थापन केलेल्या "छत्रपती शिवाजी मेळ्यासाठी" 1923-30 पर्यंत पद्यरचना केली. गाणी गायली.


• 1925 मध्ये सत्यशोधक दिनकरराव जवळकरांच्या "देशाचे दुश्मन" पुस्तिकेला लिहिलेल्या प्रस्तावनासाठी न्या.फ्लेमिंग यांनी सहा महिन्याची शिक्षा सुनावली. पुढे न्या.लॉरेन्स यांच्या कोर्टात निर्दोष सुटका


• काही दिवस श्री शिवस्मारक हे पत्र चालवले. महाड व पुणे येथील पर्वती मंदिर सत्याग्रहात सहभागी 


• 1925 रोजी पुणे नगरपालिकेचे सदस्य असताना बुधवार पेठेत महात्मा फुलेंचा पुतळा उभारावा असा ठराव मांडला परंतु सनातन्यांनी बहुमताच्या जोरावर नगराध्यक्ष ल. ज.आपटे यांनी जोरावर तो फेटाळून लावला.  केशवराव जेधे, वायाळ, सणस, विठ्ठलराव झेंडे यांनी सभात्याग केला.


• गांधीजींच्या प्रभावाखाली आलेल्या केशवरावांनी पुढे काँग्रेसमध्ये प्रवेश केला.

त्यांनी बारामती लोकसभा मतदारसंघाचे प्रतिनिधित्व केले.


सिंधू संस्कृतीतील प्रमुख ठिकाणे मॅप




📍 1. हडप्पा (Pakistan)

 🔹 नदी : रावी 🌊

 🔹 उत्खनन करणारे : दयाराम साहनी 🕵️

 🔹 ई.स. : 1921 📅


📍 2. मोहनजोदाडो (Pakistan)

 🔹 नदी : सिन्धू 🌊

 🔹 उत्खनन करणारे : राखालदास बनर्जी 🕵️

 🔹 ई.स. : 1922 📅


📍 3. कालीबंगन (Rajasthan)

 🔹 नदी : घग्गर 🌊

 🔹 उत्खनन करणारे : बी. बी. लाल & बी. के. थापर 🕵️‍♂️

 🔹 ई.स. : 1953 📅


📍 4. चहुंदडो (Pakistan)

 🔹 नदी : सिन्धू 🌊

 🔹 उत्खनन करणारे : गोपाल मजूमदार 🔍

 🔹 ई.स. : 1931 📅


📍 5. लोथल (Gujarat)

 🔹 नदी : भोगावा 🌊

 🔹 उत्खनन करणारे : रंगनाथ राव 🏺

 🔹 ई.स. : 1955-62 📅


📍 6. रोपर (Punjab)

 🔹 नदी : सतलज 🌊

 🔹 उत्खनन करणारे : यज्ञदत्त शर्मा 🔎


📚 ही ठिकाणे सिंधू संस्कृतीच्या वैभवशाली इतिहासाची साक्ष देतात! 🏺✨


आंतरराष्ट्रीय व्याघ्र दिन 29 जुलै


2024 थीम - कृतीचे आवाहन


◾️2010 पासून व्याघ्र दिन साजरा केला जातो

◾️2010 साली सेंट पीटर्सबर्ग, रशिया समितीमध्ये  29 जुलै तारखेचा निर्णय घेतला

◾️TX2 असे ध्येय ठेवले होते - वाघांची संख्या दुप्पट करणे

◾️वैज्ञानिक नाव - पँथेरा टायग्रीस

◾️प्रत्येक 4 वर्षाला व्याघ्र गणना केली जाते

◾️जगाच्या 70% वाघ एकट्या भारतात आहेत

◾️टायगर स्टेट - मध्यप्रदेश ला म्हणतात

◾️संपूर्ण देशभरात 2022 व्याघ्रगणनेनुसार देशात 3167 वाघांची नोंद झाली (2023 -3882 झाली)


वाघांना वाचवण्यासाठी सरकारचे प्रयत्न

1969 - सर्व प्रकारच्या जनावरांच्या कातडी निर्यातीवर बंदी

1972 - वन्यजीव संवर्धन कायदा

1973 - प्रोजेक्ट टायगर सुरू

2010 - जागतिक व्याघ्र दिन सुरवात

2023 - International Big Cat Alliance


महाराष्ट्रातील 6 व्याघ्र प्रकल्प 

🐅 नवेगाव-नागझिरा (गोंदिया)

🐅 बोर - (वर्धा)

🐅 सह्याद्री - (सांगली,सातारा ,कोल्हापूर)

🐅 मेळघाट - (अमरावती)

🐅 पेंच व्याघ्र प्रकल्प -(नागपुर)

🐅 ताडोबा-अंधारी - (चंद्रपूर)


‼️ काही महत्वाचे

ताडोबा-अंधारी व्याघ्र प्रकल्प महाराष्ट्रातील पहिला व्याघ्र प्रकल्प आहे


मेळघाट व्याघ्र प्रकल्प महाराष्ट्रातील सर्वात मोठा व्याघ्र प्रकल्प आहे


बोर व्याघ्र प्रकल्प महाराष्ट्रातील सर्वात लहान व्याघ्र प्रकल्प


काकोरी ट्रेन ॲक्शन



> उत्तर प्रदेश सरकारने काकोरी ट्रेन लुटीच्या  ऐतिहासिक घटनेचे नामांतर काकोरी ट्रेन अॅक्शन असे झाले आहे.


> भारतीय स्वातंत्र्य चळवळीदरम्यान 9 ऑगस्ट 1925 रोजी लखनऊजवळील काकोरी गावानजीक उत्तर रेल्वे मार्गावर क्रांतिकारकांनी हा रेल्वे दरोडा टाकला होता.


> काकोरी दरोड्यात सहभागी झालेले स्वातंत्र्यसैनिक राम प्रसाद बिस्मिल, अशफाकुल्ला खान, राजेंद्र लाहिरी आणि ठाकूर रोशन सिंह यांना 19 डिसेंबर 1927 रोजी फाशी देण्यात आली.


> हिंदुस्थान रिपब्लिकन असोसिएशन (HRA) द्वारे या दरोड्याचे नियोजन करण्यात आले होते.


> हिंदुस्थान रिपब्लिकन असोसिएशन (HRA):


----- राम प्रसाद बिस्मिल यांनी 1923 मध्ये या पक्षाची स्थापना केली.


------ 1922 मध्ये चौरी चौरा घटनेमुळे महात्मा गांधींनी असहकार आंदोलन बंद केले. हे पक्षाच्या स्थापनेमागील मुख्य कारण ठरले होते.


------- पक्षाचे इतर प्रमुख सदस्यः ----

सचिंद्रनाथ सन्याल आणि जोगेशचंद्र चॅटर्जी (जे अनुशीलन समितीचे सदस्यही होते)


----- लाला हर दयाल यांच्या आशीर्वादाने बिस्मिल यांनी 1923 मध्ये अलाहाबाद येथे पक्षाची घटना लिहिली.


----- सन्याल यांनी 'क्रांतिकारी' नावाचा पक्षाचा जाहीरनामा लिहिला होता.


----- ब्रिटिश राजवट उलथून टाकत 'फेडरल रिपब्लिक ऑफ द युनायटेड स्टेट्स ऑफ इंडिया' साध्य करण्याचा प्रयत्न असल्याचे जाहीरनाम्यात म्हटले होते.


---- यामध्ये सार्वत्रिक मताधिकाराची  मागणी करण्यात आली होती.


----- 1924- 1925 मध्ये, अनेक तरुण पक्षात सामील झाले, त्यामध्ये भगतसिंग, सुखदेव आणि चंद्रशेखर आझाद ही प्रमुख नावे होती.



150 वर्ष पूर्ण होत आहे

नोंद असू द्या.....❤️❤️🙏🙏

पंडित ईश्वरचंद्र विद्यासागर




 पंडित ईश्वरचंद्र विद्यासागर यांचे कार्य


●●  त्यांचे बंगाली भाषेतील लिखाण तसेच बंगाली लिपीमध्ये त्यांनी महत्त्वपूर्ण सुधारणा केल्या. त्यांनी संस्कृत भाषेत मोठी विद्वत्ता प्राप्त केल्यामुळे त्यांना 'विद्यासागर'  उपाधी मिळाली. त्यांनी बंगालमध्ये अनेक विद्यालये स्थापन केली. रात्री पाठशाळा स्थापन केल्या. 


●● पंडित ईश्वरचंद्र विद्यासागर यांनी विधवा पुनर्विवाहाचा आग्रह धरला.


●● पंडित ईश्वरचंद्र विद्यासागर यांनी हिंदू धर्मातील विधवांना दिली जाणारी वागणूक, विधवांची होणारी हेळसांड, अपमान, अन्याय याला वाचा फोडण्याचे काम विद्यासागर त्यांनी केले.


●● पंडित ईश्वरचंद्र विद्यासागर यांनी विधवा पुनर्विवाहावरील बंदी हटवण्याची मोहीम सुरू केली.


●● पंडित ईश्वरचंद्र विद्यासागर यांनी धर्मशास्त्रात विधवा पुनर्विवाहाला मान्यता आहे हे सिध्द केले. 1851 मध्ये पंडित ईश्वरचंद्र विद्यासागर कलकत्ता येथे संस्कृत कॉलेजचे प्राचार्य म्हणून सेवा बजावली.

 

( हा प्रश्न विचारला जाऊ शकतो, धर्म शास्त्र यामध्ये विधवा पुनर्विवाह मान्यता आहे हे पटवून कोणी दिले)  जस सती बद्दल combine पूर्व प्रश्न होता तसा प्रश येऊ शकतो...)



●●  पंडित ईश्वरचंद्र विद्यासागर यांनी विधवा पुनर्विवाहाच्या समर्थनार्थ 'पराशरसंहिता' या पुस्तकाचे इंग्रजी भाषांतर करून त्याच्या प्रती इंग्रज अधिकाऱ्यांना दिल्या.


●● 1856 मध्ये पंडित ईश्वरचंद्र विद्यासागर यांच्या प्रयत्नामुळे कलकत्ता येथे भारतातील पहिला विधवा विवाह घडून आला.


●● पंडित ईश्वरचंद्र विद्यासागर यांनी 1855 मध्ये विधवा पुनर्विवाह कायदा संमत करण्याची विनंती 'ग्रांट' यांना केली. त्यामुळेच गव्हर्नर लॉर्ड डलहौसीच्या कालखंडात 1856 मध्ये विधवा पुनर्विवाह कायदा संमत झाला.


●●  'लोका सांगे ब्रह्मज्ञान, आपण मात्र कोरडे पाषाण' या वृत्तीचे पंडित ईश्वरचंद्र विद्यासागर नव्हते तर ते कर्ते सुधारक होते.


●● त्यांनी जवळजवळ 35 विधवा पुनर्विवाह घडवून आणले व स्वतःच्या मुलाचा एका विधवेशी विवाह लावून दिला.


●●  पंडित ईश्वरचंद्र विद्यासागरने विधवा, कुमारिका, प्रौढ विधवा स्त्रिया यांच्या अन्यायाला वाचा फोडली.


●● पंडित ईश्वरचंद्र विद्यासागर यांनी भारतीय महिलांच्या बंध विमोचनातून मुक्त होण्यासाठी प्रयत्न केले.


1857 च्या उठावाच्या बद्दल मते.....




(  सगळे वाक्य आयोगाचे प्रश्न आहेत )


●● बेंजामिन डिझरायली------राष्ट्रीय उत्थान


●● स्टॅन्ले वॉलपर्ट-------ही घटना लष्करी बंडापेक्षा काही अधिक होती परंतू प्रथम स्वातंत्र्ययुध्दापेक्षा बरीच कमी होती.


●● गो.स. सरदेसाई----सत्तावन सालचा क्षोभ


●● डॉ. सेन------धार्मिक संघर्षाचे रुप घेऊन सुरु झालेला उठाव पुढे स्वातंत्र्यसंग्राम बनला.


●● टी.आर. होल्म-----संस्कृत आणि टोळीवाद असा संघर्ष म्हणजे १८५७ चा उठाव असा त्यांचा दृष्टीकोन होता.


●● एन.आर.फाटक----१८५७ ची घटना स्वातंत्र्ययुध्द नव्हते  ( शिपायांची भाऊगर्दी )


●● वि.दा. सावरकर----स्वातंत्र्ययुध्द





संविधान सभेतील सुकाणू समितीबद्दल थोडक्यात माहिती

संविधान सभेतील सुकाणू समितीचे काम अत्यंत महत्त्वाचे होते. सुकाणू समितीला इंग्रजीत "Steering Committee" असे म्हणतात. या समितीची प्रमुख भूमिका संविधान सभेचे काम सुरळीत, नियोजित आणि योग्य प्रकारे पार पाडणे ही होती.


