सार्वजनिक काका (1828-1880)

💁  गणेश वासुदेव जोशी म्हणजे सार्वजनिक काका त्यांचा जन्म सातारा येथे 9 एप्रिल 1828 ला झाला.

✅ काका शिक्षणासाठी पुण्याला गेले आणि पुढे पुण्यातच वकिलीचा व्यवसाय व सामाजिक कार्यही सुरू केले.

✅ सार्वजनिक काकांनी वासुदेव बळवंत फडके यांचे वकीलपत्र घेतले होते.

💁‍♂ 1870 ला पुणे येथे सार्वजनिक सभा झाली, त्यात मुख्य सहभाग काकांचा होता तर सभेचे अध्यक्ष औंधचे श्रीमंत श्रीनिवास पंत प्रतिनिधी हे होते.

✅ नयायमूर्ती रानडे आणि सार्वजनिक काका यांनी सभेला सामाजिक व राजकीय स्वरूप दिले.

✅ 1876-77ला महाराष्ट्रातील दुष्काळाचे वेळी सार्वजनिक सभेचे मार्फत लोकांना भरीव मदत केली.

✅ "देशी व्यापारोउत्तेजक मंडळाची" स्थापना केली.

💁‍♀ तयांची पत्नी सरस्वतीबाई जोशी यांनी 1871 मध्ये पुण्यात "स्त्री विचारवंती" ही सामाजिक संस्था सुरु केली.

पोलीस भरती

1】' राजुला प्रेमाचे पत्र आले ' या वाक्यातील अलंकार ओळखा ?

1)चेताणगुणोक्ती 

2)ससंदेह 

3)श्लेष  

4)अपन्हुती

उत्तर- श्लेष

 2】' त्याने अभ्यास केला ' प्रयोग ओळखा ?

1)भावे प्रयोग 

2)कर्तरी प्रयोग 

3)कर्मणी प्रयोग 

4)संकीर्ण प्रयोग 

उत्तर- कर्मणी प्रयोग

 3】' श्रीरामनवमी ' हा शब्द किती अक्षरी आहे ?

1)सहा 2)सात 

3)नऊ  4)आठ

उत्तर- सहा

 4】विसर्ग हा एक ..... वर्ण आहे.

1)तालव्य 2)ओष्ठय 

3)कंठय   4)दंततालव्य

उत्तर- कंठय

 5】' मला परीक्षेत पहिला नंबर मिळाला पाहिजे ' या वाक्यातील क्रियापदाचा प्रकार कोणता ?

1)आज्ञार्थी 2)स्वार्थी 

3)विध्यर्थी 4)संकेतार्थी

उत्तर- विध्यर्थी

 6】खालील वाक्यातील अलंकार ओळखा 

शरीराच्या ठेवणीप्रमाणे नीलूच्या सवयी व स्वभावही वेगळा होता

1)रूपक 2)उपमा 

3)उत्प्रेक्षा 4)स्वभावोक्ती

उत्तर- उपमा

 7】यक्षप्रश्न असणे या वाक्प्रचाराचा योग्य अर्थ असणारा पर्याय निवडा ?

1) महत्वाची गोष्ट असणे 

2) योग्य प्रश्न असणे 

3) अयोग्य प्रश्न असणे

4)महत्वाची गोष्ट नसणे

उत्तर- योग्य प्रश्न असणे

 8】मी खूप लिहू लागलो-कविता, कथा, चित्रपटकथादेखील !

वरील वाक्याचा प्रकार सांगा ?

1)मिश्र वाक्य 

2)संयुक्त वाक्य 

3)केवल वाक्य 

4)संयुक्त-मिश्र वाक्य

उत्तर- केवल वाक्य

 9】अबीरमंजिरी या सामासिक शब्दाचा प्रकार सांगा ?

1)अव्ययीभाव समास 

2)तत्पुरुष समास 

3)द्वंद्व समास 

4)बहूव्रीही समास

उत्तर- द्वंद्व समास

 10】गर्द या शब्दाच्या विरुद्ध अर्थचा शब्द निवडा ? 

1)पातळ 2)विरळ 

3)दाट    4)कमी

उत्तर- विरळ

 11】कपडा शिवताना कडेने सोडलेल्या जागेस काय म्हणतात?

1)माया 2)तट 

3)सूत   4)तीर

उत्तर- माया

 12】कोल्हा : लबाड : : सिंह : ?

1)चपळ 2) हिंस्र 

3) राजा 4) आळशी

उत्तर- हिंस्र

13】' रुधिर ' या शब्दासाठी योग्य समानार्थी शब्द निवडा? 

1)पाणी    2)रक्त 

3)म्हातारा 4)दारू

उत्तर- रक्त

 14】खलीलपैकी वेगळा पर्याय ओळखा? 

1)नोटा 2)लाटा 3)गोटा 4)वाटा

उत्तर- गोटा

 15】अनुक्रमे पुलिंगी-स्त्रीलिंगी-नपुसकलिंगी असलेला पर्याय ओळखा?

1)मन-भाव-भावना

2)वाट-रास्ता-वळण 

3)देश-मातृभूमी-राष्ट्र 

4)पाणी-लाट-समुद्र

उत्तर- देश-मातृभूमी-राष्ट्र

 16】समोर असलेल्या नमुन्याप्रमाणे जसेच्या तसे लिहिणे म्हणजेच......होय?

1)श्रुतलेखन 2)गतिलेखन

3)शुद्धलेखन 4)अनुलेखन

उत्तर- अनुलेखन

 17】खालीलपैकी भाषेची ग्रहनात्मक कौशल्ये कोणती आहेत?

 1)वाचन-लेखन

 2)भाषण-लेखन

 3)वाचन-श्रवण

 4)भाषण-श्रवण

उत्तर- वाचन-श्रवण

 18】वेगळा पर्याय निवडा ? 

1)पानिपत 2)झाडाझडती

3)मृत्युंजय 4)महानायक

उत्तर- मृत्युंजय

 19】वेगळा पर्याय निवडा ?

 1)खग 2)अचल 

 3)शैल  4)नग

उत्तर- खग

 20】वेगळा पर्याय निवडा ? 

1)मृग   2)सारंग 

3)कुरंग 4)कुंजर

उत्तर- कुंजर

 21】खालील पर्यायात संयुक्त क्रियापद असलेला पर्याय निवडा.

1)येऊन कर 2)पाळायला जा

3)मारून ये  4)खाऊन जा

उत्तर- पाळायला जा

 22】'तू फूल तोडलेस' या वाक्याचा प्रयोग सांगा?

1)कर्तृ-कर्म  2)कर्तृ-भाव 

3)कर्म-भाव 4)कर्म-कर्तृ

उत्तर- कर्तृ-कर्म

 23】वेगळा पर्याय निवडा.

1)भेरी    2)पडघम 

3)नगारा 4)तकलुबी

उत्तर- तकलुबी

 24】'अंगांत मांग शिरणे' या वाक्यप्रचाराचा अर्थ सांगा? 

1) त्वेष चढणे 

2) अंगात वारे येणे 

3) चांगले कृत्य करणे 

4) वाईट गोष्ट बोलणे

उत्तर- त्वेष चढणे

 25】'पहिली वस्तू मागणारा' या शब्द समुहासाठी योग्य शब्द सांगा?

1) भिकारी 2) मागरा 

3) हावरट  4) मळगी

उत्तर- मागरा

 26】मोठा भाऊ या टोपणनावाने कोणास ओळखले जाते? 

