Friday 22 April 2022

स्पर्धा परिक्षांची तयारी करणाऱ्या प्रत्येक विद्यार्थ्यांसाठी अत्यंत महत्त्वाचे


      ★ महत्वाच्या शासकीय योजना ★

◆ वंदे भारत मिशन - कारोणामुळे परदेशात अडकलेल्या भारतीयांना मायदेशी आणण्यासाठी विमानाची व्यवस्था..

◆ कुपोशित मा अभियान - गर्भवती महिला व नवजात बालकांचे आरोग्य सुधारण्यासाठी तसेच 2022 पर्यंत भारत कुपोषणमुक्त करण्यासाठी अभियान..

◆ हिमाचल प्रदेश सरकारची ग्रामीण भागातील वृद्धांसाठी  'पंचवटी' नावाची योजना..
प्रत्येक विकास खंडात  बागांची निर्मिती करण्यात येणार आहे, ही निर्मिती मनेरगा च्या अंतर्गत करण्यात येणार आहे.

◆ शिवांगी सिंग - राफेल उड्डाण करणारी भारताची पहिली महिला लढाऊ पायलट  ठरली..

◆ अरुणवोदय योजना - आसाम सरकारची आहे.
या अंतर्गत गरीब कुटुंबातील महिलेच्या खात्यावर मासिक 830 रुपये मदत पाठवली जाणार आहे.

◆ आंध्र प्रदेश सरकारचा नेडू - नेडू कार्यक्रम...
या अंतर्गत सरकारी शाळांमध्ये पायाभूत सुविधा मध्ये सुधारणा करून त्यांना स्पर्धात्मक संस्था बनवण्याच्या उद्देशाने.

◆ भारतातील पहिले शेवाळ उद्यान उत्तराखंड मध्ये स्थापित.

◆ भारतीय रेल्वेने महिलेच्या सुरक्षितेसाठी 'मेरी सहेली' नावाचा उपक्रम सुरू केला आहे.

✍️━

जागतिक वारसा स्थळ (भारत)

🔸एकूण स्थळ (जुलै 2021) : 40

🔹सांस्कृतिक स्थळे : 32

🔸नैसर्गिक स्थळे : 7

🔹मिश्र वारसा स्थळ : 1

🔸सर्वप्रथम समाविष्ट करण्यात आलेली भारतातील स्थळे :
1) अजिंठा लेण्या (1983)
2) वेरूळ लेण्या (1983)
3) आग्रा किल्ला (1983)
4) ताजमहल (1983)

🔹39वे वारसा स्थळ : रामप्पा मंदीर (तेलंगणा मधील 1ले स्थळ)✅

🔸40वे वारसा स्थळ : धोलाविरा (गुजरात मधील 4थे स्थळ)✅

🔹भारतातील सर्वाधिक 5 स्थळे महाराष्ट्रातील आहेत :
1) अजिंठा लेण्या (1983 - औरंगाबाद)
2) वेरूळ लेण्या (1983 - औरंगाबाद)
3) एलीफंटा लेण्या (1987-मुंबई)
4) छत्रपती शिवाजी महाराज टर्मिनस (1987- मुंबई)
5) व्हिक्टोरियन गॉथिक व आर्टडेको शैलीतील वास्तू) (2018-मुंबई)

-------------------------------------------------------------

वसुंधरा दिन


☘ पृथ्वी दिन हा पृथ्वीच्या पर्यावरणाच्या 
संवर्धनासाठी जागृती करण्यासाठी हा दिवस जगभर पाळण्यात येतो.

☘ आपली पृथ्वी ही सुमारे ४.५० अब्ज वर्षांपूर्वी तयार झाली.

☘ अमेरिकेत २२ एप्रिल रोजी हा दिन पाळला जातो, तर संयुक्त राष्ट्रे २० मार्च रोजी,म्हणजेसूर्यपृथ्वीच्या विषुववृत्ताच्या थेट समोर असण्याच्या दोन बिंदूपैकी एका बिंदूशी पोचण्याच्या दिवशी, संपातबिंदू पॄथ्वी दिन पाळतात.

☘ पर्यावरणरक्षणाची शिकवण देण्याच्या हेतूने अमेरिकेचा सिनेटर गेलॉर्ड नेल्सन याने २२ एप्रिल, इ.स. १९७० रोजी पहिल्यांदा पृथ्वी दिनाचे आयोजन केले.