सुकाणू समितीचे मुख्य काम:

1. सभेचे अजेंडा ठरवणे:

प्रत्येक बैठकीचे अजेंडा (कार्यक्रम) ठरवणे, कोणते मुद्दे कधी चर्चेस घ्यायचे, याचे नियोजन करणे.


2. वेळापत्रक ठरवणे:

संविधान निर्मिती प्रक्रियेचा कालावधी ठरवणे व विविध समित्यांचे काम वेळेत पूर्ण होईल याची जबाबदारी घेणे.


3. सभेची दिशा निश्चित करणे:

विविध समित्यांकडून येणारे अहवाल, मसुदे, शिफारसी योग्य वेळी सभेपुढे मांडणे आणि चर्चेसाठी पुढे नेणे.


4. संविधान मसुदा तयार होईपर्यंत समन्वय साधणे:

इतर समित्यांमध्ये समन्वय ठेवणे आणि कामाच्या प्रगतीवर लक्ष ठेवणे.


5. कार्यप्रणाली निश्चित करणे:

संविधान सभेची कार्यपद्धती, नियम, चर्चेचे स्वरूप, मतदान इत्यादी बाबी ठरवण्यास मदत करणे.


सुकाणू समितीचे अध्यक्ष कोण होते?

डॉ. राजेंद्र प्रसाद हे सुकाणू समितीचे अध्यक्ष होते. ते संविधान सभेचेही अध्यक्ष होते.

स्वतंत्र भारताचे प्रथम नेता / मंत्री


💘 प्रथम राष्ट्रपती - राजेंद्र प्रसाद


⚡️ प्रथम उपराष्ट्रपती - सर्वपल्ली राधाकृष्णन


💘 प्रथम प्रधानमंत्री - जवाहरलाल नेहरू


⚡️ प्रथम उपप्रधानमंत्री - वल्लभ भाई पटेल


💘 प्रथम गृहमंत्री - वल्लभ भाई पटेल


⚡️ प्रथम कृषी मंत्री - राजेंद्र प्रसाद


💘 प्रथम कायदा मंत्री - भीमराव आंबेडकर


⚡️ प्रथम रेल्वे मंत्री - आसफ अली


💘 प्रथम अर्थ मंत्री - लिआकत अली


⚡️ प्रथम शिक्षण मंत्री- अबुल कलाम आझाद


💘 प्रथम संरक्षण मंत्री - बलदेव सिंह


⚡️ प्रथम आरोग्य मंत्री - गजान्तर आली


💘 प्रथम दूरसंचार मंत्री - अब्दुल नस्तर


⚡️ प्रथम श्रम मंत्री - जगजीवन राम

➖➖➖➖➖➖➖➖➖

क्रमाने आहेत लक्षात ठेवा.

• ऑगस्ट घोषणा - 1940


• क्रिप्स योजना - 1942


• राजाजी योजना - जुलै 1944


• गांधी-जिन्हा बोलणी 9 ते 27 सप्टेंबर 1944


• देसाई-लियाकत अली योजना 1945


• वेव्हेल योजना 14 जून 1945


• सिमला परिषद - 25 जून ते 14 जुलै 1945


• कॅबिनेट (त्रिमंत्री) मिशन - 16 मे 1946


• ऍटलीघोषणा - 20 फेब्रुवारी 1947


• माउंटबॅटन योजना 3 जून 1947


• भारतीय स्वातंत्र्याचा कायदा 18 जुलै 1947


संविधान सभेची सत्रे -


पहिले सत्र - 9 ते 23 डिसेंबर 1946

दुसरे सत्र - 20 ते 25 जानेवारी 1947

तिसरे सत्र - 28 एप्रिल ते 2 मे 1947

चौथे सत्र - 14 ते 31 जुलै 1947

पाचवे सत्र - 14 ते 30 ऑगस्ट 1947


सहावे सत्र - 27 जानेवारी 1948 (सर्वात छोटे)

सातवे सत्र - 4 नोव्हेंबर 1948 ते 8 जानेवारी 1949(सर्वात मोठे)


आठवे सत्र - 16 मे ते 16 जून 1949

नववे सत्र -  30 जुलै ते 18 सप्टेंबर 1949 

दहावे सत्र - 6 ते 17 ऑक्टोबर 1949

अकरावे सत्र - 14 ते 26 नोव्हेंबर 1949


(संविधान सभेची संविधान सभा म्हणून शेवटची सभा 24 जानेवारी 1950 रोजी झाली, ज्या दिवशी 284 सदस्यांनी घटनेच्या तीन प्रतींवर सह्या केल्या)


पिट्स इंडिया कायदा -1784


(पिट्स ब्रिटनचा पंतप्रधान होता)


√ बोर्ड ऑफ कंट्रोलची स्थापना ब्रिटनमध्ये झाली

त्यात सहा सदस्य होते जे कंपनीच्या कामकाजावर नियंत्रण ठेवत असत.


√ सेक्रेटरी ऑफ स्टेट हा बोर्डाचा अध्यक्ष असेल. त्याला निर्णायक मताचा अधिकार असेल.


√ कंपनीचा महसूल, सर्व मुलकी व्यवहार तसेच भारतातील ब्रिटिश लष्कर यावर देखरेखीचे व नियंत्रणाचे अधिकार बोर्डाला होते.


√ कंपनीतील सर्व अधिकाऱ्यांच्या नेमणुका करण्याचा अधिकार संचालकांकडे असेल. सोबत मुलकी व लष्करी कर्मचाऱ्यांच्या संख्येत कपात/वृद्धी करण्याचा अधिकारही संचालकांनाच असेल.


√ कंपनीच्या अमलाखालील सर्व प्रदेशांचा उल्लेख प्रथमच "ब्रिटिश प्रदेश" असा करण्यात आला.


√ गव्हर्नर जनरलच्या कौन्सिलमध्ये त्याच्या व्यतिरिक्त तीन सदस्य असावेत. त्यापैकी एक सदस्य भारतातील ब्रिटिश लष्कराचा सेनापती असावा.


√ इतर इलाख्यांपेक्षा बंगालच्या सरसेनापतीचा दर्जा उच्च असेल.


संसदीय कामकाज

💈प्रश्नांचा प्रकार कसा आहे त्यासाठी पुढीलप्रमाणे रंगीत पेपर छापले जातात:


1) तारांकित प्रश्न हिरवा रंगाचा पेपर

2) अतारांकित प्रश्न पांढऱ्या रंगाचा पेपर

3) अल्पसूचना प्रश्न फिकट गुलाबी रंगाचा पेपर

4) खाजगी सदस्यांना विचारले जाणारे प्रश्न  पिवळ्या रंगाचा पेपर


💈तारांकित प्रश्न

तोंडी उत्तर अपेक्षित असते.

पूरक प्रश्न विचारले जातात.

हिरव्या रंगात छापले जातात.


सदस्य एका दिवशी एका पेक्षा जास्त प्रश्न विचारू शकतात. महत्तम 20 प्रश्न एका दिवशी घेतले जातात.


💈अतारांकित प्रश्न

लेखी उत्तर द्यावे लागते.

पूरक प्रश्न विचारला जात नाही.

आकडेवारीची मागणी,प्रशासकीय तपशील असलेले मुद्द्यांवर प्रश्न विचारले जातात.


प्रश्न संख्या - प्रत्येकी सदस्य 4 प्रश्न

महत्तम 230 प्रश्न असतात.

पांढऱ्या रंगात छापले जातात.


29 July 2025

2025 चालू घडामोडी

1) जागतिक ऍथलेटिक्सने जाहीर केलेल्या ताज्या क्रमवारीत जगातील नंबर एकचा भालाफेकपटू कोण ठरला आहे ?

✅ नीरज चोप्रा


2) नीरज चोप्रा किती गुणसंख्यासह जगातील एक नंबरचा भालाफेकपटू ठरला ?

✅ 1445


3) महाराष्ट्र राज्याच्या मुख्य सचिव पदी कोणाची नियुक्ती करण्यात आली आहे ?

✅ राजेश कुमार 


4) भारतातील सर्वात लांब प्राणी ओव्हरपास कॉरिडॉर कोठे बांधण्यात आले ?

✅ दिल्ली-मुंबई महामार्ग 


5) हॉकी इंडिया मास्टर्स कप 2025 स्पर्धेचा पुरुष विजेता संघ कोणता ?

✅ तमिळनाडू 


6) हॉकी इंडिया मास्टर्स कप 2025 स्पर्धेचा महीला विजेता संघ कोणता ?

✅ ओडिशा 


7) महाराष्ट्र कृषी दिन कधी साजरा केला जातो ?

✅ 1 जुलै 


8) कोणाचा जन्मदिवस महाराष्ट्र कृषी दिन म्हणून साजरा केला जातो ?

✅ वसंतराव नाईक


9) राष्ट्रीय डॉक्टर दिवस कधी साजरा करण्यात येतो ?

✅ 1 जुलै 


10) राष्ट्रीय जीएसटी (GST) दिवस कधी साजरा करण्यात येतो ?

✅ 1 जुलै


1) भाजपचे नवे प्रदेशाध्यक्ष (महाराष्ट्र राज्य) म्हणून कोणाची नियुक्ती करण्यात आली?

✅ रवींद्र चव्हाण


2) मुंबई येथे स्थापित करण्यात येणारे महाराष्ट्र राष्ट्रीय विधी विद्यापीठ आणखी कोणत्या दोन जिल्ह्यात स्थापन करण्याचा ऐतिहासिक निर्णय राज्य शासनाकडून घेण्यात आला आहे?

✅ छत्रपती संभाजी नगर आणि नागपूर


3) देशातील कोणत्या राज्यात १ ते ७ जुलै २०२५ दरम्यान ३५ कोटी पेक्षा जास्त रोपे लावण्याची वृक्षारोपण मोहीम राबवण्यात येत आहे ?

✅ उत्तर प्रदेश 


4) 2025 च्या गिधाड जनगणनेत कोणते भारतीय राज्य अव्वल ठरले ?

✅ मध्य प्रदेश 


5) रेल्वे प्रवाशांना एकीकृत डिजिटल सेवा देण्यासाठी कोणते ॲप सुरू करण्यात आले?

✅ रेलवन


6) भारताच्या वस्तू आणि सेवा कराच्या एकूण संकलनात आर्थिक वर्ष २०२४ च्या तुलनेत किती टक्के वाढ झाली?

✅ ९.४ टक्के 


7) २०२४-२५ या आर्थिक वर्षात भारताच्या वस्तू आणि सेवा कराच्या एकूण संकलनाने किती कोटी रुपयांचा उच्चांक गाठला?

✅ २२.०८ लाख कोटी 


8) १ जुलै २०२५ रोजी भारतात जीएसटी प्रणाली लागू होऊन किती वर्ष पूर्ण झाली आहेत?

✅ ८ वर्षे


1) नुकतेच घाना देशाने "द ऑफिसर ऑफ द ऑर्डर ऑफ द स्टार ऑफ घाना" या सर्वोच्च पुरस्काराचे कोणाला सन्मानीत केले ?

✅ नरेंद्र मोदी 


2) नरेंद्र मोदी यांना आतापर्यंत किती आंतरराष्ट्रीय पुरस्काराने सन्मानित करण्यात आले आहे ?

✅ 24 


3) भारताचे पहिले ग्रीन डेटा सेंटर कोठे स्थापन करण्यात आले आहे ?

✅ गाझियाबाद


4) कांगो आणि रवांडा या दोन देशात कोणत्या ठिकाणी शांतता करार झाला आहे ?

✅ वाशिंग्टन डीसी


5) FIH Women’s Pro लीग २०२५ चे आयोजन कोठे करण्यात आले होते ?

✅ जर्मनी


6) FIH Women’s Pro लीग २०२५ मध्ये कोणी प्रथम स्थान पटकावले आहे ?

✅ नेदरलँड


7) यूएस ओपन सुपर ३०० बॅडमिंटन स्पर्धेचे विजेतेपद कोणी पटकावले?

✅  आयुष शेट्टी


8) पेटोंगटार्न शिनावात्रा" या कोणत्या देशाच्या पंतप्रधान होत्या ज्यांना नुकतेच न्यायालयाने पदावरून निलंबित केले?

✅ थायलंड 


9) पेंडसे यांचे नुकतेच निधन झाले आहे ते कोण होते?

✅ इस्रोचे वरिष्ठ शास्त्रज्ञ 


10) देशाचे पहिले अंध आयर्नमॅन किताब पटकावणारे व्यक्ती कोण आहेत ज्यांचे नुकतेच निधन झाले आहे ?

✅ श्रीनिवास दलाल


1) 'हॉलीवुड वॉक ऑफ फेम' मध्ये स्थान मिळवणारी पहिली भारतीय अभिनेत्री कोण बनली आहे ?