1) वि. वा. शिरवाडकर 

2) प्र. के. अत्रे 

3) कृ. के. दामले   

4) चि. त्र्यं. खानोलकर

उत्तर- वि. वा. शिरवाडकर

तलाठी आँनलाईन क्लासेस:

🔴    रजक  गणितीय माहिती 🔴

🌟एक अंकी लहानांत लहान संख्या - १

🌟दोन अंकी लहानांत लहान संख्या - १०

🌟तीन अकी लहानांत लहान संख्या - १००

🌟चार अंकी लहानांत लहान संख्या -१०००

🌟पाच अंकी लहानांत लहान संख्या - १००००

✴️एक अंकी मोठ्यात मोठी संख्या -९

✴️दोन अंकी मोठ्यात मोठी संख्या - ९९

✴️तीन अंकी मोठ्यात मोठी संख्या -९९९

✴️चार अंकी मोठ्यात मोठी संख्या - ९९९९

✴️पाच अंकी मोठ्यात मोठी संख्या - ९९९९९

🔹१ पासून ९ पर्यंतच्या एक अंकी एकूण संख्या -९

🔹१० पासून ९९ पर्यंतच्या दोन अंकी एकूण संख्या -९०

🔹१०० पासून ९९९ पर्यंतच्या तीन अंकी एकूण संख्या - ९००

 🔹१००० पासून ९९९९ पर्यंतच्या चार अंकी एकूण संख्या - ९०००

🔹१०००० पासून ९९९९९ पर्यंतच्या पाच अंकी  एकूण संख्या -९००००

🌟१ ते १०० संख्यांमध्ये एक अंकी एकूण संख्या -९

🌟१ते १०० संख्यांमध्ये दोन अंकी एकूण संख्या -९०

🌟१ते १०० संख्यांमध्ये तीन अंकी एकूण संख्या - १

🌟१ते १०० संख्यांमध्ये ११ वेळा येणारा अंक- ०

🌟१ते १०० संख्यांमध्ये २१ वेळा येणारा अंक - १

✴️१ते १०० संख्यांमध्ये एककस्थानी ० अंक        असलेल्या एकूण संख्या - १० 

✴️१ते १०० पर्यंत दोन अंकी एकूण संख्या - ९०

✴️१ते  १००पर्यंत एकूण मूळ संख्या - २५

✴️१ते  १००पर्यंत मूळ  संख्यांची बेरीज - १०६०

🔹१ते १०० पर्यंत एकूण सम संख्या - ५०

🔹१ते १०० पर्यंत सम संख्यांची बेरीज  - २५५०

🔹१ ते १०० पर्यंत एकूण विषम संख्या - ५०

🔹१ते १०० पर्यंत विषम संख्यांची

     बेरीज -२५००

परश्नमंजुषा

➖➖➖➖➖➖➖➖➖➖

💮परश्नचिन्हाच्या जागी येणारी संख्या ओळखा.

➖➖➖➖➖➖➖➖➖➖

१) ०, ७, २६, ६३, ?

१) ९         २) २७ ३) ६४ ४) १२४

२) २०, १२, ६, २, ?

१) ४ २) २ ३) १ ४) ०

३) १, ३, ७, १५, ३१, ?

१) ३३ २) ५२       ३) ६३ ४) ७१

४) २, ३, ५, ७, ११, १३, १७, ?

१) २१ २) १९ ३) २७ ४) ३१

५) २, ५, ११, १७, २३, ?

१) १९ २) २५ ३) २७ ४) ३१

६) ३, ७, १३, १९, २९, ?

१) ३१ २) ३३ ३) ३७ ४) ४७

७) १६, २७, ३८, ?, ६०

१) ४९ २) ५१ ३) ५३ ४) ५७

८) ११, १३, १६, २१, ?, ३९, ५२

१) २३ २) २८ ३) ३१ ४) ३७

९) १६, २५, ३९, ?, ६४

१) ४०        २) ४३ ३) ४६ ४) ४९

१०) १०, २६, ५०, ?, १२२

१) ७१ २) ८२ ३) ९६ ४) १०४

११) १०, १७, २६, ३७, ?

१) ४२        २) ५० ३) ६१ ४) ८२

१२) १२, ४४, २८, ६०, ४४, ?

१) ७६        २) ८० ३) ४४ ४) ६६

१३) १३, १३, २०, १८, २७, ?, ३४, २८

१) १९ २) २१       ३) २३ ४) ३३

१४) ४, १६, ३६, ?, १००

१) ४२ २) ५४       ३) ६० ४) ६४

१५) २४, ३५, ४८, ?, ८०

१) ५२ २) ६३       ३) ७१      ४) ७९

१६) ५, ३, १०, ८, १७, ?, २६, २४

१) १५ २) १७ ३) २१ ४) २९

१७) ६, २, १२, ६, ?, १२, ३०

१) ११ २) १७ ३) २०        ४) ३१

१८) ८, २७, ६४, ?, २१६

१) १२५ २) ७८ ३) ८६ ४) ५८

१९) ९, २८, ६५, ?, २१७

१) ८२ २) ९३ ३) १२६       ४) १५४

२०) ६, २६, ६३, १२४, ?

१) ८०        २) ९६ ३) १७६       ४) २१५

➖➖➖➖➖➖➖➖➖➖

⭕️उत्तर :

१) ४ २) ४    ३) ३ ४) २ ५) ४     ६) ३ ७) १ ८) २ ९) ४ १०) २

११) २ १२) १ १३) ३ १४) ४ १५) २ १६) १ १७) ३     १८) १ १९) ३ २०) ४

➖➖➖➖➖➖➖➖➖➖

१) संख्यामार्लेत (n 3 - 1) या सुत्रानुसार १३ - १ = ०

२) संख्यामालेत (n2 - n) ) या सुत्रानुसार ५ - ५ = २०

३) संख्यांमध्ये अनुक्रमे २, ४, ८, १६, ३२ चा फरक

४) क्रमाने येणाऱ्या मुळसंख्या

५) एकाआड एक येणाऱ्या मूळसंख्या

६) एकाआड एक येणाऱ्या मूळसंख्या

७) लगतच्या दोन संख्यांमध्ये ११ चा फरक

८) संख्यामालेत अनुक्रमे २,३,५,७,११,१३ या क्रमवार मूळसंख्यांचा फरक

९) अनुक्रमे ४, ५, ६, ७, ८ या नैसर्गिक संख्यांचे वर्ग

१०) n2 + 1 सुत्रानुसार ३, ५, ७, ९, ११ संख्यांचे वर्ग + १

११) n 2 + 1 सुत्रानुसार ३, ४, ५, ६, ७ संख्यांचे वर्ग + १

१२) स्म्स्थानावरील संख्या (उदा. ४४) मागील विषमसंख्येपेक्षा (उदा. १२) ३२ ने अधिक व पुढील विषमसंख्येपेक्षा (उदा. २८) १६ ने कमी

१३) विषमस्थानावरील संख्यांमध्ये ७ चा फरक, समस्थानावरील संख्यांमध्ये *५ चा फरक

१४) अनुक्रमे २, ४, ६, ८, १० या समसंख्यांचे वर्ग

१५) n 2 - 1 सूत्रानुसार ५, ६, ७, ८, ९ संख्यांचे वर्ग - १

१६) विषमस्थानावर n 2 + 1 नुसार २, ३, ४, ५ या संख्यांचे वर्ग + १ तर समस्थानावर n 2 - 1 नुसार २, ३, ४, ५ या संख्यांचे वर्ग - १

१७) विषमस्थानावर n 2 + n नुसार २, ३, ४, ५ संख्यांचे वर्ग + १ तर समस्थानावर n2 - n नुसार २, ३, ४, ५ संख्यांचे वर्ग उणे (-) अनुक्रमे त्याच संख्या.