☘ पहिला पृथ्वी दिन अमेरिकेतील सॅनफ्रान्सिस्को येथे पाळला गेला, तरीही त्या कार्यक्रमाचा राष्ट्रीय समन्वयक असलेला डेनिस हेस याने स्थापलेल्या संस्थेने इ.स. १९९० साली १४१ देशांमध्ये या दिवसाचे आयोजन करून पृथ्वी दिन आंतरराष्ट्रीय स्तरावर नेला.

☘ सध्या अर्थ डे नेटवर्क या संस्थेच्या समन्वयाने १७५ देशांमधून हा दिवस साजरा केला जातो.

☘ इ.स. २००९ साली संयुक्त राष्ट्रांनी २२ एप्रिल हा दिवस आंतरराष्ट्रीय धरणीमाता दिन म्हणून पाळण्याची घोषणा केली.

AGRI-FORESTRY-ENGG prelims

नमस्कार मित्रांनो...

बरेच विद्यार्थी नवीन पद्धतीनुसार AGRI-FORESTRY-ENGG prelims चे पूर्व परीक्षेचे स्वरूप कसे असेल विचारत आहेत...

त्याबाबत थोडेसे...

याआधी कृषी सेवा पूर्व ला मराठी इंग्रजी आणि GS असा pattern होताच, forestry साठी मराठी -इंग्रजी- current-QR असा पॅटर्न होता..

त्यामुळे आता पूर्व साठी असणारा syllabus जरी मोठा दिसत असला तरीही या दोन परीक्षांचा ट्रेंड कदाचित आयोग तसाच ठेवण्याची शक्यता जास्त वाटते...

त्यामुळे माझ्या वैयक्तिक मतानुसार...
आताच्या नवीन syllabus नुसार तांत्रिक सेवा पूर्व परीक्षा चे प्रश्न पत्रिका स्वरूप कदाचित असे असू शकेल...

1) मराठी - 20 प्रश्न - 40 गुण (एक passage विचारण्याची शक्यता ही नाकारता येत नाही)

2) इंग्रजी - 20 प्रश्न - 40 गुण (एक passage विचारण्याची शक्यता ही नाकारता येत नाही

3) सामान्य क्षमता चाचणी

A) चालू घडामोडी - 10 प्रश्न - 20 गुण
B) भारतीय राज्यव्यवस्था - 10 प्रश्न - 20 गुण
C) सामान्य विज्ञान आणि तंत्रज्ञान - 15 प्रश्न - 30 गुण
D) भारत आणि महाराष्ट्र भूगोल - 10 प्रश्न - 20 गुण
E) maths /reasoning - 10 प्रश्न - 20 गुण
F) पर्यावरण - 5 प्रश्न - 10 गुण

एकूण - 100 प्रश्न - 200 गुण

(हा माझा वैयक्तिक अंदाज आहे..final पॅटर्न आयोगच ठरवणार आहे. तुम्हाला अभ्यासला  दिशा मिळावी म्हणून हा पॅटर्न नमूद केला आहे)

# मराठी -इंग्रजी कडे विशेष लक्ष असुद्यात
# general mpsc चे GS  विषय eg- polity, भूगोल, विज्ञान , current यामध्ये combine गट ब सारखा पॅटर्न असण्याची शक्यता आहे..
# remote sensing आणि  पर्यावरण PYQ वर भर द्यावा

# सर्वांना खूप शुभेच्छा...💐💐

9. प्लूटो ग्रह ( Pluto Planet )

9. प्लूटो ग्रह ( Pluto Planet )

प्लूटो ग्रह हा कायपर च्या पट्ट्या मधील पहिला व सर्वात मोठा बटुग्रह आहे. जेव्हा या ग्रहाचा शोध लागला

तेव्हा या ग्रहाला मुख्य ग्रह मानले जात होते परंतु आत्ता काय परश्या पट्ट्या मधील सर्वात मोठी खगोलीय वस्तू म्हणून या ग्रहाचे वर्गीकरण केले जाते.

लुटुया ग्रहाला एकूण पाच उपग्रह आहेत व यातील सर्वात मोठ्या उपग्रहाचे नाव शॅरॉन असे आहे.