✅ दीपिका पादुकोण 


2) इंग्लंडमध्ये कसोटी सामन्यात द्विशतक झळकावणारा पहिला भारतीय आणि आशियाई कर्णधार कोण ठरला आहे ?

✅ शुबमन गिल 


3) भारतातील पहिला डॉल्बी सिनेमा कोठे सुरू करण्यात आला ?

✅ पुणे 


4) दिओगो जोटा या फुटबॉलपटूचे नुकतेच निधन झाले आहे, तो कोणत्या देशाचा खेळाडू होता ?

✅ पोर्तुगाल 


5) हुरुन ग्लोबल यूनिकॉर्न इंडेक्स २०२५ नुसार, भारत ६४ युनिकॉर्नसह (Unicorn) कितव्या क्रमांकावर आहे ?

✅ तिसऱ्या


6) हुरुन ग्लोबल यूनिकॉर्न इंडेक्स २०२५ नुसार कोणता देश प्रथम क्रमांकावर आहे ?

✅ अमेरीका 


7) भारताने वर्ल्ड मिलिटरी शूटिंग चॅम्पियनशिप मध्ये भारतीय नौदलाचे मास्टर चीफ पेटी ऑफिसर १ ओंकार सिंग यांची कोणते पदक जिंकले ?

✅  कांस्य पदक 


8) पंजाब राज्यातील तेगबीर सिंह जगातील सर्वात लहान गिर्यारोहक ठरला असून त्याने कोणत्या देशातील माउंट एल्ब्रस १८,५१० पेक्षा जास्त फूट उंचीचे शिखर सर केले आहे ?

✅ रशिया 


9) संयुक्त राष्ट्र सुरक्षा परिषदेचे अध्यक्ष पद कोणत्या देशात देण्यात आले ?

✅ पाकिस्तान 


10) संयुक्त राष्ट्राच्या सुरक्षा परिषदेचे अध्यक्ष पदासाठी पाकिस्तानला १९३ देशांपैकी किती देशाने पाठिंबा दिला आहे ?

✅ १८२ देश


1) कर्नाटक मंत्रिमंडळाने "बेंगळुरू सिटी युनिव्हर्सिटीचे" नाव कोणत्या माजी पंतप्रधानांच्या नावावर बदलण्यास मान्यता दिली आहे?

✅ डॉ. मनमोहन सिंग


2) राष्ट्रीय संरक्षण प्रबोधिनीच्या आवारात "थोरले बाजीराव पेशवे" यांच्या अश्वारूढ पुतळ्याचे अनावरण कोणाच्या हस्ते करण्यात आले ?

✅ अमित शहा 


3) पहिल्या नीरज चोप्रा क्लासिक 2025 स्पर्धेत नीरज चोप्राने किती मीटर फेकून सुवर्ण पदक जिंकले आहे ?

✅ ८६.१८ मीटर 


4) इलॉन मस्क यांनी अमेरिकेत कोणत्या नवीन पक्षाची स्थापना केली ?

✅ "अमेरीका पार्टी"


5) भारतीय नौसेनाची पहिली महिला फायटर कोण बनली आहे ?

✅ आस्था पुनिया


6) खो खो फेडरेशन ऑफ इंडिया च्या अध्यक्षपदी कोणाची निवड झाली आहे ?

✅  सुधांशू मित्तल


7) Quad २०२५ ची बैठक कोणत्या देशात होणार आहे ?

✅ भारत 


8) जागतीक स्तरावर उत्पन्न समानतेत भारत कितव्या क्रमांकावर आहे ?

✅ चौथ्या 


9) भारतातील सर्वात वयस्कर स्कायडाईव्ह करणाऱ्या महिला कोण बनल्या आहेत ?

✅ डॉ. श्रद्धा चौहान


10) भारतातील पहिला डिजिटल घराचा पत्ता (Digital House Address) प्रकल्प कोणत्या महानगरपालिकेने सुरू केला ?

✅ इंदौर महानगरपालिका


1) कसोटी क्रिकेट मध्ये दोन्ही डावात शतक झळकावणारा शुभमन गिल कितवा भारतीय कर्णधार ठरला आहे ?


✅ तिसरा 


2) १९ वर्षाखालील वनडे क्रिकेट स्पर्धेत सर्वात कमी चेंडूत शतक झळकावणारा फलंदाज कोण ठरला आहे ?


✅ वैभव सूर्यवंशी


3) देशातील पहिले राष्ट्रीय सहकार विद्यापीठाचे भूमिपूजन कोणत्या राज्यात झाले आहे ?


✅ गुजरात


4) देशातील पहिल्या राष्ट्रीय सहकार विद्यापीठाला कोणाचे नाव देण्यात आले आहे ?


✅ त्रिभुवनदास किशीभाई पटेल


5) भारताचे पहिले ट्रान्सगेंड क्लिनिक हैद्राबाद येथे कोणाच्या मदतीने सुरू करण्यात आले आहे ?

✅  टाटा समूह


6) २०२५-२७ वर्षाच्या कॉमनवेल्थ युथ पीस ॲम्बेसेडर म्हणुन कोणाची निवड झाली आहे ?

✅ सुकन्या सोनोवाल


7) १७ वी ब्रिक्स शिखर परिषद कोठे होत आहे ?

✅ ब्राझील 


8) आशियाई पॅरा तिरंदाजी स्पर्धा 2025 मध्ये पदतालिकेत भारत कितव्या क्रमांकावर आहे ?

✅ दुसऱ्या 


9) महाराष्ट्र सरकारने मुंबईतील किती कबुतरखान्यावर बंदी घातली आहे ?

✅ ५१


1 ) 'ऑर्डर ऑफ द रिपब्लिक ऑफ त्रिनिदाद अँड टोबॅगो' पुरस्कार कोणास मिळाला आहे.?

उत्तर :- नरेंद्र मोदी


2 ) 'द ऑफिसर ऑफ द ऑर्डर ऑफ द स्टार ऑफ घाना' हा कोणता देशाचा सर्वोच्च पुरस्कार नरेंद्र मोदी यांना मिळाला.?

उत्तर :-  घाना


3 ) नीरज चोप्राने बंगळुरूमध्ये झालेल्या 'नीरज चोप्रा क्लासिक 2025' स्पर्धा मध्ये कोणते पदक जिंकले.?

उत्तर :- सुवर्णपदक


4 ) नीरज चोप्राने बंगळुरूमध्ये झालेल्या 'नीरज चोप्रा क्लासिक 2025' स्पर्धा मध्ये किती मीटर लांब भालाफेक केली.?

उत्तर :- 86.18 मीटर 


5 ) भारतीय नौदलातील पहिल्या महिला लढाऊ विमान चालक कोण बनल्या आहे.?

उत्तर :- आस्था पुनिया


6 ) इलॉन मस्क यांनी स्थापन केलेल्या नवीन पक्षाचे नाव काय आहे.?

उत्तर :- अमेरिका पार्टी


1) ब्राझीलचा सर्वोच्च राष्ट्रीय सन्मान - "द ग्रँड कॉलर ऑफ द नॅशनल ऑर्डर ऑफ द सदर्न क्रॉस" कोणाला प्रदान करण्यात आला ?

✅ नरेंद्र मोदी 


2) ब्राझील देशाने नुकतेच नरेंद्र मोदी यांना सर्वोच्च पुरस्काराने सन्मानित केले असून मोदींचा हा कितवा जागतीक सन्मान आहे ?


✅ २६ वा


3) १७व्या ब्रिक्स शिखर परिषदेपूर्वी कोणते दोन देश अधिकृतपणे न्यू डेव्हलपमेंट बँकेत शामील झाले आहेत ?


✅ कोलंबिया आणि उझबेकीस्तान


4) गर्शिनिया कुसुमाई फुलांसाठी प्रसिद्ध असलेल्या झाडाची नवीन प्रजातीचा शोध कोणत्या राज्यात लागला आहे ?


✅ आसाम


5) सुरिनाम देशाच्या पहिल्या महिला राष्ट्रपती म्हणून कोणाची निवड झाली आहे ?


✅ जेनिफर सायमन्स


6) FIDE women’s World cup २०२५ का आयोजन कोठे करण्यात येणार आहे ?

✅  जॉर्जिया


7) मुख्यमंत्री वृंदावन ग्राम योजना कोणत्या राज्याने सुरू केली आहे ?

✅ मध्य प्रदेश


8) अलिकडेच जन सुरक्षा संतुष्टी अभियान कोणत्या राज्याने सुरू केले आहे ?

✅ गुजरात 


9) ICC चे नवे मुख्य कार्यकारी अधिकारी (CEO) कोण बनले आहेत ?

✅ संजोग गुप्ता


10) नुकतेच गिरीश गांधी सामाजिक पुरस्काराने कोणाला सन्मानित करण्यात आले ?

✅ हेरंब कुलकर्णी, प्रतिभा कुलकर्णी


11) सहाव्या वित्त आयोगाचे अध्यक्ष कोण होते याचे निधन झाले आहे ?

✅ मुकेश खुल्लर


1) ब्रिक्स शिखर परिषद २०२६ चे आयोजन कोणत्या देशात होणार आहे ?

✅ भारत 


2) स्लाइस (Slice) या फिनटेक कंपनीने भारतातील पहिली UPI-चालित बँक शाखा कोठे सुरू केली आहे ?

✅ बंगळूरु


3) ऑर्गनायझेशन ऑफ द प्रोहिबेशन ऑफ रासायनिक शस्त्रेची आशियाई क्षेत्रीय बैठक कोठे आयोजित करण्यात आली आहे ?

✅ नवी दिल्ली 


4) आशियाई पॅरा तिरंदाजी चॅम्पियनशीप २०२५ मध्ये भारताने किती पदके जिंकली आहेत ?

✅ ९ पदके


5) आशियाई पॅरा तिरंदाजी चॅम्पियनशीप २०२५ मध्ये किती सुवर्ण पदके जिंकली आहेत ?

✅ ३ पदके 


6) वितरण आधारावर आधारित ओळख प्रणाली सुरू करणारे भारतातील पहिले राज्य कोणते ठरले आहे ?

✅ हिमाचल प्रदेश 


7) सर्वपल्ली राधाकृष्णन विद्यार्थी मित्र किड्स योजना कोणत्या राज्यामध्ये सुरू करण्यात आली ?

✅ आंध्र प्रदेश


8) मायक्रोसॉफ्टने अलिकडेच कोणत्या देशात आपला व्यवसाय पूर्णपणे बंद केला आहे ?

✅ पाकिस्तान


9) अलिकडेच कोणत्या अंतराळ संस्थेने TO1-4465 b या नवीन ग्रहाचा शोध लावला ?

✅ NASA


1) नुकतेच पंतप्रधान नरेंद्र मोदी यांना कोणत्या देशाचा सर्वोच्च नागरी पुरस्कार, 'ऑर्डर ऑफ द मोस्ट एन्शियंट वेल्विट्सिया मिराबिलिस' प्रदान करण्यात आला ?

(27 वा आंतरराष्ट्रीय पुरस्कार )

✅ नामिबिया


2) मुंबईतील कर्नाक पुलाचे नाव बदलून काय करण्यात आले आहे ?

✅ सिंदूर 


3) सुपरयुनायटेड रॅपिड आणि ब्लिट्झ बुद्धिबळ स्पर्धा २०२५ मध्ये भारताच्या डी गुकेश ने कितवे स्थान पटकावले आहे ?

✅ तिसरे 


4) सुपरयुनायटेड रॅपिड आणि ब्लिट्झ बुद्धिबळ स्पर्धा २०२५ चे विजेतेपद कोणी जिंकले आहे ?

✅ मॅग्नस कार्लसन


5) अलिकडेच टायफून डॅनस नावाचे चक्रीवादळ कोणत्या देशात आले आहे?

✅ तैवान 


6) राष्ट्रीय शैक्षणिक सर्वेक्षणामध्ये (परख) महाराष्ट्राने देशात कितवे स्थान पटकावले आहे?

✅ आठवे


7) राष्ट्रीय शैक्षणिक सर्वेक्षणामध्ये (परख) कोणते राज्य प्रथम क्रमांकावर आहे?

✅ पंजाब


8) इंडियन ओपन ॲथलेटिक्स स्पर्धा कोठे होणार आहे?

✅ पुणे 

 

9)ICC कसोटी फलंदाजी क्रमवारीत पहिल्या क्रमांकावर कोण आहे?

✅ जो रूट


10) ICC कसोटी फलंदाजी क्रमवारीत भारताच्या शुभमन गिलने कितव्या स्थानावर झेप घेतली ?

✅ ६ व्या



1) मराठी फिल्मफेअर पुरस्कार २०२५ मध्ये सर्वोत्कृष्ट चित्रपट कोणता ठरला आहे ?

✅ पाणी 


2) मराठी फिल्मफेअर पुरस्कार २०२५ मध्ये सर्वोत्कृष्ट अभिनेता पुरस्कार कोणाला मिळाला ?