१८) n3 नुसार अनुक्रमे २, ३, ४, ५, ६ या संख्यांचे घन

१९) n3 + 1 नुसार अनुक्रमे २,३,४,५,६ या संख्यांचे घन + १

२०) n3 - 1 नुसार अनुक्रमे २, ३, ४, ५, ६ या संख्यांचे घन उणे १

मराठी व्याकरण - भाषेतील रस

रसाचा शब्दश: अर्थ ‘चव’ किंवा ‘रुची’ असा आहे. व्यवहारात गोड, आंबट, खारट, तुरट, तिखट व कडू असे सहा रस आहेत. या सहा रसांमुळेच आपणास पदार्थांची गोडी किंवा चव कळते. यालाच आपण रसास्वाद म्हणतो.

साहित्य वाचल्याने, ऐकल्याने किंवा पाहिल्याने मानवी अंत:करणातील भावना उद्दीपित होतात व रसानिर्मिती होते.

मानवी मनात काही भावना कायमच्या वास करीत असतात उदा. प्रेम करण्याची, रागावण्याची, हसण्याची, दु:खाची, पराक्रमांची इ. या मनातील ‘स्थिर’ व ‘शाश्वत’ भावनांनाच काव्यशास्त्रात ‘स्थायीभाव’ असे म्हणतात.

साहित्य कृतीच्या वाचनाने ‘स्थायी भाव’ जागृत होतात व रसनिर्मिती होते.

१) स्थायीभाव - रती

रसनिर्मिती – शृंगार

हा रस कुठे आढळतो - स्त्री-पुरुषांना एकमेकांबद्दल वाटणाऱ्या प्रेमातून किंवा आकर्षणाच्या वर्ननातुन

उदा – डोळे हे जुलमी गडे रोखुनी मज पाहु नका.

२) स्थायीभाव – उत्साह

रसनिर्मिती - वीर

हा रस कुळे आढळतो - पराक्रम, शौर्य, धीरोदात्त प्रसंग यांच्या वर्णनात

उदा. ‘शुर आम्ही सरदार आम्हाला काय कुणाची भीती’

३) स्थायीभाव –शोक

रसनिर्मिती – करुण

हा रस कुठे आढळतो - दुख, वियोग, संकट यांच्या वर्णनात

उदा – आई म्हणोनि कोणी, आईस हाक मारी, ती हाक येई कानी, मज होय शोककारी!

४) स्थायीभाव – क्रोध

रसनिर्मिती – रौद्र

हा रस कुळे आढळतो – क्रोध, चीड किंवा रागाचे वर्णन

उदा – मनिषाच्या त्या वर्तनाकडे आई डोळे वटारून पाहत होती.

५) स्थायीभाव – हास

रसनिर्मिती – हास्य

हा रस कुठे आढळतो - विसंगती, असंबध्द भाषण, विडंबन,चेष्टा यांच्या वर्णनात.

उदा – मानसीच पेपर लिहिताना लक्ष विचलित होऊ नये म्हणून रश्मी बरोबर अडीच तास आठ दिवस भजी तळत बसायची.

६) स्थायीभाव – भय

रसनिर्मिती- भयानक

हा रस कुळे आढळतो - युद्ध, मृत्यु, खून, सूड, राक्षस, स्मशान इ. च्या वर्णनात.

उदा. तो गुरासारखा ओरडला त्याचे सारे रक्त उलथे पालथे झाले व त्याने जोरात किंकाळी फोडली.

७) स्थायीभाव – जुगुप्सा

रसनिर्मिती – बीभत्स

हा रस कुठे आढळतो - किळस, वीट, तिटकारा इ. च्या वर्णनात.

उदा – मुंबईचा कामगार चाळीतल्या दहा बाय बाराच्या घरात, कचऱ्याच्या ढिगाऱ्याशेजारी, ओकारी आणणाऱ्या दुर्गधीत आयुष्यभर खितपत पडलेला असतो.

८) स्थायीभाव – विस्मय

रसनिर्मिती- अदभुत

हा रस कुठे आढळतो - आश्चर्यकारक गोष्टींच्या वर्णनात

उदा – असावा सुंदर चॉकलेटचा बंगला चंदेरी सोनेरी चमचमता चांगला.

९) स्थायीभाव – शम (शांती)

रसनिर्मिती – शांत

हा रस कुळे आढळतो - परमेश्वर विषयक भक्ती भाव असलेली गांणी किंवा वातावरणात.

उदा – सर्वात्मका शिवसुंदरा, स्वीकार या अभिवादना, तिमिरातुनि तेजाकंडे प्रभू आमच्या ने जीवंना !

सख्या व संख्याचे प्रकार

N संख्यांची सरासरी = दिलेल्या संख्यांची बेरीज / n, n = एकूण संख्या 

क्रमश: संख्यांची सरासरी ही मधली संख्या असते. 

उदाहरणार्थ – 12, 13, [14], 15, 16  या संख्या मालेतील संख्यांची सरासरी = 14 

संख्यामाला दिल्यावर ठरावीक संख्यांची (n) सरासरी काढण्यासाठी 

n या क्रांश: संख्यांची सरासरी = (पहिली संख्या + शेवटची संख्या) / 2 

उदा. 1) क्रमश: 1 ते 25 अंकांची सरासरी = 1+25/2 = 26/2 = 13 

1 ते 20 पर्यंतच्या सर्व विषम संख्यांची सरासरी =1+19/2 =20/2 =10 

N या क्रमश:  संख्यांची बेरीज = (पहिली संख्या + शेवटची संख्या) x n/ 2

उदा.

1) 1 ते 100 अंकांची बेरीज = (1+100)x20/2 = 81x20/2 = 810

(31 ते 50 संख्यांमध्ये एकूण 20 संख्या येतात. यानुसार n = 20)

नमूना पहिला –

उदा.

चार क्रमवार सम संख्यांची सरासरी 35 आहे, तर त्यापैकी सर्वात लहान संख्या कोणती?

32

30

34

28

उत्तर : 32

क्लृप्ती :-

सरासरी संख्या ही क्रमवार संख्यांच्या मधली संख्या असते.

32, 34, [35], 36, 38

नियम –

क्रमश: असलेल्या अंकांची सरासरी = (पहिली संख्या+शेवटची संख्या) ÷ 2

वरील सूत्रानुसार 1+20/2 = 10.5,  1+10/2 = 5.5  

यावरून (10.5-5.5) = 5

 

नमूना दूसरा –

उदा.

क्रमश: 1 ते 100 अंकांची बेरीज किती?

5050

10050

10100

2525

उत्तर : 5050

क्लृप्ती :

क्रमश: संख्यांची बेरीज = सरासरी × एकूण संख्या = 1+100/2 ×100 किंवा

= 101×100/2 = 101×50 = 5050  

 

नमूना तिसरा-

उदा.