आता आपण सर्व प्लॅनेट्सचे मराठी माहीती पाहिलेली आहे.

8. वरुण ग्रह ( Neptune Planet )

8. वरुण ग्रह ( Neptune Planet )

वरूण ग्रहाला इंग्रजी भाषेमध्ये Neptune Planet असे म्हणतात.

या ग्रहाचा शोध 4 ऑगस्ट 1964 रोजी लागला.

सूर्यमालेतील आठव्या क्रमांकाचा ग्रह व बाह्य ग्रह म्हणून या ग्रहाला ओळखले जाते.

या ग्रहाला सूर्याभोवती एक प्रदक्षिणा घालण्यासाठी 165 वर्षांचा कालावधी लागतो कारण या ग्रहाचे

सूर्यापासूनचे अंतर 4,489,252,900 किलोमीटर एवढे आहे. या ग्रहाचा रंग साधारणता निळा असून या ग्रहाला एकूण 13 उपग्रह आहेत.

हा ग्रह सूर्यापासून खूप दूरच्या अंतरावर असल्याने या ग्रहावर भयंकर थंडी आढळते

7. हर्षल ग्रह ( uranus Planet )

7. हर्षल ग्रह ( uranus Planet )

हर्षल ग्रह आला इंग्रजी भाषेमध्ये Uranus Planet असे म्हणतात.

सूर्यमालेतील सातव्या क्रमांकाचा व बाह्य ग्रह म्हणूनदेखील हर्षल ग्रह आला ओळखले जाते.

या ग्रहाचा शोध टेलिस्कोप चा उपयोग करून लावला आहे. तसेच टेलीस्कोप चा वापर करून शोधलेला हा पहिला ग्रह आहे.

युरेनस या ग्रहाचा शोध सर विल्यम हर्शेल यांनी 13 मार्च सतराशे 81 ला लावला म्हणूनच या ग्रहाला हर्षल ग्रह असेसुद्धा म्हणतात.

युरेनस या ग्रहाला सूर्याभोवती एक प्रदिक्षणा पूर्ण करण्यासाठी 84 वर्षाचा कालावधी लागतो.

युरेनसस या ग्रहाला साधारणता 27 नैसर्गिक उपग्रह आहे सहा ग्रह पृथ्वी ग्रह पेक्षा अनेक पटीने मोठा ग्रह आहे.

6. शनी ग्रह ( Saturm Planet )

6. शनी ग्रह ( Saturm Planet )

शनी ग्रहाला इंग्रजी भाषेमध्ये Saturn Planet असे म्हणतात.

सूर्यमालेतील 6 क्रमांकाचा शनी ग्रह आहे. शनी ग्रहा वायूंनी बनलेला असल्याने या ग्रहाचा आकार मोठा आहे.

शनी ग्रहा भोवती बर्फ आणि अंतरिक्ष कचरा ने बनवलेली एक कडी आहेत याकडे मुळे शनिग्रह अधिकच आकर्षित दिसतो.

शनी ग्रहाला सूर्याभोवती एक प्रदिक्षणा पूर्ण करण्यासाठी 29 वर्षांचा कालावधी लागतो कारण शनी ग्रहाचे सूर्यापासूनचे अंतर हे 1, 426,725,400 किलोमीटर एवढे आहे.

शनी ग्रह आकारमानाने जरी मोठा असला तरी शनी ग्रहाची घनता ही पाण्यापेक्षा कमी आहे.

शनी ग्रहा जर पाण्यावर पडला तर तो पाण्यावर सहजपणे तरंगेल. शनी ग्रहाला जवळजवळ 62 नैसर्गिक उपग्रह आहेत त्यांनी जगातील सर्वात मोठ्या उपग्रहाचे नाव टायटन असे आहे.

5. गुरु ग्रह ( Jupiter Planet )

5. गुरु ग्रह ( Jupiter Planet )

गुरू ग्रहाला इंग्रजी भाषेमध्ये Jupiter Planet असे म्हणतात.

सूर्यमालेतील पाचव्या क्रमांकाचा गुरु ग्रह आहे. सूर्यमालेतील आकारमानाने सर्वात मोठा ग्रह म्हणून गुरू ग्रहाला ओळखले जाते.