✅ महेश मांजरेकर


3) मराठी फिल्मफेअर पुरस्कार २०२५ मध्ये सर्वोत्कृष्ट अभिनेत्रीचा पुरस्कार कोणाला मिळाला ?

✅ प्राजक्ता माळी


4) रेल्वे संरक्षण दलाच्या (RPF) पहिल्या महिला महासंचालक म्हणून नियुक्ती करण्यात आली ?

✅ सोनाली मिश्रा


5) २०२५ चा 'संयुक्त राष्ट्रां'चा आंतरराष्ट्रीय लोकसंख्या पुरस्कार कोणाला देण्यात आला ?

✅ वर्षा देशपांडे 


6) भारताच्या पहिल्या स्वदेशी डायव्हिंग सपोर्ट जहाज INS निस्टारचे लोकार्पण कोणत्या ठिकाणी करण्यात आले आहे ?

✅  विशाखापट्टणम


7) फिफा रँकिंगमध्ये कोणत्या देशाचा फुटबॉल संघ प्रथम क्रमांकावर आहे ?

✅ अर्जेंटिना


8) फिफा रँकिंगमध्ये भारतीय पुरुष फुटबॉल संघाची रँक कितवी आहे ?

✅ १३३ वी 


9) नेमबाजी विश्वचषक स्पर्धा २०२७ कोणत्या देशात होणार आहे ?

✅ भारत 


10) फ्रेंच ओपन २०२५ च्या पुरुष एकेरीचे विजेतेपद कोणी पटकावले ?

✅ यानिक सिनर


1) कोणत्या उत्सवाला ‘महाराष्ट्र राज्य महोत्सव’ असा दर्जा देण्यात आला ?

✅ गणेशोत्सव


2) भारताचा ८७वा ग्रँडमास्टर कोण बनला आहे ?

✅ ए.रा.हरिकृष्णन


3) COAI च्या अध्यक्षपदी कोणाची नियुक्ती करण्यात आली ?

✅ अभिजित किशोर


4) मानव आणि हत्ती संघर्ष मिटवण्यासाठी कोणत्या राज्याने मित्र उपक्रम सुरू केला आहे ?

✅ आसाम


5) भारताच्या पहिल्या डायव्हिंग सपोर्ट शिपचे नाव काय आहे ?

✅ आयएनएस निस्तार


6) भारतातील पहिले ISO-प्रमाणित पोलीस स्टेशन कोणते ?

✅ अर्थंकल पोलीस स्टेशन


7) बेंगळुरू सिटी युनिव्हर्सिटी चे नाव बदलून काय आले आहे ?

✅ डॉ. मनमोहन सिंग सिटी युनिव्हर्सिटी


8) UPI व्यवहारात कोणते राज्य प्रथम क्रमांकावर आहे ?

✅ महाराष्ट्र 


9) बी सरोजादेवी यांचे नुकतेच निधन झाले आहे त्या कोण होत्या ?

✅ अभिनेत्री 


10) कोटा श्रीनिवास राव यांचे नुकतेच निधन झाले आहे ते कोण होते ?

✅  तेलगु अभिनेते


1) भारतीय अंतराळवीर शुभांशू शुक्ला ४ अंतराळवीरांसह कोणत्या दिवशी पृथ्वीवर परतले आहेत ?

✅ १५ जुलै २०२५


2) भारतीय अंतराळवीर शुभांशू शुक्ला हे किती दिवस अंतराळात होते ?

✅ १८ दिवस 


3) हरियाणा राज्याचे नवे राज्यपाल म्हणून कोणाची नियुक्ती करण्यात आली ?

✅ आशिम कुमार घोष


4) गोवा राज्याचे नवीन राज्यपाल म्हणून कोणाची नियुक्ती करण्यात आली ?

✅ पुसापती अशोक गजपती 


5) स्वच्छ शहरांच्या सर्वेक्षणानुसार कोणते शहर देशात पहिल्या क्रमांकावर आहे ?

✅ अहमदाबाद


6) अमरनाथ यात्रेच्या सुरक्षेसाठी भारतीय लष्कराने कोणते ऑपरेशन सुरू केले ?

✅ ऑपरेशन शिवा 


7) ५७ व्या आंतरराष्ट्रीय रसायनशास्त्र ऑलिम्पियाडमध्ये भारतीय विद्यार्थ्यांनी किती पदके जिंकले आहेत ?

✅ ४ पदके 


8) ५७ व्या आंतरराष्ट्रीय रसायनशास्त्र ऑलिम्पियाडचे आयोजन कोठे करण्यात आले होते ?

✅  दुबई 


9) PEN Pinter Prize २०२५ साठी कोणत्या लेखिकेला सन्मानित करण्यात आले आहे ?

✅ लीला अबौलेला


10) क्लब विश्वचषक फुटबॉल स्पर्धा 2025 कोणत्या संघाने जिंकली ?

✅ चेल्सी संघ


1) २०२५ चा 'जगातील सर्वोत्तम विमान कंपनी'चा पुरस्कार कोणत्या विमान कंपनीला मिळाला ?

✅ कतार एअरवेज


2) टेस्ला कार कंपनीने भारतात पहिले शोरुम कोठे उघडले आहे?

✅ मुंबई 


3) $4 ट्रिलियन मूल्यापर्यंत पोहोचणारी जगातील पहिली सार्वजनिक कंपनी कोणती बनली?

✅ Nvidia


4) भारताचा पहिला AI कॅंपस कोणत्या राज्यात उभारला जाणार आहे?

✅ आंध्र प्रदेश


5) जागतिक स्तरावर सर्वाधिक पर्यटक आकर्षित करणारा देश कोणता ठरला?

✅ फ्रान्स


6) नुकतेच कोणत्या राज्याने "कृषी समृद्धी" योजना राबवण्याची घोषणा केली ?

✅ महाराष्ट्र 


7) बिहार राज्य सरकारने अलीकडेच सरकारी नोकऱ्यांमध्ये महिलांना किती टक्के आरक्षण देण्यासाठी अधिवास धोरण मंजूर केले ?

✅ ३५ टक्के 


8) तरुणांना डिजिटल राजदूत म्हणून सक्षम बनवण्यासाठी कोणत्या सरकारी विभागाने संचार मित्र योजना सुरू केली ?

✅  दूरसंचार विभाग 


9) 'गोल्डन डोम' ही कोणत्या देशाने विकसित केलेली अंतराळ आधारित क्षेपणास्त्र संरक्षण प्रणाली आहे ?

✅ अमेरीका 


10) जगातील पहिले पारंपारिक ज्ञान डिजिटल ग्रंथालय कोणत्या देशाने सुरू केले आहे ?

✅ भारत


1) स्वच्छ सर्वेक्षण २०२४-२५ स्पर्धेत देशातील सर्वात स्वच्छ शहर कोणते ठरले आहे ?


✅ मीरा भाईंदर 


2) कर्नाटक उच्च न्यायालयाचे नवे मुख्य न्यायाधीश म्हणून कोणाची नियुक्ती करण्यात आली ?


✅ न्या. विभू बाखरू


3) भारतातील पहिले डिजिटल नोमॅड (भटके) गाव कोणते बनले आहे ?


✅ याक्तेन


4) भारतातील पहिले डिजिटल नोमॅड (भटके) गाव याक्तेन हे कोणत्या राज्यात आहे ?


✅ सिक्कीम 


5) जून २०२५ महिन्यातील ICC प्लेयर ऑफ द मंथ पुरुष पुरस्कार कोणाला जाहीर झाला आहे ?

✅ एडन मार्कराम


6) हॉकी प्रो लीग २०२४-२५ साठी पॉलीग्रास मॅजिक स्किल पुरस्कार महिला गटात कोणी जिंकला आहे ?

✅ दीपिका शेरावत


7) १५ वी हॉकी इंडिया ज्युनिअर महिला राष्ट्रीय चॅम्पियनशिप २०२५ चे विजेतेपद कोणी जिंकले आहे ?

✅ झारखंड 


8) थेट तेल उत्पादन करणारे भारतातील पहिले राज्य कोणते ठरणार आहे ?

✅ आसाम 


9) बेहदियनखलाम हा उत्सव कोणत्या राज्यात साजरा केला जातो ?

✅ मेघालय


10) जागतिक युवा कौशल्य दिन कधी साजरा करण्यात येतो ?

✅ १५ जुलै


1) महाराष्ट्रातील सांगली जिल्ह्यातील इस्लामपुरचे नाव बदलुन काय करण्यात आले ?

✅ ईश्वरपूर


2) पशुधन आणि कुक्कुटपालनाला कृषी दर्जा देणारे भारतातील पहिले राज्य कोणते ठरले आहे ?

✅ महाराष्ट्र


3) भारतातील पहिला आदिवासी जीनोम सिक्वेन्सिंग प्रकल्प कोणत्या राज्याने सुरू केला ?*

✅ गुजरात


4) भारतीय निवडणूक आयोगाने (ECI) अभिनेते नितू चंद्रा आणि क्रांती प्रकाश झा यांची कोणत्या राज्यासाठी SVEEP आयकॉन म्हणून नियुक्ती केली आहे ?

✅ बिहार


5) हिंदुस्तान एरोनॉटिक्स लिमिटेड (HAL) चे नवीन संचालक म्हणून कोणाची नियुक्ती करण्यात आली आहे ?

✅ अजय कुमार श्रीवास्तव 


6) क्रिकेट खेळाडू आंद्रे रसेलने नुकतेच आंतरराष्ट्रीय क्रिकेटमधून निवृत्तीची घोषणा केली असून तो देशाचा खेळाडू आहे ?

✅ वेस्ट इंडिज


7) कोणत्या भारतीय महिला हॉकीपटूने पॉलीग्रास मॅजिक स्किल पुरस्कार जिंकला आहे ?

✅ दीपिका सेहरावत 


8) देशातील दुसऱ्या क्रमांकाचा सर्वाधिक लांबीचा तारांचा पुल कर्नाटक राज्यात कोणत्या नदीवर बांधण्यात आला ?

✅  शरावती नदी 


9) भारतात दरवर्षी  कोणत्या दिवशी एआय कौतुक दिन साजरा करण्यात येतो ?

✅ १६ जुलै


10) जागतिक आंतरराष्ट्रीय न्याय दिन कधी साजरा केला जातो ?


✅ १७ जुलै


1) आकाश प्राईम सुरक्षा प्रणाली कोणी विकसित केली आहे ?

✅ DRDO


2) नुकतेच भारताने कोणत्या दोन बॅलिस्टिक क्षेपणास्त्रांची यशस्वी चाचणी ओडिशातील चांदीपूर येथून घेतली ?

✅ पृथ्वी २ आणि अग्नी १


3) जगातील सर्वात महागडी महिला फुटबॉलपटू कोण बनली आहे ?

✅ ओलिविया स्मिथ


4) इंडस्ट्री कॉलेज प्रीमियर लीग (ICPL) चे ब्रँड ॲम्बेसेडर पदी कोणाची नियुक्ती करण्यात आली ?

✅ युवराज सिंग 


5) ज्युनियर राष्ट्रीय रग्बी ७ च्या अजिंक्यपद स्पर्धेत १८ वर्षाखालील मुलांच्या गटाचे विजेतेपद कोणी जिंकले ?

✅ बिहार


6) ग्रीन हायड्रोजन समिट-२०२५ चे आयोजन कोठे करण्यात आले आहे ?

✅ आंध्र प्रदेश 


7) विशाखापट्टणम येथे दुसऱ्या बिमस्टेक बंदर परिषदेचे उद्घाटन कोणाच्या हस्ते करण्यात आले ?

✅ सर्बानंद सोनोवाल


8) २०२५ चा राष्ट्रीय भू-स्थानिक अभ्यासक पुरस्कार कोणत्या संस्थेला मिळाला ?

✅ INCOIS


9) भारताने नुकतेच कोणत्या देशाला गोवर आणि रुबेला लसीचे 3 लाख डोस पाठवले ?

✅ बोलिव्हिया


1) रायगडच्या पायथ्याशी असलेले निजामपूर या गावाचे नाव बदलुन काय करण्यात आले ?

✅ रायगडवाडी 


2) नुकतेच भारताचे उपराष्ट्रपती जगदीप धनखड यांनी आपल्या पदाचा राजीनामा दिला आहे ते कितवे उपराष्ट्रपती होते ?

✅ १४ वे


3) उपराष्ट्रपती जगदीप धनखड यांनी कोणाकडे आपल्या पदाचा राजीनामा सादर केला आहे ?

✅  राष्ट्रपती द्रौपदी मूर्मू


4) तिसरा युनायटेड नेशन्स नेल्सन मंडेला पुरस्कार २०२५ कोणाला प्रदान करण्यात आला ?