35, 39, 45, 36, आणि 4* या दोन अंकी संख्यांची सरासरी 39 आहे; तर शेवटच्या संख्येतील एकक स्थानचा * च्या जागे वरील अंक कोणता?

3

5

0

7

उत्तर : 0

क्लृप्ती :  

सरासरी = 39 [मधली संख्या  (35 36 39 45 4*)]

एकूण = 39×5 = 195  

एकक स्थानी 5 येण्यास 5+9+5+6+* = 25 = 0 = 25    

0+5 = 5     

:: * = 0

 

नमूना चौथा –

उदा.

क्रमश: पाच विषम संख्यांची सरासरी 37 आहे. त्यापुढील 5 विषम संख्यांची सरासरी 47 आहे; तर त्या दहाही संख्याची सरासरी किती?

44

43

42

40

उत्तर : 42

क्लृप्ती :

एकूण संख्यांची सरासरी = सरसरींची बेरीज / एकूण संख्या (N) 37+47/2 = 42

 

नमूना पाचवा –

उदा.

एका नावेत सरासरी 22 कि.ग्रॅ. वजनाची 25 मुले बसली. नावाड्यासह सर्वाचे सरासरी वजन 24 कि.ग्रॅ. झाले तर नावाड्याचे वजन किती?

74 कि.ग्रॅ.

71 कि.ग्रॅ.

75 कि.ग्रॅ.

100 कि.ग्रॅ.

उत्तर : 74 कि.ग्रॅ.

नावाड्याचे वजन = (सरासरीतील फरक × विधार्थ्यांची संख्या) + नवीन सरासरी

क्लृप्ती :

सरसरीतील फरक = 24 -22   2×25.    

नावाड्याचे वजन = 50+24 = 74

 

नमूना सहावा –

उदा.

एका वर्गातील सर्व मुलांच्या वयांची सरासरी 15 वर्षे आहे. त्यापैकी 15 मुलांच्या वयांची सरासरी 12 वर्षे आहे व उरलेल्या मुलांची सरासरी 16 वर्षे आहे, तर त्या वर्गात एकूण मुले किती?

60

45

40

50

उत्तर : 60

स्पष्टीकरण :-

15 मुलांच्या वयांची सरासरी एकूण मुलांच्या सरासरी पेक्षा 3 ने कमी व उरलेल्या मुलांच्या वयाची सरासरी 1 ने जास्त आहे. एकूण भरून काढावयाची वर्षे = 3×15 विधार्थी = 45 वर्षे

उरलेल्या विधार्थ्यांपैकी 1 विधार्थी 1 वर्ष भरून काढतो.

उरलेले विधार्थी = 1×45 = 45 विधार्थी

:: एकूण विधार्थी = 45+15 = 60 विधार्थी

 

नमूना सातवा –

उदा.

एका दुकानदाराची 30 दिवसांची सरासरी विक्री 155 रु. आहे पहिल्या 15 दिवसांची सरासरी विक्री 190 रु. असल्यास; नंतरच्या 15 दिवसांची एकूण विक्री किती?

285

2375

1800

1950

उत्तर : 1800

क्लृप्ती : -

(155 – सरसरीतील फरक)×15

= (155-35)×15

= 120×15

= 1800

 

नमूना आठवा –

उदा.

ताशी सरासरी 60 कि.मी. वेगाने जाणारी आगगाडी निर्धारित ठिकाणी निर्धारित वेळेत पोहचते. जर ती ताशी सरासरी 50 कि.मी. वेगाने गेल्यास ती निर्धारित वेळेपेक्षा 30 मिनिटे उशीरा पोहचते. तर तिने कापावयाचे एकूण अंतर किती?

300 कि.मी.

150 कि.मी.

450 कि.मी.

यापैकी नाही

उत्तर : 150 कि.मी.

स्पष्टीकरण :-

एकूण अंतर x मानू

∷x/50-x/60=30/60    

∶:(6x-5x)/300=1/2     

x= 300/2

=150 कि.मी.

📚 *स्पर्धापरीक्षा महत्त्वाच्या क्लुप्त्या (Short tricks)*

🔖 *अभ्रक उत्पादक प्रमुख देश*
क्लुप्ती :- "B.B.C."
• B - भारत.
• B - ब्राझील.
• C – चीन.

🔖  *द्वीपकल्पावरील महत्वाची शखरे उतरत्या क्रमाने*
क्लुप्ती :- "अन्ना दोन वेळा गुरु सोबत 
काळूबाईला धूप वाहायला गडावर गेला".
• अन्ना - अनायमुडी - २६९५.
• दोन - दोडाबेटा - २६३.
• गुरु - गुरुशिखर - १७२२.
• काळूबाई - कळसुबाई - १६४६.
• प - धुपगड = १३५०.

🔖 *क्षेञफळानुसार पहिले  क्रमवार सात देश*
क्लूप्ती :- "RusCi ChiU BAI 
(रुसकी चिऊ बाई)".
• Rus - रुस - रशिया (१७.०७५.००० स्के . 
ͩकिमी).
• Ci - की - कानडा (९,९७६,१३९ स्के . 
ͩकिमी).
• Chi - चि - चीन (९,५६१,००० स्के . किमी).
• U - ऊ - अमेरिका (९,३७२,६१४ स्के . 
ͩकिमी).
• B - ब्राझील (८,५११,८६५ 
स्के . किमी).
• A - ऑस्ट्रेलिया (७,६८२,३०० 
स्के . किमी).
• I - इंडिया (३,२८७,२६३ स्के. ͩकिमी).

🔖 *महाराष्ट्रातील प्रमुख डोंगररांगा व त्या दरम्यानच्या नद्या*
क्लुप्ती :- "विन सातसा गोहभी मकृ."
• वि  - विंध्य पर्वत.
• न - नर्मदा.
• सा - सातपुडा.
• ता - तापी.
• सा - सातमाळ.
• गो - गोदावरी.
• ह - हरिचंद्र बालघाट.
• भी - भीमा.
• म - महादेव.
• कृ – कृष्णा.

🔖 *भारताचे आतापर्यंतचे सर्व राष्ट्रपती क्रमानुसार*
क्लुप्ती :- "राजू कि राधा जाकर ͬगिरी
फकरुद्दीन रेड्डी की जेल में तब राम शंकर 
ͩकि कलम से प्रतिभा निकाली प्रणव कि राम ".
• राजू - राजेंद्र प्रसाद.
• राधा - एस. राधाकृष्णन.
• जाकर - जाकीर हुसेन.
• गिरी - वी.वी. गिरी.
• फकरुद्दीन - फकरुद्दीन अली अहमद.
• रेड्डी - निलम संजीव रेड्डी.
• जेल - ज्ञानी जैल सिंह.
• राम - रामकृष्ण वेंकटरमण.
• शंकर - शंकर दयाल शर्मा.
• नारायण - के. आर. नारायण.
• कलम - ए.पी.जे.अब्दुल कलाम.
• प्रतिभा - प्रतिभा देवी पाटिल.
• प्रणव - प्रणव मुखज्री.
• राम - रामनाथ कोविंद.
>> "जस्टिस एम. हिदायतुल्ला दोन वेळा 
भारतप्रप्त राष्ट्रपती होते आणि बिडी 
जाट्टी एक वेळा."