पृथ्वी ग्रह आवरून दिसणाऱ्या शुक्र ग्रह आनंतर सर्वात तेजस्वी कोणता ग्रह असेल तर

तो म्हणजे गुरू ग्रह होय. गुरु हा ग्रह मुख्यता हायड्रोजन आणि थोड्या प्रमाणात हेलियम या वायूने बनलेला आहे.

गुरू ग्रहाला एकूण 63 उपग्रह आहेत त्यातील चार
मोठ्या उपग्रहांचा शोध गॅलिलिओ या शास्त्रज्ञाने लावला.

गॅनिमीड हा गुरु ग्रहाचा सर्वात मोठा उपग्रह असून त्याचा व्यास जवळ जवळ बुध ग्रह आहे एवढा आहे.

4. मंगळ ग्रह ( Mars Planet )

4. मंगळ ग्रह ( Mars Planet )

मंगळ ग्रहाला इंग्रजी भाषेमध्ये Mars Planet असे म्हणतात.

सूर्यमालेतील चौथ्या क्रमांकाचा व बाह्य ग्रह म्हणून मंगळ ग्रहाला ओळखले जाते. मंगळ ग्रहाचा रंग हा लाल असल्याने मंगळ ग्रहाला “लाल ग्रह” म्हणून सुद्धा ओळखले जाते.

मंगळ ग्रहाच्या पृष्ठभागावर पृथ्वीप्रमाणेच वाळवंट, ध्रुवीय बर्फ, दर्या आणि

ज्वालामुखी आढळून येतो तरीदेखील मंगळ ग्रहावर कुठल्याही प्रकारची जीवसृष्टी आढळून येत नाही.

मंगळ ग्रहाला सूर्याभोवती एक प्रदक्षिणा घालण्यासाठी 687 दिवसांचा कालावधी लागतो कारण मंगळ ग्रहाचे सूर्यापासूनचे अंतर हे साधारणता 23 कोटी किलोमीटर एवढे आहे.

हा पृथ्वीपेक्षा आकारमानाने किंचितच मोठा असल्याने या ग्रहाला स्वतःभोवती एक प्रदक्षिणा घालण्यासाठी 24 तास 39 मिनिटे आणि 35.244 सेकंद इतका वेळ लागतो. मंगळ ग्रहाला दोन नैसर्गिक उपग्रह आहेत त्यांची नावे फोबॉस व डीमाॅस अशी आहेत.

3. पृथ्वी ग्रह ( Earth Planet)

3. पृथ्वी ग्रह ( Earth Planet )

पृथ्वी ग्रहाला इंग्रजी भाषेमध्ये Earth Planet असे म्हणतात. सूर्यमालेतील तिसऱ्या क्रमांकाचा ग्रह म्हणजे पृथ्वी ग्रह होय. तसेच आकारमानाने पृथ्वी ग्रहाचा पाचवा क्रमांक लागतो.

पृथ्वी ग्रहाला मीरा ग्रह म्हणून सुद्धा ओळखले जाते. सर्व ग्रहांपैकी जीवनसृष्टी आढळणारा एकमेव ग्रह हा पृथ्वी ग्रह आहे.

पृथ्वी ग्रहाला सूर्याभोवती प्रदिक्षणा झालेल्या साठी 365 दिवसांचा कालावधी लागतो तर पृथ्वी ग्रह स्वतःभोवती

एक प्रदक्षिणा घालण्यासाठी 24 तासांचा कालावधी लागतो. अनेक तज्ज्ञांच्या मते पृथ्वी ग्रहाचा जन्म हा 457 कोटी वर्षांपूर्वी झाला असावा.

पृथ्वी ग्रहाला एक नैसर्गिक उपग्रह आहे तुझ यालाच आपण चंद्र असे म्हणतो. पृथ्वी ग्रह सूर्याभोवती लंबवर्तुळाकार मार्गाने

आपली प्रदक्षणा पूर्ण करते. सूर्याचा प्रकाश हा पृथ्वी पर्यंत पोहोचण्यासाठी 8 मिनिट 20 सेकंदाचा वेळ लागतो.

2. शुक्र ग्रह ( Venus Planet )

2. शुक्र ग्रह ( Venus Planet )

शुक्र ग्रहाला इंग्रजी भाषेमध्ये Venus Planet असे म्हणतात. सूर्यमालेतील दुसऱ्या क्रमांकाचा ग्रह म्हणून सुद्धा शुक्र ग्रहाला ओळखले जाते.