✅ केनेडी ओडेडे आणि ब्रेंडा रेनॉल्ड्स 


5) १०० जिल्ह्यांमध्ये शेतीला चालना देण्यासाठी मंत्रिमंडळाने कोणत्या योजनेला मंजुरी दिली आहे ?

✅  पंतप्रधान धन-धान्य कृषी योजना २०२५


6) ३३ देशांमध्ये अभिव्यक्ती स्वातंत्र्यात भारत क्रमांकावर आहे ?

✅ २४ व्या


7) विदर्भातील पहिल्या एकात्मिक स्टील प्लांटचे उद्घाटन कोठे करण्यात आले ?

✅ गडचिरोली


8) २०२४-२५ मध्ये भारतातील प्रक्रिया केलेल्या बटाट्याच्या उत्पादनात कोणते राज्य आघाडीवर आहे ?

✅  गुजरात


9) चंद्रा बारोट यांचे नुकतेच निधन झाले आहे ते कोण होते ?

✅  दिग्दर्शक


10) आपल्या भारत देशाने कोणत्या दिवशी राष्ट्रध्वज स्वीकारला ?

✅ २२ जुलै, १९४७


1) कोणत्या देशाने 'युनेस्को' या संयुक्त राष्ट्राच्या शैक्षणिक, वैज्ञानिक आणि सांस्कृतीक संस्थामधून बाहेर पडण्याचे जाहीर केले आहे ?

✅ अमेरीका 


2) नानाजी देशमुख कृषी संजीवनी प्रकल्पाच्या धर्तीवर राज्यात कोणती योजना राबविण्यात येणार आहे ?

✅ ‘कृषी समृद्धी योजना’


3) कोणत्या राज्य सरकारने अनामलाई व्याघ्र प्रकल्प येथे हॉर्नबिल संवर्धनासाठी भारतातील पहिले सेंटर ऑफ एक्सलन्स सुरू केले आहे ?

✅  तामिळनाडू


4) तिबेट पठाराच्या पूर्वेकडील काठावर, कोणत्या देशाने जगातील सर्वात मोठे जलविद्युत धरण बांधण्यास सुरुवात केली आहे ?

✅ चीन


5) नुकतेच कोणत्या देशाने मतदानाचे वय १८ वरून १६ वर्षे केले आहे ?

✅  ब्रिटन 


6) कोणत्या देशात १६ वर्षे वयोगटासाठी स्थानिक निवडणुकांमध्ये मतदानाचा अधिकार आहे ?

✅ स्कॉटलँड आणि वेल्स


7) ASI ने कोणत्या राज्यातील "लुंगफुन रोपईला" राष्ट्रीय महत्त्वाचे स्मारक घोषित केले ?

✅ मिझोराम


8) नुकतेच पश्चिम घाटात कोणत्या नवीन लायकेन प्रजातीचा शोध लागला ?

✅ अ‍लोग्राफा एफ्युसोसोरेडिका 


9) देशातील पहिले स्वदेशी बनावटीचे डायव्हिंग सपोर्ट व्हेसल कोणते आहे ?

✅ INS निस्तार


10) भारताचे मिग-२१ हे लढाऊ विमान सप्टेंबर २०२५ मध्ये निवृत्त होत असून याची जागा कोणत्या विमानाने घेलली ?

✅ मार्क १ ए


1) मिसेस अर्थ इंटरनॅशनल किताब २०२५ कोणी जिंकला आहे ?

✅ विधू इशिका


2) यंदाचा लोकमान्य टिळक राष्ट्रीय पुरस्कार २०२५ कोणाला जाहीर झाला आहे ?

✅ नितिन गडकरी 


3) रॅंडस्टॅड एम्प्लॉयर ब्रॅण्ड रिसर्चच्या सर्वोत्कृष्ट  कंपन्याच्या यातीत कोणत्या कंपनीने प्रथम स्थान पटकावले आहे ?

✅ टाटा समूह 


4) नासा आणि इस्रोची संयुक्त मोहीम "निसार" कधी प्रक्षेपित होणार आहे ?

✅ ३० जुलै रोजी 


5) शाश्वत शेतीस प्रोत्साहनासाठी महाराष्ट्र राज्यात कोणती योजना राबविण्यात येत आहे ?

✅ "कृषी समृद्धी योजना"


6) कोणत्या सरकारने २०२५ मध्ये दूध उत्पादक शेतकऱ्यांना प्रति लिटर ५ रुपये  दूध अनुदान योजना सुरू केली आहे ?

✅ आसाम


7) FIDE महिला विश्वचषक R06 या अंतिम फेरीत पोहोचणारी "पहिली भारतीय महिला" कोण ठरली आहे ?

✅ दिव्या देशमुख


8) FIDE महिला विश्वचषक R06 या अंतिम फेरीत पोहोचणारी "पहिली भारतीय महिला" म्हणून इतिहास रचणारी दिव्या देशमुख कुठली रहिवासी आहे ?

✅ नागपूर, महाराष्ट्र 


9) नुकतेच भारताने "अपाचे" हे लढाऊ हेलिकॉप्टर कोणत्या देशाकडून खरेदी केले आहे ?

✅ अमेरिका 


10) संत नामदेव महाराज आणि संत जनाबाई यांच्या ६७५ व्या संजीवन समाधी सोहळ्यानिमित्त कोणत्या धातूच्या विशेष नाण्याचे अनावरण करण्यात आले ?

✅ चांदी


1) डॉ. चिंतामणराव देशमुख राष्ट्रीय पुरस्कार कोणाला जाहीर झाला आहे ?

✅ नितीन गडकरी 


2) हेनले पासपोर्ट इंडेक्स २०२५ मध्ये भारत कितव्या स्थानावर आहे ?

✅  ७७ व्या 


3) हेनले पासपोर्ट इंडेक्स २०२४ मध्ये भारत कितव्या स्थानावर होता ?

✅  ८५ व्या


4) हेनले पासपोर्ट इंडेक्स २०२५ नुसार कोणत्या देशाचा पासपोर्ट सर्वात शक्तिशाली आहे जो २२७ पैकी १९३ ठिकाणी व्हिसा-मुक्त प्रवेश देतो ?

✅ सिंगापूर 


5) जागतीक भूक निर्देशांक २०२४ मध्ये १२७ देशांत भारत कितव्या स्थानावर आहे ?

✅ १०५ व्या


6) शाहीन 3 क्षेपणास्त्र हे कोणत्या देशाचे आहे त्याची चाचणी नुकतीच अयशस्वी झाली ?

✅ पाकिस्तान


7) मालदीवच्या ६० व्या स्वातंत्र्य दिन समारंभासाठी मुख्य अतिथी म्हणून भारकताडून कोण उपस्थित राहणार आहेत ?

✅ पंतप्रधान नरेंद्र मोदी 


8) आरबीआय वित्तीय समावेशन निर्देशांक (आर्थिक वर्ष २५) मागील वर्षीच्या ६४.२ वरून किती वर पोहोचला ?

✅ ६७.०


9) ग्लोबल फायनान्स मॅगझिनने कोणत्या बँकेला २०२५ मध्ये जगातील सर्वोत्तम ग्राहक बँक म्हणून घोषित केले ? 

✅ SBI


10) आशियाई विकास दृष्टिकोन २०२५ नुसार जगातील सर्वात वेगाने वाढणारी प्रमुख अर्थव्यवस्था कोणती आहे ?

✅ भारत


1) महाराष्ट्रातील पहिला काचेचा पूल कोणत्या जिल्ह्यात बांधण्यात आला ?

✅ सिंधुदुर्ग 


2) महाराष्ट्रातील पहिला काचेचा पूल सिंधुदुर्ग जिल्ह्यातील कोणत्या धबधब्यावर बांधण्यात आला ?

✅ नापने धबधबा 


3) महाराष्ट्र राज्य कुस्तीगीर परिषदेच्या अध्यक्षपदी कोणाची बिनविरोध निवड झाली आहे ?

✅ रोहित पवार 


4) महाराष्ट्र राज्य क्रिकेट संघटनेचे अध्यक्ष कोण आहेत ?

✅  रोहित पवार 


5) मॉर्निंग कन्सल्टने प्रसिद्ध केलेल्या अहवालानुसार जगातील सर्वात लोकप्रिय नेते कोण ठरले आहेत ?

✅ नरेंद्र मोदी 


6) नुकतेच देशातील किती खासदारांना संसदरत्न पुरस्काराने सन्मानित करण्यात आले ?

✅ 17


7) नुकतेच देशातील 17 खासदारांना संसदरत्न पुरस्काराने सन्मानित करण्यात आले असून त्यामध्ये किती महाराष्ट्रातील खासदारांचा समावेश आहे ?

✅ 7 


8) नॉर्थ अमेरिकन फिल्म असोसिएशनतर्फे जीवनगौरव पुरस्काराने कोणाला सन्मानित करण्यात आले ?

✅ अमोल पालेकर 


9) गीतांजली श्री यांच्या कोणत्या पुस्तकाला पेन ट्रान्सलेट्स पुरस्कार मिळाला आहे ?

✅ "वन्स एलिफंट्स लिव्हड हियर"


10) जागतिक निसर्ग संवर्धन दिन कधी साजरा केला जातो ?

✅ 28 जुलै


1) FIDE महिला विश्वचषक जिंकणारी पहिली भारतीय महिला कोण बनली आहे ?

✅ दिव्या देशमुख 


2) FIDE महिला विश्वचषक जिंकणारी पहिली भारतीय महिला दिव्या देशमुख ही कोणत्या राज्याची आहे ?

✅  महाराष्ट्र 


3) दिव्या देशमुख भारताची कितवी ग्रँडमास्टर बनली आहे ?

✅ 88 वी 


4) पहलगाम हल्ल्यातील दोन दहशतवाद्यांना संपवण्यासाठी भारतीय लष्कराने नुकतेच कोणते ऑपरेशन राबवले ?

✅ "ऑपरेशन महादेव"


5) देशातील पहिली कृत्रिम बुद्धिमत्ता (AI) तंत्रज्ञानावर आधारित अंगणवाडी कोठे सुरू करण्यात आली ?

✅ नागपूर 


6) देशातील पहिली AI अंगणवाडी नागपूर जिल्ह्यातील कोणत्या गावात सुरू करण्यात आली ?

✅ वडधामना 


7) भारताच्या अनाहत सिंह यांनी “वर्ल्ड जुनियर स्क्वाश चैंपियनशिप 2024-25" मध्ये कोणते पदक मिळवले आहे ?

✅  कांस्य 


8) DRDO ने UAV-लाँच्ड प्रेसिजन गाईडेड मिसाईल (ULPGM)-V3 ची यशस्वी चाचणी कुठे केली आहे ?

✅ कर्नूल, आंध्र प्रदेश


9) 2025 पासून, भारत सरकार खत अनुदान देण्यासाठी कोणती प्रणाली वापरत आहे ?

✅ डायरेक्ट बेनिफिट ट्रान्सफर (DBT) 


10) कसोटी क्रिकेट मध्ये सर्वाधिक धावा करणारा दुसरा फलंदाज कोण बनला आहे ? 

✅ जो रुट

सामान्य विज्ञान

🛑  विषाणूमुळे होणारे आजार ➖ 

👉 कावीळ, इन्फ्लुएंझा, गोवर, डेंग्यू, रेबिज, जापनीज मेंदूज्वर, एड्स, अतिसार, चिकुनगुन्या, सर्दी, देवी, कांजण्या, गालफुगी, जर्मन गोवर.

➖➖➖➖➖➖➖➖➖➖➖➖➖➖


🛑  जीवाणूमुळे होणारे आजार ➖

👉 हगवण, घटसर्प, डांग्या, खोकला, प्लेग, लेप्टोस्पायरोसिस, धनुर्वात, विषमज्वर (टायफाईड), मेंदूज्वर, कुष्ठरोग, क्षयरोग.

➖➖➖➖➖➖➖➖➖➖➖➖➖➖


🛑 कीटकांद्वारे पसरणारे (डासांमार्फत) आजार ➖

👉 जापनीज मेंदूज्वर, चिकनगुनिया, हत्तीरोग (फायलोरिया),हिवताप (मलेरिया), प्लेग, डेंग्यू.

➖➖➖➖➖➖➖➖➖➖➖➖➖➖


🛑 हवेमार्फत पसरणारे आजार ➖

👉 क्षयरोग, न्यूमोनिया, डांग्या खोकला, कुष्ठरोग,गालफुगी (गालगुंड), जर्मन गोवर, इन्फ्ल्युन्झा (फ्ल्यू),सर्दी, पडसे, घटसर्प, ॲथ्रक्स, पोलिओ.

➖➖➖➖➖➖➖➖➖➖➖➖➖➖


🛑 कवकांमुळे (Fungus) होणारे आजार ➖

👉 रिंगवर्म, मदूरा फूट, ॲथलेट फूट, धोबी ईच, गजकर्ण नायटा, चिखल्या.