🔖 *विधान परिषद अस्तित्वात असलेली राज्ये - ०७.*
क्लुप्ती :- "आम का बीज उत्तम"
• आ - आंध्र प्रदेश.
• म - महाराष्ट्र.
• का - कर्नाटक.
• बी - बिहार.
• ज - जम्मू आणि काश्मीर.
• उ - उत्तर प्रदेश.
• ते - तेलंगणा.

🔖 *महाराष्ट्रातील चार  नगरपंचायतीची नावे*
क्लुप्ती :- "Dasi Ne Kamal Fulavile"
• Da - Dapoli.
• Shi - Shirdi.
• K - Kanakwali.
• Ma - Malakapur.

🔖 *प्रमुख पर्वत व त्यांचे प्रकार*
क्लुप्ती :- "यु आर ए हिमालय"
• यु -  युराल (रुस).
• आ - आल्पस.
• र - रॉकी.
• ए - एन्डीज हिमालय.
>> हे सगळे वलिय पर्वत आहेत.

🔖 *महाराष्ट्रच्या प्रमुख नद्यांचा विस्तारानुसार उतरता क्रम*
क्लुप्ती :- "गोभीकृतान"
• गो - गोदावरी.
• भी - भीमा.
• कृ - कृष्णा.
• ता - तापी.
• न - नर्मदा.

🔖 *हिमाचल पर्वतरांगाच्या दक्षिण उत्तरावर असलेले गीरीस्थानके*
क्लुप्ती :- "शिमा नैनाला घेवून दार्जीलिंग ला गेली."
• शि - शिमला.
• म - मसुरी.
• नैना – नैनिताल.
• दिली - दार्जीलिंग.

इंग्रजी व्याकरण :- Voice

⭐️ स्पर्धा परीक्षांचा अभ्यास करताना इंग्रजी व्याकरण हा हमखास गुण मिळवून देणारा विषय आहे. आज आपण इंग्रजी व्याकरणातील 'Voice' अर्थात 'प्रयोग' हा विषय अभ्यासणार आहोत.

इंग्रजी व्याकरणात मराठी व्याकरणाप्रमाणे 3 प्रयोग नसून फक्त 2 प्रयोग असतात.

1) Active Voice (कर्तरी प्रयोग)
2) Passive Voice (कर्मनी प्रयोग)

⭐️ प्रयोगाचे गुणधर्म :

👉 Active Voice :

▪ यामध्ये वाक्याची सुरुवात कर्त्याने होते.
▪ वाक्यात कर्ता मुख्य असतो.
▪ वाक्यात कर्ता सक्रिय असतो.
▪ वाक्यातील क्रिया कर्त्यामार्फत केली जाते.

📊 या प्रयोगातील वाक्याची रचना साधारणतः Subject + Verb + Object अशी असते.

उदा. Sue changed the flat tire.

👉 Passive Voice :

▪ यामध्ये वाक्याची सुरुवात कर्माने होते.
▪ वाक्यात कर्म मुख्य असते.
▪ वाक्यात कर्ता निष्क्रिय असतो.
▪ वाक्यातील क्रिया कर्माकडून कर्त्यावर केली जाते.

📊 या प्रयोगातील वाक्याची रचना साधारणतः Object + Verb  अशी असते.

उदा. The flat tire was changed by Sue.

शब्दसिद्धी व त्याचे प्रकार

शब्द कसा तयार झाला आहे, म्हणजे सिद्ध कसा झाला आहे यालाच
'शब्दसिद्धी' असे म्हणतात.

🔥शब्दांचे खालील प्रकार पडतात.

🛑 तत्सम शब्द

जे संस्कृत शब्द मराठी भाषेत जसेच्या तसे काहीही बादल न होता आले आहेत त्यांना 'तत्सम शब्द ' असे म्हणतात.

उदा.
राजा, भूगोल, चंचू, पुष्प, परंतु, भगवान, कर, पशु, अंध, जल, दीप, पृथ्वी, तथापि, कवि, वायु, भीती, पुत्र, अधापि, मति, पुरुष, शिशु, गुरु, मधु, गंध, पिता, कन्या, वृक्ष, धर्म, सत्कार, समर्थन, उत्सव, विद्वान, संत, निस्तेज, कर, जगन्नाथ, दर्शन, उमेश, स्वामि, मंदिर, तिथी, सूर्य, स्वल्प, घृणा, पिंड, कलश, प्रात:क, दंड, पत्र, ग्रंथ, उत्तम, आकाश पाप, मंत्र, शिखर, सूत्र, कार्य, होम, गणेश, सभ्य, कन्या, देवर्षि, वृद्ध, संसार, प्रीत्यर्थ, कविता, उपकार, परंतु, गायन, अश्रू, प्रसाद, अब्ज, राजा, संमती, घंटा, पुण्य, बुद्धी, अभिषेक, संगती, श्रद्धा, प्रकाश, सत्कार, देवालय, तारा, समर्थन, नयन, उत्सव, दुष्परिणाम, नैवेध.

🛑 तदभव शब्द

जे शब्द संस्कृत मधून मराठीमध्ये येतांना त्यांच्या मूळ रूपात काही बदल होतो त्या शब्दांना 'तदभव शब्द' असे म्हणतात.

उदा.
घर, पाय, भाऊ, सासू, सासरा, गाव, दूध, घास, कोवळा, ओळ, काम, घाम, घडा, फुल, आसू, धुर, जुना, चाक, आग, धूळ, दिवा, पान, वीज, चामडे, तहान, अंजली, चोच, तण, माकड, अडाणी, उधोग, शेत, पाणी, पेटी, विनंती, ओंजळ, आंधळा, काय, धुर, पंख, ताक, कान, गाय.

🛑देशी/देशीज शब्द

महाराष्ट्रातील मूळ रहिवाशांच्या बोलीभाषेमधील वापरल्या जाणार्या शब्दांना 'देशी शब्द' असे म्हणतात.

उदा.
झाड, दगड, धोंडा, घोडा, डोळा, डोके, हाड, पोट, गुडघा, बोका, रेडा, बाजारी, वांगे, लुगडे, झोप, खुळा, चिमणी, ढेकूण, कंबर, पीठ, डोळा, मुलगा, लाजरा, वेढा, गार, लाकूड, ओटी, वेडा, अबोला, लूट, अंघोळ, उडी, शेतकरी, आजार, रोग, ओढा, चोर, वारकरी, मळकट, धड, ओटा, डोंगर.

🛑 परभाषीय शब्द :

संस्कृत व्यतिरिक्त इतर भाषांमधून मराठीत आलेल्या शब्दांना ' परभाषीय शब्द' असे म्हणतात.

👉1) तुर्की शब्द

कालगी, बंदूक, कजाग

👉2) इंग्रजी शब्द

टी.व्ही., डॉक्टर, कोर्ट, पेन, पार्सल, सायकल, स्टेशन, हॉस्पिटल, बस, फाईल, रेल्वे, पास, ब्रेक, कप, मास्तर, फी, बॉल, स्टॉप, ऑफिस, एजंट, टेलिफोन, सिनेमा, सर्कस, पॅंट, बॅट, पोस्ट, तिकीट, ड्रायव्हर, मोटर, कंडक्टर, नंबर, टीचर, सर, मॅडम, पेपर, नर्स, पेशंट, इंजेक्शन, बटन ड्रेस, ग्लास, इत्यादी.

👉 3) पोर्तुगीज शब्द
बटाटा, तंभाखू, पगार, बिजागरी, कोबी, हापूस, फणस, घमेले, पायरी, लोणचे, मेज, चावी, तुरुंग, तिजोरी, काडतुस.