शुक्र ग्रह हा देखी सूर्यमालेतील अंतग्रह आहे.

शुक्र ग्रहाला सूर्याभोवती एक प्रदक्षिणा पूर्ण करण्यासाठी जवळजवळ 225 दिवसांचा कालावधी लागतो.

शुक्र ग्रहाचे भ्रमणकक्षा ही इतर ग्रहांच्या तुलनेमध्ये वर्तुळाकार आहे.

आपणाला शुक्र ग्रह दुर्बिणीच्या सहाय्याने बघायचा असेल तो केवळ सकाळी आणि सायंकाळी सूर्याच्या दिशेकडे पाहायला मिळेल.


आपणाला माहिती आहे की सूर्य आणि चंद्र हे तेजस्वी ग्रह आहे या व्यतिरिक्त पृथ्वीवर दिसणारा आणखीन एक तेजस्वी ग्रह म्हणजे शुक्र ग्रह होय. म्हणूनच शुक्र ग्रहाला तेजस्वी तारा देखील म्हणतात.

शुक्र ग्रह पृथ्वीपासून खूप जवळ असल्याने शुक्र ग्रहाचा तेजस्वी रूप हे पृथ्वीवरून चटकन दिसते.

शुक्र ग्रहावर कुठल्याही प्रकारचे वातावरण नसल्याने शुक्र ग्रह बुध ग्रह आपेक्षा अगदी गरम आहे.

पृथ्वीवरून शुक्र ग्रहावर पाठवलेले यान हे शुक्र ग्रहावर काही तास चालू बंद पडले होते.

1. बुध ग्रह ( Mercury Planet )

1. बुध ग्रह ( Mercury Planet )

बुध ग्रहाला इंग्रजी भाषेमध्ये Mercury Planet असे म्हणतात. सूर्यमालेतील सूर्याच्या सर्वात जवळच्या अंतरावरील ग्रह म्हणजे बुध ग्रह.

बूध ग्रहाचे सूर्यापासून अंतर हे सुमारे 57,909175 किलोमीटर एवढे असून बुध ग्रहाला सूर्याभोवती 88 दिवसांमध्ये एक प्रदिक्षणा पूर्ण करतो. सूर्यमालेतील सर्वात लहान ग्रह म्हणूनदेखील बुध ग्रहाला ओळखले जाते. बुध ग्रहाचा आकार हा न प्लूटो ग्रह एवढा आहे.

हा ग्रह सूर्याच्या खूप जवळ असल्याने मुदग राहावं उष्णता खूप मोठ्या प्रमाणात पहायला मिळते. बुध ग्रहाला कोणताही नैसर्गिक उपग्रह नाही. भूत ग्रह सूर्याच्या अगदी जवळ असल्याने दुर्बिणी मधून बुध ग्रह पाहता येतो.

बुध हा ग्रह चंद्रा प्रमाणे असल्याने बुध ग्रहावर कोणतेही वातावरण आढळून येत नाही. बुध ग्रहाच्या पृष्ठभागावर सौर वायू मंडळामुळे लहान-मोठ्या आणूंचा विस्फोट घडत असतो. बुध या ग्रहाला लोहाचा गाभा लाभलेला आहे.

बुध ग्रह सूर्याच्या जवळ असल्याने बुध ग्रहावर tidal locking झाले आहे म्हणजेच बुद्ध ग्रहाची एक बाजू सूर्याच्या जवळ असल्याने तेथे भयंकर उष्णता असते तर दुसरी बाजू सूर्यापासून दूर असल्याने तेथे थंडीचे वातावरण असते.