➖➖➖➖➖➖➖➖➖➖➖➖➖➖


🛑 आनुवंशिक आजार ➖ 

👉 हिमोफिलीया (रक्त न गोठणे), मधुमेह (डायबेटीस), दमा (अस्थमा), रंग आंधळेपणा, अल्बींनिझम.

विद्यापीठ - जिल्हा (स्थापना- वर्ष)

🚨   मुंबई विद्यापीठ

✔️स्थापना - 18 जुलै 1857


🚨राष्ट्रसंत तुकडोजी महाराज विद्यापीठ =नागपूर 

✔️स्थापना  - 4 ऑगस्ट 1923


🚨श्रीमती नाथीबाई दामोदर ठाकरसी महिला विद्यापीठSNDT=मुंबई 

✔️स्थापना  - 1916


🚨सावित्रीबाई फुले पुणे विद्यापीठ= पुणे 

✔️ स्थापना - 1949


🚨 डॉ बाबासाहेब आंबेडकर मराठवाडा विद्यापीठ= छ संभाजीनगर 

✔️ स्थापना - 23 ऑगस्ट 1958


🚨 छत्रपती शिवाजी विद्यापीठ  = कोल्हापूर 

✔️ स्थापना - 18 नोव्हेंबर 1962


🚨 कर्मयोगी संत गाडगे महाराज  विद्यापीठ=अमरावती 

✔️ स्थापना - 1 मे 1983


🚨यशवंतराव चव्हाण मुक्त विद्यापीठ =नाशिक 

✔️ स्थापना - जुलै 1989


🚨 कवयित्री बहिणाबाई चौधरी उत्तर महाराष्ट्र विद्यापीठ = जळगाव 

✔️ स्थापना - 15 ऑगस्ट 1989


🚨 स्वामी रामानंद तीर्थ मराठवाडा विद्यापीठ= नांदेड 

✔️ स्थापना - 17 सप्टेंबर 1994


🚨गोडवना विद्यापीठ= गडचिरोली 

✔️ स्थापना - 27 सप्टेंबर 2011


🚨पुण्यश्लोक अहिल्यादेवी होळकर विद्यापीठ = सोलापूर 

✔️स्थापना - 1 ऑगस्ट 2004

छत्रपती शिवाजी महाराजांचे अष्टप्रधानमंडळ:

1. मोरो त्रिंबक पिंगळे - मुख्य प्रधान  

   - राज्यकारभार चालवणे आणि जिंकलेल्या प्रदेशाचे व्यवस्थापन करणे.


2. रामचंद्र निळकंठ मुजुमदार- अमात्य  

   - राज्याचा जमाखर्च पाहणे.


3. अण्णाजी दत्तो- सचिव  

   - सरकारी आज्ञापत्रे तयार करणे.


4. दत्ताजी त्रिंबक वाकनीस- मंत्री  

   - पत्रव्यवहार सांभाळणे.


5. हंबीरराव मोहिते - सेनापती  

   - सैन्याची व्यवस्था पाहणे आणि राज्याचे रक्षण करणे.


6. रामचंद्र त्रिंबक डबीर- सुमंत  

   - परराज्याशी संबंध ठेवणे.


7. निराजी रावजी- न्यायाधीश  

   - न्यायदान करणे.


8. मोरेश्वर पंडितराव - पंडित  

   - धार्मिक व्यवहार पाहणे.

23 July 2025

भारताचे प्रमुख आयोग व अध्यक्ष

🎯संघ लोकसेवा आयोग 

👉 अध्यक्ष=अजय माथुर 


🎯 महान्यवादी 

👉 R वेंकटरमणी 


🎯 सरन्याधीश 

👉 भूषण गवई 


🎯CAG

👉 अध्यक्ष= के संजय मूर्ती 


🎯 निवडणूक आयोग 

👉 ज्ञानेश कुमार


🎯 राष्ट्रीय महिला आयोग 

👉 अध्यक्ष=विजया रहाटकर 


🎯 वीत आयोग (16 वा)

👉 अध्यक्ष= अरविंद पनगरिया


🎯मानवी हक्क आयोग 

👉 अध्यक्ष= व्ही.रामासुब्रमण्यम


🎯नीती आयोग

👉 अध्यक्ष = नरेंद्र मोदी (पंतप्रधानअसतात)

👉 उपाध्यक्ष =सुमन बेरी 

👉 सचिव=  B V R सुब्रमण्यम 


🇮🇳महाराष्ट्राचे प्रमुख आयोग व  अध्यक्ष 


🎯 राज्य लोकसेवा आयोग (MPSC)

👉 अध्यक्ष : रजनीश सेठ


🎯 राज्य निवडणूक आयोग

👉 आयुक्त : दिनेश टी. वाघमारे


🎯राज्य मानवी हक्क आयोग

👉 अध्यक्ष : के. के. तातेड


🎯 राज्य महिला आयोग

👉 अध्यक्ष : रुपाली चाकणकर


🎯 सहावा वित्त आयोग

👉 अध्यक्ष : मुकेश खुल्लर


🎯 मित्र आयोग(नीती आयोगानुसार)

👉 अध्यक्ष : देवेंद्र फडणवीस

👉 सह-अध्यक्ष : अजित पवार, एकनाथ शिंदे

👉 उपाध्यक्ष : दिलीप वळसे पाटील, राजेश क्षीरसागर, राणा जगजीतसिंग

सिंधु संस्कृतीतील प्रमुख ठिकाणे☑️

1. हडप्पा (Pakistan)  

   - नदी: रावी 

   - उत्खनकर्ता: दयाराम साहनी 

   - ई: 1921 


2. मोहनजोदाडो (Pakistan) 

   - नदी: सिन्धु 

   - उत्खनकर्ता: राखालदास बनर्जी 

   - ई: 1922 


3. कालीबंगन (Rajasthan) 

   - नदी: घग्गर 

   - उत्खनकर्ता: बी. बी. लाल एवं बी. के. थापर 

   - ई: 1953 


4. चहुंदाडो (Pakistan) 

   - नदी: सिन्धु 

   - उत्खनकर्ता: गोपाल मजूमदार 

   - ई: 1931 


5. लोथल (Gujarat)  

   - नदी: भोगावा 

   - उत्खनकर्ता: रंगनाथ राव 

   - ई: 1955-62 


6. रोपर (Punjab) 

   - नदी: सतलज 

   - उत्खनकर्ता: यज्ञदत्त शर्मा 

   - ई: 1953-56

महत्वपूर्ण current affairs


👉अमरनाथ यात्रेची सुरक्षा व सुरक्षित आयोजन करण्यासाठी भारतीय लष्कराने ऑपरेशन शिवा 2025 सुरू केलं आहे


👉 "वत्सला" आशियातील सर्वात वृद्ध हत्तीणीचे निधन,तो ‘दादी माँ’ आणि ‘नानी माँ’ या टोपण नावाने प्रसिद्ध 


👉अभिजित किशोर यांची COAI च्या अध्यक्षपदी नियुक्ती करण्यात आली (Cellular Operators Association of India)


👉UPI जगातील सर्वांत वेगवान डिजिटल पेमेंट प्रणाली असा IMF चा अहवाल


👉इगा स्वीएटेक विम्बल्डन 2025 महिला एकेरीत विजेती 


👉अस्त्र BVRAAM क्षेपणास्त्राची यशस्वी चाचणी DRDO घेतली


👉सबीह खान यांची Apple चे नवीन COO म्हणून निवड 


👉कर्नाटक मंत्रिमंडळाने "बेंगळुरू सिटी युनिव्हर्सिटीचे" नाव माजी पंतप्रधान डॉ. मनमोहन सिंग यांच्या नावावर बदलण्यास मान्यता दिली आहे


👉 स्लाईस(Slice) कंपनीने बेंगळुरूमध्ये भारतातील पहिली UPI-संचालित बँक शाखा सुरू केली


👉अमरनाथ यात्रेची सुरक्षा व सुरक्षित आयोजन करण्यासाठी भारतीय लष्कराने ऑपरेशन शिवा 2025 सुरू केलं आहे


👉 "वत्सला" आशियातील सर्वात वृद्ध हत्तीणीचे निधन,तो ‘दादी माँ’ आणि ‘नानी माँ’ या टोपण नावाने प्रसिद्ध 


👉अभिजित किशोर यांची COAI च्या अध्यक्षपदी नियुक्ती करण्यात आली (Cellular Operators Association of India)


👉UPI जगातील सर्वांत वेगवान डिजिटल पेमेंट प्रणाली असा IMF चा अहवाल


👉इगा स्वीएटेक विम्बल्डन 2025 महिला एकेरीत विजेती 


👉अस्त्र BVRAAM क्षेपणास्त्राची यशस्वी चाचणी DRDO घेतली


👉सबीह खान यांची Apple चे नवीन COO म्हणून निवड 


👉कर्नाटक मंत्रिमंडळाने "बेंगळुरू सिटी युनिव्हर्सिटीचे" नाव माजी पंतप्रधान डॉ. मनमोहन सिंग यांच्या नावावर बदलण्यास मान्यता दिली आहे


👉 स्लाईस(Slice) कंपनीने बेंगळुरूमध्ये भारतातील पहिली UPI-संचालित बँक शाखा सुरू केली


👉महाराष्ट्र विधिमंडळात 10 जुलै 2025 रोजी जनसुरक्षा विधेयक मंजूर झाले आहे

👉भारतातील पहिला डिजिटल घराचा पत्ता (Digital House Address) प्रकल्प इंदौर महानगरपालिका मध्यप्रदेश मध्ये सुरू

👉मुख्यमंत्री "सेहत विमा योजना" पंजाब सरकारने सुरू केली

👉अर्थंकल (Arthunkal) पोलीस स्टेशन हे भारतातील पहिले ISO-प्रमाणित पोलीस स्टेशन

👉"आस्था पूनिया" भारतीय नौदलातील पहिल्या महिला फायटर पायलट बनल्या

👉संजोग गुप्ता हे ICC चे नवे CEO तर पराग जैन RAW चे नवे प्रमुख म्हणून नियुक्त

👉पाहिली हस्तलिखित वारशावरील जागतिक परिषद भारतात भारत मंडपम नवी दिल्ली येथे आयोजित केली जाणार आहे

👉सागरी शिखर परिषद 2025 मुंबई येथे पार पडली

👉सुनील जयवंत कदम यांनी सेबीमध्ये कार्यकारी संचालक म्हणून पदभार स्वीकारला

२३ जुलै - चालू घडामोडी 💥


01) आकाश प्राईम सुरक्षा प्रणाली कोणी विकसित केली आहे ?

👉  DRDO



02) नुकतेच भारताने कोणत्या दोन बॅलिस्टिक क्षेपणास्त्रांची यशस्वी चाचणी ओडिशातील चांदीपूर येथून घेतली ?

👉  पृथ्वी 2 आणि अग्नी 1



3) जगातील सर्वात महागडी महिला फुटबॉलपटू कोण बनली आहे ?

👉  ओलिविया स्मिथ



04) इंडस्ट्री कॉलेज प्रीमियर लीग (ICPL) चे ब्रँड ॲम्बेसेडर पदी कोणाची नियुक्ती करण्यात आली ?

👉  युवराज सिंग 



05) ज्युनियर राष्ट्रीय रग्बी-7 च्या अजिंक्यपद स्पर्धेत 18 वर्षाखालील मुलांच्या गटाचे विजेतेपद कोणी जिंकले ?

👉  बिहार



06) ग्रीन हायड्रोजन समिट-2025 चे आयोजन कोठे करण्यात आले आहे ?

👉  आंध्र प्रदेश 



07) विशाखापट्टणम येथे दुसऱ्या बिमस्टेक बंदर परिषदेचे उद्घाटन कोणाच्या हस्ते करण्यात आले ?

👉  सर्बानंद सोनोवाल



08) 2025 चा राष्ट्रीय भू-स्थानिक अभ्यासक पुरस्कार कोणत्या संस्थेला मिळाला ?

👉  INCOIS



09) भारताने नुकतेच कोणत्या देशाला गोवर आणि रुबेला लसीचे 3 लाख डोस पाठवले ?

👉  बोलिव्हिया


01) नुकतेच भारतातील कोणत्या शहरात “AI India Summit 2025” पार पडले ?

👉  उत्तर : नवी दिल्ली


02) ICC T20 World Cup 2025 चा विजेता कोण ठरला ?

👉  उत्तर : भारत


03) चंद्रयान-4 मोहिमेत कोणता महत्त्वाचा टप्पा नुकताच पार पडला ?

👉  उत्तर : चंद्राच्या दक्षिण ध्रुवाजवळ लँडर उतरवण्यात यश


04) 2025 चा "ग्लोबल पीस इंडेक्स" मध्ये भारताचे स्थान काय आहे ?