👉4) फारशी शब्द
रवाना, समान, हकीकत, अत्तर, अब्रू, पेशवा, पोशाख, सौदागार, कामगार, गुन्हेगार, फडवणीस, बाम, लेजीम, शाई, गरीब, खानेसुमारी, हजार, शाहीर, मोहोर, सरकार, महिना हप्ता.

👉 5) अरबी शब्द
अर्ज, इनाम, हुकूम, मेहनत, जाहीर, मंजूर, शाहीर, साहेब, मालक, मौताज, नक्कल, जबाब, उर्फ, पैज, मजबूत, शहर, नजर, खर्च, मनोरा, वाद, मदत, बदल.

👉6) कानडी शब्द
हंडा, भांडे, अक्का, गाजर, भाकरी, अण्णा, पिशवी, खोली, बांगडी, लवंग, अडकित्ता, चाकरी, पापड, खलबत्ता, किल्ली, तूप, चिंधी, गुढी, विळी, आई, रजई, तंदूर, चिंच, खोबरे, कणीक, चिमटा, नथ, तांब्या, उडीद, पाट, गाल, काका, टाळू, गादी, खिडकी, गच्ची, बांबू, ताई, गुंडी, कांबळे.

👉7) गुजराती शब्द
सदरा, दलाल, ढोकळा, घी, डबा, दादर, रिकामटेकडा, इजा, शेट.

👉8) हिन्दी शब्द
बच्चा, बात, भाई, दिल, दाम, करोड, बेटा, मिलाप, तपास, और, नानी, मंजूर, इमली.

👉 9) तेलगू शब्द
ताळा, अनरसा, किडूकमिडूक, शिकेकाई, बंडी, डबी.

👉10) तामिळ शब्द
चिल्ली, पिल्ली, सार, मठ्ठा.

मराठी समानार्थी शब्द

झोपाळा - झुला, हिंदोळा, टाळाटाळ
 
झरा - निर्झर, ओहळ, ओढा
 
झगडा - कलह, भांडण, तंटा
 
टका - पैसा, पैका, जमीन मोजण्याचे माप
 
टणक - निबर, कठिण, धट्टाकट्टा
 
टिळा - तिलक, टिळक, ठिपका
 
टूक - कुशलता, युक्ती, टक
 
टाळाटाळ - र्हयगय, दिरंगाई, टगळमंगळ
 
ठराव - नियम, सिद्धांत, निकाल
 
ठळक - स्पष्ट, मोठे, जाड
 
ठाम - पक्का, कायम, दृढ
 
ठिकाण - पत्ता, स्थान, खूण
 
डोके - माथा, मस्तक, शिर
 
डोळा - नेत्र, लोचन, अक्ष, चक्षू
 
डगर - उतरण, टेकडी, ढळ
 
डौल - रुबाब, दिमाख, ऐट
 
ढग - घन, जलद, मेघ, नीरद
 
ढाळणे - गाळणे, आतणे, अभिषेक करणे
 
ढेकूळ - ढेप, पेंड, भेली
 
ढिलाई - चालढकल, दुर्लक्ष, दिरंगाई, हयगय
 
ढोंगी - लबाड, भोंदू, दांभिक, फसवा
 
ढोल - नगारा, डंका, पडघम
 
तक्रार - वाद, भांडण, हरकत
 
तट - काठ, किनारा, बाजू, भांडण
 
तत्व - सत्य, तात्पर्य, अंश

संपूर्ण मराठी व्याकरण 10 प्रश्न

1) पुढील पद्यपंक्तीतील अलंकार ओळखा.

     लहानपण दे गा देवा | मुंगी साखरेचा रवा | ऐरावत रत्न थोर | त्यासी अंकुशाचा मार |

   1) उपमा    2) दृष्टांत     
   3) उत्प्रेक्षा    4) अतिशयोक्ती

उत्तर :- 2

2) परभाषी शब्द ओळखा.

   1) बक्षीस    2) इनाम      3) भेटवस्तू    4) दान

उत्तर :- 2

3) धन्वन्यर्थ करणे ......................

   1) ‘अभिधा’ शक्तीमुळे जाणवणारा अर्थ    2) ‘व्यंजना’ शब्दशक्तीमुळे सुचित होणार अर्थ
   3) ‘लक्षणा’ शब्दशक्तीमुळे जाणवणारा अर्थ    4) भाषेतील मूलध्वनीचा अर्थ

उत्तर :- 2

4) ‘वारा’ या शब्दासाठी समानार्थी शब्द कोणता ?

   1) शैल      2) अनल     
   3) अनिल    4) सलील

उत्तर  :- 2

5) ‘आवक’ या शब्दाला विरुध्दार्थी शब्द सांगा.

   1) श्रावक    2) भावक     
   3) जावक    4) वाहक

उत्तर :- 3

6) योग्य तो पर्याय निवडून खालील म्हण पूर्ण करा.

     शहाण्याला .................. मार.
   1) काठीचा    2) हंटरचा   
   3) चाबकाचा    4) शब्दांचा

उत्तर :- 4

7) ‘अतिशय गर्व होणे’ या अर्थाचा वाक्प्रचार ओळखा.

   1) दोडक्यावानी फुगणे    2) दोन बोटे स्वर्ग उरणे
   3) दोन हात करणे    4) दगडाखालून हात काढून घेणे

उत्तर :- 2

8) अनेक गोष्टीत एकाचवेळी लक्ष देणा-यास ....................... म्हणतात.

   1) कामसू    2) अष्टावधानी   
   3) कार्यरत    4) चौकस

उत्तर :- 2

9) खालील पर्यायी उत्तरातील शुध्द पर्यायी शब्द सांगा.

   1) अग्नीहोत्री    2) अग्निहोत्री   
   3) आग्नीहोत्री    4) आग्निहोत्री

उत्तर :- 2

20) संयुक्त स्वर म्हणजे -

   1) सर्व स्वर एकत्र करणे        2) सर्वांनी मिळून आवाज काढणे
   3) दोन स्वर एकत्र येऊन निर्माण झालेले    4) –हस्व उच्चार असलेले

उत्तर :- 3

विशेषण आणि विशेषणाचे प्रकार

✍ नामाबद्दल विशेष माहिती सांगणार्‍या शब्दास विशेषण असे म्हणतात.

उदा.

चांगली मुले

काळा कुत्रा

पाच टोप्या

विशेषण – चांगली, काळा, पाच

विशेष्य – पिशवी, कुत्रा, टोप्या

वाक्य व त्याचे प्रकार

 विशेषणाचे प्रकार :

गुणवाचक विशेषण

संख्यावाचक विशेषण

सार्वनामिक विशेषण

1. गुणवाचक विशेषण :

नामाचा कोणत्याही प्रकारचा गुण किंवा विशेष माहिती दाखविणाऱ्या विशेषणाला “गुणवाचक विशेषण” असे म्हणतात.

उदा.

हिरवे रान

शुभ्र ससा

निळे आकाश

2. संख्या विशेषण :

ज्या विशेषणांच्या योगाने नामाची संख्या दाखविली जाते त्यास संख्या विशेषण असे म्हणतात.

 संख्या विशेषणाचे पाच प्रकार आहेत.

गणना वाचक संख्या विशेषण

क्रम वाचक संख्या विशेषण

आवृत्ती वाचक संख्या विशेषण

पृथ्वकत्व वाचक संख्या विशेषण

 अनिश्चित संख्या विशेषण

1. गणना वाचक संख्या विशेषण :

✍ ज्या विशेषणाचा उपयोग वस्तूची गणती किंवा गणना करण्यासाठी होतो त्या विशेषणाला गणनावाचक विशेषण असे म्हणतात

✍ उदा.

दहा मुले

तेरा भाषा

एक तास

पन्नास रुपये

 गणना वाचक संख्या विशेषणाचे तीन प्रकार पडतात :

1. पूर्णाक वाचक – पाच, सहा, अठरा, बारा.

2. अपूर्णाक वाचक – पावशेर, अर्धा, सव्वा, दीड.

3. साकल्य वाचक – पाचही मैत्रिणी, दोन भाऊ.

2. क्रमवाचक संख्या विशेषण :

✍ वाक्यामधील जे विशेषण वस्तूचा क्रम दर्शविते त्या विशेषणाला क्रमवाचक विशेषण असे म्हणतात.

उदा.

पहिल दुकान

सातवा बंगला

पाचवे वर्ष

3. आवृत्ती वाचक संख्या विशेषण :

✍ वाक्यामधील जे विशेषण संख्येची किती वेळा आवृत्ती झाली ते दर्शविते त्यास आवृत्तिवाचक विशेषण असे म्हणतात.

उदा.

तिप्पट मुले

दुप्पट रस्ता

दुहेरी रंग

4. पृथ्वकत्व वाचक संख्या विशेषण :

✍ जी विशेषणे पृथ्वकत्व म्हणजे वेगळा बोध करून देतात त्यांना पृथ्वकत्व वाचक संख्या विशेषणअसे म्हणतात.

उदा.

मुलींनी पाच-पाच चा गट करा

प्रत्येकाने चार-चार प्रश्न सोडवा

5. अनिश्चित संख्या विशेषण :

✍ ज्या विशेषणाव्दारे नामाची निश्चित संख्या व्यक्त होत नाही अशा विशेषणाला अनिश्चित संख्या विशेषण असे म्हणतात.

उदा.

काही मुले

थोडी जागा

भरपूर पाणी

3. सार्वनामिक विशेषण :

✍ सर्वनामांपासून बनलेल्या विशेषणांनासार्वनामिक विशेषण असे म्हणतात.

उदा.

हे झाड

ती मुलगी

तो पक्षी

✍ मी, तू, तो, हा, जो, कोण, काय ही सर्वनामे अशावेळी नेहमीच मूळ स्वरुपात न येता सर्वनामास विभक्तीची प्रत्यय लागून त्यांच्या रूपात पुढील प्रमाणे बदल होतो.

मी – माझा, माझी,

तू – तुझा, तो-त्याचा

आम्ही – आमचा, तुम्ही-तुमचा, ती-तिचा

हा – असा, असला, इतका, एवढा, अमका

तो – तसा, तसला, तितका, तेवढा, तमका

जो – जसा, जसला, जितका, जेवढा

कोण – कोणता, केवढा

जाणून घेऊया महत्त्वपूर्ण सामान्य माहिती.

💐 द्विदल वनस्पतींच्या मुळावर असलेल्या गाठीत कोणते जीवाणू असतात ?
* सहजीवी.

💐 कोणत्या पिकाच्या मुळांवर गाठी असतात ?
* हरभरा.

💐 एका झाडाच्या अन्नरसावर जगणारया दुसरया झाडास काय म्हणतात ?
* परजीवी.

💐 बहुतेक वनस्पतींना त्यांचे बरेचसे अन्न कशाद्वारे मिळते ?
* सूर्यप्रकाशाद्वारे.

💐 दिवसा वनस्पती कोणता वायू बाहेर सोडतात ?
* प्राणवायू. ( आॅक्सिजन )

💐 सागरी तसेच तपकिरी शेवाळमध्ये कशाचे प्रमाण जास्त असते ?
* आयोडीनचे.

💐 कोयनेल झाडाच्या कोणत्या भागापासून मिळते ?
* सालीपासून.

💐 हायड्रोग्राफी हे शास्ञ कोणत्या क्षेत्राशी संबंधित आहे ?
* जलवनस्पती.

💐 एखाद्या वृक्षाचे वय कशाच्या आधारावर निश्चित करतात ?
* बुंद्यावरील वलये मोजून.

💐 आल्याचा खाण्यास योग्य भाग कशापासून मिळतो ?
* खोडापासून

💐 वनस्पतीमध्ये असलेला महत्त्वाचा घटक कोणता ?
* सेल्युलोज.

💐 तंतुकणिका काय करतात ?
* ऊर्जानिर्मिती.

💐 वनस्पतींची पाने कमी तीव्रतेच्या प्रकाशात कशी होतात ?
* पसरट.

💐 धोतरयाचे पान आणि बीजामध्ये कोणते विषारी अल्कलाईड असते ?
* धतुरीन.

💐 जीवनद्रव्यामध्ये साधारणपणे किती टक्के पाणी असते ?
* ७५ ते ८० %

💐 चहामध्ये कोणते अपायकारक द्रव्य असते ?
* टॅनिन.

💐 पाणी शुद्ध करण्यासाठी काय वापरतात ?
* पोटॅशियम परमॅंगनेट.

💐 अॅनेमिया कशाशी संबंधित आहे ?
* रक्तपेशी.

💐 बेरीबेरी हा रोग कोणत्या जीवनसत्वाच्या अभावी होतो ?
* 'ब' जीवनसत्व.

💐 पायोरिया हा रोग कोणत्या अवयवाशी संबंधित आहे ?
* हिरड्या.

💐 आयोडीनअभावी कोणता रोग होतो ?
* गलगंड.

💐 वांती व जुलाब ही कोणत्या रोगाची लक्षणे आहेत ?
* काॅलरा.

💐 बी.सी.जी.ची लस कोणत्या रोगावरील प्रतिबंधक उपाय म्हणून टोचली जाते ?
* क्षय.

💐 शरीरातील कशाचे प्रमाण कमी झाल्यास पंडुरोग होतो ?
* लोहितपेशी व हिमोग्लोबिन.

💐 गंडमाळ ( गाॅयटर ) रोगात कोणत्या ग्रंथीना सूज येते ?
* थायराॅईड.

💐 रक्तातील तांबड्या पेशींचा नाश कोणत्या विकारामुळे होतो ?
* क्षयरोग.

💐 त्वचारोग कोणत्या जीवनसत्वाच्या अभावी होतो ?
* 'अ' जीवनसत्व.

💐 बी.सी.जी. लस शरीराच्या बहुधा कोणत्या भागावर घेतात ?
* डाव्या हातावर.

💐 देवी रोगाचे भारतातून कोणत्या साली उच्चाटन झाले ?
* इ.स.१९७६.

💐 सूर्यकिरणांमधील कोणती किरणे जंतूनाशक असतात ?
* अल्ट्राव्हायोलेट.

प्रकाश

महत्वाचे मुद्दे:

· सभोवतालचा रंगबेरंगी देखावा आणि प्रकृतीक सौंदर्य पाहण्याचा आनंद आपल्याला डोळ्याच्या विशिस्ट संवेदना आणि प्रकाश यामुळे होतो.

· विद्युत चुंबाकीय प्रारण या नावाने ऊर्जेचे रूप म्हणजे प्रकाश. प्रकाशामुळे डोळ्याला दृष्टी प्राप्त होते.