👉  उत्तर : 126 वे


05) इन्फोसिस कंपनीचे नवीन CEO कोण बनले ?

👉  उत्तर : मोहित जोशी


06) भारताची GDP वाढ दर (2025-26) किती नोंदवला गेला ?

👉  उत्तर : 7.4%


07) नुकत्याच झालेल्या FIH महिला हॉकी प्रो लीग 2025 मध्ये भारताने कोणत्या संघाला पराभूत केले ?

👉  उत्तर : नेदरलँड


08) International Co-operative Day 2025 कधी साजरा केला गेला ?

👉  उत्तर : 5 जुलै 2025


09) लोकसभा स्पीकर म्हणून कोणाची निवड झाली ?

👉  उत्तर : ओम बिरला


10) भारत सरकारने जाहीर केलेली नवीन "नॅशनल एज्युकेशन पॉलिसी रिव्ह्यू कमिटी" चे अध्यक्ष कोण आहेत ?

👉  उत्तर : के. कस्तुरीरंगन



यशाचा राजमार्ग प्रश्नसंच

 01) भारतातील सर्वात लांब नदी कोणती ? 🌊

👉  उत्तर : गंगा



02) भारतीय संविधानात किती मूलभूत हक्क आहेत ? 📜

👉  उत्तर : 06



03) भारतातील सर्वात मोठे राज्य (क्षेत्रफळाने) कोणते ? 🗺️

👉  उत्तर : राजस्थान



04) भारतीय राष्ट्रीय काँग्रेसची स्थापना केव्हा झाली ? 🇮🇳

👉  उत्तर : 1885



05) लोकसभा सदस्यांचा कार्यकाळ किती वर्षांचा असतो ? 🏛️

👉  उत्तर : 05 वर्षे



06) भारताचा सर्वोच्च शिखर कोणते ? 🏔️

👉  उत्तर : कांचनजंगा



07) भारतातील पहिली रेल्वे कुठून कुठे चालली ? 🚂

👉  उत्तर : मुंबई–ठाणे



08) भारताचे संविधान दिवस कधी साजरा होतो ? 📖

👉  उत्तर : 26 नोव्हेंबर



09) भारतातील सर्वात मोठे बंदर कोणते ? ⚓️

👉  उत्तर : मुंबई



10) भारतातील सर्वात मोठी वाळवंट कोणते ? 🏜️

👉  उत्तर : थार वाळवंट



11) शिवाजी महाराजांचे गड कोणते ? 🏰

👉  उत्तर : रायगड



12) भारतातील सर्वात मोठा पशुपक्षी अभयारण्य कोणते ? 🐅

👉  उत्तर : कान्हा



13) ‘जल जीवन मिशन’ कोणत्या उद्देशाने सुरू झाले ? 🚰

👉  उत्तर : घरोघरी पाणीपुरवठा



14) भारताने नुकतेच कोणत्या देशाला गोवर आणि रुबेला लसीचे 3 लाख डोस पाठवले ?

👉  उत्तर : बोलिव्हिया



15) भारतात सर्वप्रथम रेल्वे कोणी सुरू केली ? 👷‍♂️

👉  उत्तर : ब्रिटीश



16) स्वराज्य हा माझा जन्मसिद्ध हक्क आहे, हे कोणी म्हटले ? ✊

👉  उत्तर : लोकमान्य टिळक



17) भारताचा राष्ट्रीय पक्षी कोणता? 🦚

👉  उत्तर : मोर



18) भारताचे पहिले राष्ट्रपती कोण ? 🇮🇳

👉  उत्तर : डॉ. राजेंद्रप्रसाद



19) भारतातील सर्वात मोठा समुद्रकिनारा असलेले राज्य कोणते ? 🌊

👉  उत्तर : गुजरात



20) भारतातील पहिला उपग्रह कोणता ? 🛰️

👉  उत्तर : आर्यभट्ट


-----------------------------------------------

18 July 2025

महत्त्वाचे ऑपरेशन 2025


1. 'ऑपरेशन नादेर' :- भारतीय लष्कर जम्मू काश्मीर लपलेल्या दहशतवाद्यांना समाप्त करण्यासाठी -


2. ऑपरेशन टू प्रॉमिस ३:- इराण इस्राईल देशाच्या विरुद्ध


3. ऑपरेशन रायझिंग लायन इस्राईल :- इराण देशाच्या विरुद्ध


4. ऑपरेशन सिंधू – इस्राईल मधून भारतीय विद्यार्थ्यांना आणण्यासाठी


5. ऑपरेशन बशायर अल-फतह :- इराने ने अमेरिकेच्या ऑपरेशन मिडनाईट हॅमरच्या विरोधात 


6. ऑपरेशन बिहाली :- लपलेल्या दहशतवाद्यांना समाप्त करण्यासाठी 


7. ऑपरेशन चक्र V :- केंद्रीय अन्वेषण ब्युरो द्वारे सायबर गुन्हे व डिजिटल अटक घोटाळ्यांच्या विरोधात


8. ऑपरेशन मेलॉन :- नार्कोटिक्स कंट्रोल ब्युरो द्वारे - ड्रग्ज विरुद्ध


9. ऑपरेशन शिवा :- भारतीय लष्कर- अमरनाथ यात्रेची सुरक्षा व सुरळीत आयोजन करण्यासाठी

01 July 2025

महाजनपद आणि त्यांची माहिती:






1. अंग 🟢

   - स्थान: गंगेच्या दक्षिणेला, बिहार

   - राजधानी: चंपा 🏰

   - राजा: दशरथ 👑

   - पाडाव: मगधच्या बिंबिसारने याचा पाडाव केला ⚔️


2. वज्जी (वृज्जि) 🟢

   - स्थान: उत्तर बिहार

   - राजधानी: वैशाली 🏰

   - शासन: विविध (गणराज्य)


3. मगध 🟢

   - स्थान: दक्षिण बिहार

   - राजधानी: राजगृह (नंतर पाटलीपुत्र) 🏰

   - राजे: बिंबिसार आणि अजातशत्रू 👑

   - विशेषता: भारतीय उपखंडातील सर्वात सामर्थ्यशाली महाजनपद


4. काशी 🟢

   - स्थान: बिहारच्या पश्चिमेला

   - राजधानी: वाराणसी 🏰

   - राजा: ब्रह्मदत्त 👑

   - पाडाव: अजातशत्रूने काशी जिंकले ⚔️


5. कोशल 🟢

   - स्थान: पूर्व उत्तर प्रदेश

   - राजधानी: श्रावस्ती (उत्तर), कुशावती (दक्षिण) 🏰

   - राजा: प्रसेनजीत (बुद्धाचा समकालीन) 👑

   - विशेषता: अयोध्या, कपिलवस्तु (बुद्धाचा जन्मस्थान)


6. वत्स 🟢

   - स्थान: यमुना नदीच्या काठावर, आधुनिक अलाहाबाद (प्रयागराज)

   - राजधानी: कौशांबी 🏰

   - राजा: उदयन 👑


7. चेदी 🟢

   - स्थान: आधुनिक बुंदेलखंड, उत्तर प्रदेश आणि मध्य प्रदेश

   - राजधानी: सुकतीमती 🏰

   - राजा: शिशुपाल 👑


8. पांचाल 🟢

   - स्थान: पश्चिम उत्तर प्रदेश

   - राजधानी: अहिच्छत्र (उत्तर), कांपिल्य (दक्षिण) 🏰


9. कुरू 🟢

   - स्थान: आधुनिक दिल्ली आणि दोआब प्रदेश

   - राजधानी: इंद्रप्रस्थ 🏰


10. मल्ल 🟢

    - स्थान: पूर्वी उत्तर प्रदेश

    - राजधानी: कुशीनगर, पावा 🏰


11. मत्स्य 🟢

    - स्थान: पूर्व राजस्थान (जयपूर, अलवर, भरतपूर)

    - राजधानी: विराटनगरा 🏰


12. अवंती 🟢

    - स्थान: मध्य माळवा

    - राजधानी: उज्जैन (उत्तर), महिष्मती (दक्षिण) 🏰

    - राजा: प्रद्योत 👑


13. अश्मक 🟢

    - स्थान: गोदावरी नदीच्या काठावर, आधुनिक महाराष्ट्र

    - राजधानी: पोटली/पोतन 🏰

    - विशेषता: विंध्यच्या दक्षिणेला एकमेव महाजनपद


14. गांधार 🟢

    - स्थान: आधुनिक उत्तर-पश्चिम पाकिस्तान आणि पूर्व अफगाणिस्तान

    - राजधानी: तक्षशिला 🏰

    - राजा: पुकारसाथ 👑


15. कंबोज 🟢

    - स्थान: उत्तर पाकिस्तान

    - राजधानी: राजपूर (द्वारका) 🏰


16. सुरसेन 🟢

    - स्थान: पश्चिम उत्तर प्रदेश

    - राजधानी: मथुरा 🏰

    - राजा: अवंतीपुरा 👑

बौद्ध परिषदा

1⃣ पहिली बौद्ध परिषद

▪️काळ:-483 इ स पू

▪️अद्यक्ष:-महाकश्यप

▪️ठिकाण:-राजगृह

🏵राजा:-अजातशत्रू


2⃣ दसरी बौद्ध परिषद

▪️काळ:-387 इ स पू

▪️अद्यक्ष:-महास्तवीर रेवत

▪️ठिकाण:-वैशाली

🏵राजा:-कालाशोक


3⃣ तिसरी बौद्ध परिषद

▪️काळ:-243 इ स पू

▪️अद्यक्ष:-मोगलीपुत्र तिस्स

▪️ठिकाण:-पाटलीपुत्र

🏵राजा:-अशोक


4⃣ चौथी बौद्ध परिषद

▪️काळ:-पहिले शतक

▪️अद्यक्ष:-वसुमित्र

▪️ठिकाण:-कुंडलवण

🏵 राजा :-कनिष्क

चालू घडामोडीचे 10 महत्त्वाचे प्रश्न व उत्तरे

 📝 Q1. नुकताच कोणता दिवस ‘राष्ट्रीय सांख्यिकी दिन’ म्हणून साजरा करण्यात आला?

✅ उत्तर: 29 जून


---


📝 Q2. 2025 मध्ये G7 शिखर परिषद कोणत्या देशात झाली?

✅ उत्तर: इटली (Puglia, Italy)


---


📝 Q3. भारताचा नवीन Chief of Army Staff (COAS) म्हणून कोणाची नियुक्ती झाली?

✅ उत्तर: Lt. General Upendra Dwivedi


---


📝 Q4. ‘Wimbledon 2025’ पुरुष विजेता कोण ठरला? *(सद्याच्या ट्रेंडनुसार संभाव्य उत्तर; अंतिम निकाल अद्यावत केल्यास सांगा)*

✅ उत्तर: Carlos Alcaraz


---


📝 Q5. नुकताच कोणता भारतीय राज्य ‘हर घर जल’ योजनेत 100% नळजोडी असलेले राज्य बनले?

✅ उत्तर: गोवा


---


📝 Q6. आंतरराष्ट्रीय Olympic Day कधी साजरा केला जातो?

✅ उत्तर: 23 जून


---


📝 Q7. 2025 च्या QS वर्ल्ड युनिव्हर्सिटी रँकिंगमध्ये IIT Bombay चे स्थान कितवे आले?

✅ उत्तर: 134वे


---


📝 Q8. नवा NATO महासचिव म्हणून कोणाची निवड झाली आहे?

✅ उत्तर: Mark Rutte (Netherlands PM)


---


📝 Q9. भारतातील पहिला सेमी-हाय स्पीड ‘Regional Rapid Transit System’ (RRTS) कोणत्या शहरात सुरू झाला?

✅ उत्तर: दिल्ली – मेरठ


---


📝 Q10. नुकताच झालेला COP29 climate conference कोणत्या देशात होणार आहे?

✅ उत्तर: अझरबैजान (Azerbaijan)


चालू घडामोडी :- 30 जून 2025


◆ नागपूर येथे देशातील पहिल्या संविधान उद्देशिका पार्क चे लोकार्पण भूषण गवई यांच्या हस्ते करण्यात आले आहे.


◆ पराग जैन यांची RAW संस्थेचे प्रमुख पदी नियुक्ती झाली आहे.


◆ त्रिभाषा सूत्राचा अभ्यास करण्यासाठी महाराष्ट्र शासनाने नरेंद्र जाधव यांच्या अध्यक्षतेखाली समिती नेमली आहे.


◆ जपानमध्ये जगातील सर्वाधिक वृद्ध लोकसंख्या आहे. [36.9 दशलक्ष पेक्षा जास्त लोक 65 वर्षांपेक्षा मोठे आहेत.]


◆ जगात वृद्धांची टक्केवारी सर्वात जास्त मोनॅको देशात आहे.


◆ राजेश कुमार यांची महाराष्ट्र राज्याच्या मुख्य सचिव पदी नियुक्ती झाली आहे.