· क्ष-किरण, दृश्य प्रकाश, रेडियो लहरी, हे सर्व विद्युत चुंबकीय वर्णपटलाचे भाग आहेत.

· प्रकाश किरणांची तरंग लांबी 4×10-7 m ते 7×10-7 m च्या दरम्यान असते.

· प्रकाशाच्या प्रसारणाच्या मार्गाला प्रकाश किरण म्हणतात.

· अनेक प्रकाश किरण एकत्र येऊन शलाका तयार होतात.

· प्रकाश किरण त्यांच्या उगमस्थांनापासून सरळ रेषेत प्रवास करतात.

· जर प्रकाशाच्या प्रसारणाच्या दिशेने एखादी वस्तु आली तर तिची छाया तयार होते.
आरसा :

· आपण दररोज वापरतो त्यापैकी सपाट आरशाशी आपला जास्त संबंध आहे.

· आरसा हा परवर्तंनशील पृस्ठभाग आहे.

· सपाट आरसा म्हणजे सपाट काच असून तिच्या एका पृस्ठभागावर परावर्तक पातळ लेप देऊन त्यावर लाल रंग दिल्याने परावर्तक थराचे संरक्षण केलेले असते.

· आरशाचा दूसरा प्रकार म्हणजे वक्र गोलाकार आरसा होय.

· तो गोलाकार परवर्तनशील पृष्ठभागाचा एक भाग असतो. त्याचा काटछेद हा वर्तुळपाकळी असतो. काचेच्या एका पृष्ठभागावर परावर्तक लेप देऊन दूसरा पृष्ठभाग चकचकीत केलेला असतो.

अंतर्वक्र आरसा -

· जर गोलाकार पृष्ठभागाचा आतला भाग चकचकीत असेल तर त्याला अंतर्वक्र आरसा म्हणतात.

· आतल्या पृष्ठभागावरून परावर्तन होते. त्यालाच अभिसारी आरसा म्हणतात.

· कारण मुख्य अक्षाला समांतर असणारे किरण परावर्तनानंतर एका बिंदुजवळ अभिसारीत होतात.

बहिर्वक्र आरसा -

· जर गोलाकार पृष्ठभागाचा बाहेरचा भाग चकचकीत असेल तर त्याला बहिर्वक्र आरसा म्हणतात.

· बाहेरचा पृष्ठभागावरून परावर्तन होते.

· मुख्य अक्षाला समांतर असणारे किरण परावर्तनानंतर अपसारीत होत असल्याने या आरशाला आपसरी आरसा असे म्हणतात.

गोलाकार आरशाशी संबंधित संज्ञा :

वक्रता मध्य - (C) Centre of Curvature

· गोलाकार आरसा ज्या गोलचा भाग आहे त्याच्या केंद्रबिंदूला वक्रता मध्य किंवा वक्रता केंद्र म्हणतात.

ध्रुव - (p) Pole

· गोलीय आरशाच्या मध्यबिंदूला ध्रुव किंवा गुरुत्व मध्य म्हणतात.

मुख्य अक्ष - Principal Axis

· आरशाचा ध्रुव आणि वक्रतामध्य यामधून जाणार्‍या सरळ रेषेला मुख्य अक्ष म्हणतात.

वक्रता त्रिज्या - (R) Radius of Curvature

· आरशाचा वक्रता मध्य व ध्रुव यांच्यामधील अंतराला 'वक्रता त्रिज्या' म्हणतात.

अंतर्वक्र आरशाची नाभी - (F) Focus

· अंतर्वक्र आरशाच्या मुख्य अक्षाला समांतर असणारे किरण परावर्तनानंतर एका बिंदुजवळ येतात. त्यालाच 'अंतर्वक्र आरशाची नाभी' म्हणतात.

नाभीय अंतर - (F) Focal Length

· आरशाचा ध्रुव आणि नाभी यांच्यामधील अंतराला आरशाचे 'नाभीय अंतर' म्हणतात.

Force

🏆 बल - वस्तू हलवण्यासाठी बलाची आवशक्यता असते. त्याचे प्रकार खालीलप्रकारे आहे.

✍🏻 बलाचे प्रकार

🏆 १. स्नायू बल - शरीराच्या भागाकडून लावल्या गेलेल्या बलाला स्नायू बल असे म्हणतात.

✍🏻 २. यांत्रिक बल - यंत्रामुळे लावलेल्या बलास यांत्रिक बल असे म्हणतात.

✍🏻 ३. गुरुत्वीय बल - एखादी वस्तू बाल लाऊन वर फेकली कि थोड्या उंचीवर जाऊन  खाली पडते व पृथ्वी आपल्याकडे खेचते त्याला गुरुत्वीय बल असे म्हणतात.
विश्वातील प्रत्येक वस्तू दुसऱ्या वस्तूला स्वतः कडे ओढते. त्याला गुरुत्व बल असे म्हणतात.

✍🏻 नियम - " विश्वातील कोणत्याही दोन वस्तू कोठेही असल्या तरीही त्यांच्यात परस्पराना आकार्षणारे गुरुत्व बल प्रयुक्त असते. हे बल त्या वस्तुमानाच्या गुणाकाराशी समानुपाती व वास्तुमधील अंतराच्या वर्गाच्या व्यास्तनुपति असते.''

🏆 * गुरुत्व स्थिरांक (G)

★ * जसे आपण पृथ्वीच्या पृष्ठभागावरून पृथ्वीच्या अंतरमार्गात जाऊ तसतसे गुरुत्व त्वरण कमी होते.
वजन - एखाद्या वस्तूला पृथ्वी ज्या बलाने आपल्या केंद्राच्या दिशेने ओढते. त्याला वस्तूचे वजन म्हणतात.वजन समीकरण - W =mg

🏆 * वस्तूवर कार्यरत असलेले गुरुत्व त्वरण अथवा गुरुत्व बल हे विषुववृत्त पेक्षा ध्रुवावर जास्त असते. त्यामुळे वस्तूचे वजनही    ध्रुवावर जास्त भरते.

✍🏻 * गुरुत्व बलाच्या मुक्त अवस्थेत अंतराळात प्रत्येक वस्तूचे वजन शून्य होते.

✍🏻 ३. चुंबकीय बल - चुंबकीय बल म्हणजे चुंबकाने लावलेले बल होय. उदा क्रेन मध्ये चुंबकीय बल असते.

✍🏻 ४. घर्षण बल -  वस्तू आणि पृष्ठभाग यामध्ये एक बल कार्य करत असते.

✍🏻 ५. स्थितीक विद्युत बल - घर्षणामुळे वीज निर्माण होणाऱ्या बलाला स्थितीक विद्युत बल असे म्हणतात. उदा एबोनाईटची दांडी

🏆 ६. विद्युत चुंबकीय बल - सामान्य पदार्थातील अणुंना व रेणूना एकत्रित ठेवणाऱ्या बलास विद्युतचुम्बकीय बल असे म्हणतात.

✍🏻 ७. केंद्रकीय बल - अणूच्या केंद्रकात प्रोटॉन व न्यूट्रॉन हे कण असतात. त्यांना धनप्रभारित असे म्हणतात.

✍🏻 क्षीण बल - इलेकट्रॉण प्रोटोन, न्युट्रोन, यांच्यात होणाऱ्या बलास क्षीण बल असे म्हणतात.