◆ पहिला इंडिया हॉकी मास्टर्स कप 2025 मध्ये चेन्नई येथे पार पडला आहे.


◆ पहिला इंडिया हॉकी मास्टर्स कप 2025 चे महिला गटात विजेतेपद ओडिशा ने पटकावले आहे.


◆ पहिला इंडिया हॉकी मास्टर्स कप 2025 चे महिला उपविजेतेपद पंजाब ने पटकावले आहे.


◆ पहिला इंडिया हॉकी मास्टर्स कप 2025 मध्ये पुरुष श्रेणीमध्ये विजेतेपद तामिळनाडू ने पटकावले आहे. [उपविजेतेपद :- चंदीगड]


◆ क्रिकेटच्या तिन्ही फॉरमॅटमध्ये शतक झळकवणारी पहिली भारतीय महिला क्रिकेटपटू स्मृती मानधना ठरली आहे.


◆ भारताच्या नीरज चोप्राने पुरूषांच्या भालाफेकीच्या जागतिक क्रमवारीत ग्रेनाडाच्या अँडरसन पीटर्सला मागे टाकून पुन्हा पहिले स्थान मिळवले आहे.

१६ महाजनपद – संपूर्ण माहिती (इ.स.पू. ६वा शतक)





1.महाजनपद म्हणजे काय?

✅️ ➤ 'महाजनपद' म्हणजे "महत्त्वाची राज्ये/जनपदे", जी लहान जनपदांच्या एकत्रीकरणातून विकसित झाली.

✅️ ➤ यांचा विकास गंगेच्या खोऱ्यात व उत्तर डेक्कन भागात झाला.

✅️ ➤ काही महाजनपदे राजतंत्रावर (Monarchy), तर काही गणतंत्रावर (Republic) आधारित होती.

✅️ ➤ या राज्यांमध्ये प्रशासकीय व्यवस्था, लष्करी संघटन व राजधानी सुदृढ केली गेली.


2.भौगोलिक विस्तार आणि उगम

✅️ ➤ हे राज्य आधुनिक अफगाणिस्तान ते बिहार आणि हिमालय ते गोदावरीपर्यंत पसरले होते.

✅️ ➤ बौद्ध ग्रंथ ‘अंगुत्तर निकाय’ व जैन ‘भगवती सूत्र’मध्ये या १६ महाजनपदांचा उल्लेख आहे.

✅️ ➤ हीच काळ धार्मिक चळवळींचा (बौद्ध, जैन इ.) उदयाचा होता.


3.राजकीय संक्रमण – जनपद ते महाजनपद

✅️ ➤ जनांचा (जना) वंशाधारित समाज हळूहळू भूभागाधारित राजकीय व्यवस्थेत परिवर्तित झाला.

✅️ ➤ लोह उपकरणांनी शेतीत वाढ झाल्याने अतिरिक्त अन्नसाठा उपलब्ध झाला.

✅️ ➤ यामुळे लष्कर, करव्यवस्था आणि प्रशासकीय विकास शक्य झाला.

✅️ ➤ अनेक जनपदांनी विस्तार करून मोठ्या भूप्रदेशांवर नियंत्रण मिळवले आणि ‘महाजनपद’ बनले.


4.प्रशासनिक रचना

✅️ ➤ गावे (ग्राम) ही मूलभूत एकक; दोन गावे मिळून संग्राम होते.

✅️ ➤ गाव प्रमुख 'गामिनी' यांच्याकडे नेतृत्व होते; तेच अनेकदा सैनिक, पशुपालक, कलाकारही होते.

✅️ ➤ करप्रणाली विकसित होती; कृषी उत्पन्नावर आधारित कर.

✅️ ➤ राजतंत्री राज्यात राजा व मंत्रीमंडळ; विविध विभाग – अर्थ, न्याय, संरक्षण.

✅️ ➤ गणराज्यांत राजा निवडून दिला जात असे; मोठ्या सभा किंवा परिषदा कार्यरत असत.


5.समाजरचना

✅️ ➤ समाजात कृषक, व्यापारी, शिल्पकार, शूद्र, नोकर, गुलाम आदी स्तर होते.

✅️ ➤ 'कृषक' – क्षेत्रिका व कास्सक हे शूद्र जातींत होते.

✅️ ➤ विवाहसंबंध राजकीय युतीसाठी वापरले जात.

✅️ ➤ गुलामगिरी प्रचलित होती – सेवा, बांधकामात उपयोग.


6.अर्थव्यवस्था व व्यापार

✅️ ➤ कृषी हे प्रमुख व्यवसाय; कृषी फायद्यात आल्याने व्यापारात वाढ.

✅️ ➤ नाणे – चांदी/तांबे बनवलेली पंचचिन्हांकित नाणी (उदा. काहापण, निःख, काकनिका, कंसा, पदा, मासक).

✅️ ➤ “उत्तरपथ” व “दक्षिणपथ” या मुख्य व्यापारमार्गांनी राज्ये जोडली गेली.

✅️ ➤ बंदरे – ताम्रलिप्त, सूपारक, भरुच – आंतरराज्यीय व सागरी व्यापारासाठी महत्त्वाची.


7.धर्म आणि तत्त्वज्ञान

✅️ ➤ हिंदू, बौद्ध, जैन धर्म तसेच अजिविक, अजन व चार्वाक यांसारखे विचारसरणीचे उदय.

✅️ ➤ राजे विविध धर्मांना आश्रय देत.

✅️ ➤ बौद्ध त्रिपिटक व जैन आगम यांसारखे ग्रंथ रचले गेले.


8.लष्कर व युद्धनीती

✅️ ➤ पायदळ, घोडदळ, रथ, हत्तींचे लष्कर अस्तित्वात.

✅️ ➤ चक्रव्यूह, गुप्तहेर व्यवस्था इत्यादींचा उल्लेख महाभारतात.

✅️ ➤ सतत युद्धामुळे महाजनपदांमध्ये सत्तासंघर्ष.


9.कला व स्थापत्य

✅️ ➤ स्तूप, मंदिर, राजवाडे – स्थापत्यशैली उदयास आली.

✅️ ➤ मूर्ती व शिल्पकला धार्मिक व सांस्कृतिक विचार दर्शवणारी होती.


10.मगध – सर्वात प्रभावी महाजनपद

✅️ ➤ नैसर्गिक संरक्षक भौगोलिक रचना – गंगा, सोन, चंपा नद्या व पाच टेकड्यांनी वेढलेली राजधानी.

✅️ ➤ राजधानी: राजगृह (गिरिव्रज) → नंतर पाटलिपुत्र (जलदुर्ग).

✅️ ➤ लोहसंपत्ती, अरण्यसंपत्ती, पुरेसा पाऊस – कृषी व सैनिकी दृष्टिकोनातून उपयुक्त.

✅️ ➤ व्यापारी मार्ग व खाडीमार्गांवर नियंत्रण.

✅️ ➤ बिंबिसार, अजातशत्रु, महापद्मनंद – महत्वाकांक्षी शासक, साम्राज्यविस्तारात गुंतलेले.

✅️ ➤ बौद्ध व जैन धर्माला शासकीय आश्रय.


11.महत्त्व व वारसा

✅️ ➤ राजकीय संघटन व प्रशासकीय पायाभरणी.

✅️ ➤ 'द्वितीय नागरीकरण' – सिंधू संस्कृतीनंतर शहरी जीवनाचा पुनरुज्जीवन.

✅️ ➤ राजकीय युती, व्यापारी विकास, सांस्कृतिक आदानप्रदान.

✅️ ➤ स्थापत्य – स्तूप, वास्तुरचना, मूर्ती – पुढील काळात प्रभाव टाकणारी.

✅️ ➤ बौद्ध-जैन धर्मांचा प्रसार व नैतिक तत्त्वज्ञानाचा विकास.

✅️ ➤ जातककथा, पुराणकथा, धार्मिक साहित्य हे लोकसांस्कृतिक वारशाचे प्रतीक.

🔚

1 जुलै हा दिवस महाराष्ट्रात 'कृषी दिन' म्हणून साजरा केला जातो.




👉 दिवस 'हरित क्रांती'चे जनक आणि महाराष्ट्राचे माजी मुख्यमंत्री वसंतराव नाईक यांच्या जयंतीनिमित्त साजरा केला जातो. 

👉 अधिक माहिती:-


कृषी दिन:-

महाराष्ट्रात १ जुलै हा दिवस कृषी दिन म्हणून साजरा केला जातो, ज्यामध्ये शेतकऱ्यांचा सन्मान केला जातो आणि त्यांच्या योगदानाचा गौरव केला जातो. 


वसंतराव नाईक:-

वसंतराव नाईक हे महाराष्ट्राच्या हरित क्रांतीचे जनक मानले जातात. त्यांनी कृषी क्षेत्रात मोलाचे योगदान दिले आहे. 


कृषी सप्ताह:-

१ जुलै ते ७ जुलै हा आठवडा कृषी सप्ताह म्हणून साजरा केला जातो. 


शेतकऱ्यांचा सन्मान:-

या दिवसाच्या निमित्ताने, शेतकऱ्यांचा सन्मान करणे आणि त्यांच्या कार्याला प्रोत्साहन देणे हा उद्देश आहे.

30 जून - चालू घडामोडी

1) रिसर्च अँड ॲनालिसिस विंग अर्थात RAW चे नवीन अध्यक्ष कोण बनले आहेत ?

✅ पराग जैन


2) भगवान जगन्नाथ पुरी यात्रा हा उत्सव दरवर्षी कोणत्या राज्यात साजरा केला जातो?

✅ ओडिशा 


3) क्रिकेटच्या तिन्ही प्रकारात शतक झळकवणारी पहिली भारतीय महिला क्रिकेटर कोण ठरली?

✅ स्मृती मानधना


4) देशातील पहिले संविधान प्रस्तावना पार्क कोठे उभारण्यात आले?

✅ नागपूर 


5) देशातील पहिल्या संविधान प्रस्तावना पार्कचे उद्घाटन कोणाच्या हस्ते करण्यात आले?

✅ सरन्यायाधीश भूषण गवई 


6) मोबाईल ॲपच्या माध्यमातून मतदान (ई मतदान) करण्याची परवानगी मिळालेले कोणते राज्य देशातील पहिले ठरले?

✅ बिहार 


7) भारतीय खो खो महासंघाच्या अध्यक्षपदी कोणाची निवड झाली आहे?

✅ सुधांशू मित्तल


8) प्रेम प्रकाश यांच्या History that india ignored पुस्तकाचे अनावरण कोणी केले आहे?

✅ जितेंद्र सिंह


9) कोणत्या राज्यातील सलखन फॉसिल पार्क ला UNESCO ने वर्ल्ड हेरिटेज साइट च्या tentative लिस्ट मध्ये सामील केले आहे?

✅ उत्तर प्रदेश 


10) भारताचा पहिला AI Powered advanced traffic management system एक्सप्रेस Way कोणता आहे? 

✅ द्वारका एक्सप्रेस


Q1. भारतातील पहिले संविधान प्रस्तावना पार्क कुठे आहे?

A) जयपूर

B) दिल्ली

C) नागपूर ✅

D) मुंबई


Q2. नागपूरमधील संविधान प्रस्तावना पार्क कोणत्या महाविद्यालयात आहे?

A) ILS पुणे

B) सरस्वती लॉ कॉलेज

C) डॉ. बाबासाहेब आंबेडकर विधी महाविद्यालय ✅

D) नॅशनल लॉ युनिव्हर्सिटी


Q3. RAW चा नवीन प्रमुख खालीलपैकी कोण आहेत?

A) समीर वर्मा

B) अनिल दास

C) पराग जैन ✅

D) रजनीश कुमार


Q4. RAW च्या स्थापनेची तारीख कोणती?

A) 26 नोव्हेंबर 1950

B) 21 सप्टेंबर 1968 ✅

C) 15 ऑगस्ट 1962

D) 26 जानेवारी 1965


Q5. RAW कोणाच्या अधिपत्याखाली कार्य करते?

A) राष्ट्रपती कार्यालय

B) संरक्षण मंत्रालय

C) पंतप्रधान कार्यालय ✅

D) गृहमंत्रालय


Q6. महाराष्ट्राचे नवे मुख्य सचिव कोण होणार आहेत ?

A) भूषण गगराणी

B) आय.एस. चहल

C) राजेशकुमार ✅

D) मनोज सोंगरा


Q7. राजेशकुमार कोणत्या विभागाचे अतिरिक्त मुख्य सचिव होते?

A) गृह विभाग

B) महसूल विभाग ✅

C) वित्त विभाग

D) विधी विभाग


Q8 . राजेशकुमार किती कालावधीसाठी मुख्य सचिव असणार आहेत?

A) 6 महिने

B) 1 वर्ष

C) 3 महिने ✅

D) 2 महिने