महाराष्ट्राची मानचिन्हे व जगातील औद्योगिक शहरे

महाराष्ट्राची मानचिन्हे

महाराष्ट्राची राजधानी – मुंबई
उपराजधानी – नागपूर
राज्य फळ – आंबा
राज्य फूल – मोठा बोंडारा किंवा तामन
राज्य पक्षी – हारावत
राज्य प्राणी – शेकरू
राज्य भाषा – मराठी

______________________________

जगातील औद्योगिक शहरे



शिकागो लोह पोलाद


मॅचेस्टर सूती कपडे


शांघाय सूती कपडे


जोहन्सबर्ग सोन्याच्या खाणी


हॉलीवुड चित्रपट


मिलन रेशीम वस्त्रे


मॉस्को सूती कपडे



महाराष्ट्राची प्रशासकीय रचना

महाराष्ट्राची प्रशासकीय रचना

राज्याचे विधीमंडळ –

व्दिगृही (विधानसभा व विधान परिषद)
विधान सभेची सभासद संख्या – 288+1
विधान परिषदेची सभासद संख्या – 78
एकूण जिल्हे – 36
उपविभाग – 182
एकूण तालुके – 355
एकूण महसुली गावे – 43,137
जिल्हा परिषदा – 34
पंचायत समित्या – 351
ग्रामपंचायती – 27,873
नगरपालिका – 226
महानगरपालिका – 26 (नवी मुंबई, मुंबई, ठाणे, अकोला, नागपूर, चंद्रपूर, धुळे, कल्याण-डोंबिवली, नाशिक, पुणे, कोल्हापूर, सोलापूर, लातूर, औरंगाबाद, पिंपरी-चिंचवड, उल्हासनगर, अमरावती, परभणी, जळगांव, सांगली-मिरज-कुपवाड, नांदेड-वाघाडा, भिवंडी-निझामपूर, मालेगांव, मीरा-भाईदंर, वसई-विरार, अहमदनगर)
कटकमंडळे – 7 पुणे, खडकी, देहुरोड(पुणे), औरंगाबाद, कामठी(नागपूर), भिंगार (अहमदनगर), देवळाली (नाशिक).
महाराष्ट्राच्या सीमेला स्पर्श करणारी राज्ये व त्यांचे स्थान –

1. राज्य – गुजरात 

स्थान – महाराष्ट्राच्या वायव्येस
स्पर्श करणारे जिल्हे – पालघर, नाशिक व धुळे.
2. राज्य – मध्यप्रदेश

स्थान – महाराष्ट्राच्या उत्तरेस
स्पर्श करणारे जिल्हे – धुळे, जळगाव, बुलढाणा, अमरावती, नागपूर व भंडारा.
3. राज्य – छत्तीसगढ

स्थान – महाराष्ट्राच्या पूर्वेस
स्पर्श करणारे जिल्हे – भंडारा व गडचिरोली.
4. राज्य – तेलंगणा 

स्थान – महाराष्ट्राच्या आग्येयस
स्पर्श करणारे जिल्हे – गडचिरोली, चंद्रपूर, यवतमाळ व नांदेड.
5. राज्य – कर्नाटक 

स्थान – महाराष्ट्राच्या दक्षिणेस
स्पर्श करणारे जिल्हे – नांदेड, लातूर, उस्मानाबाद, सोलापूर, कोल्हापूर व सिंधुदुर्.
6. राज्य – गोवा

स्थान – महाराष्ट्राच्या नैऋत्येस
स्पर्श करणारे जिल्हे – सिंधुदुर्ग

सूर्यमालेतील ग्रह व त्यासंबंधीची माहिती

सूर्यमालेतील ग्रह व त्यासंबंधीची माहिती

1. ग्रहाचे नाव – बूध

सूर्यापासुन चे अंतर – 5.79 
परिवलन काळ – 59
परिभ्रमन काळ – 88 दिवस
इतर वैशिष्टे – सूर्याच्या सर्वात जवळचा ग्रह, आकाराने सर्वात लहान व सूर्यमालिकेतील सर्वात वेगवान ग्रह असून या ग्रहाला एकही उपग्रह नाही.
2. ग्रहाचे नाव – शुक्र

सूर्यापासुन चे अंतर – 10.82 
परिवलन काळ – 243 दिवस
परिभ्रमन काळ – 224.7 दिवस
इतर वैशिष्टे – सूर्यकुलातील सर्वात तेजस्वी ग्रह पृथ्वीवरून संध्याकाळी व सकाळी आकाशात दिसतो. हा स्वत:भोवती पूर्वेकडून पश्चिमेकडे फिरतो.
3. ग्रहाचे नाव – पृथ्वी

सूर्यापासुन चे अंतर – 14.96 
परिवलन काळ – 23.56 तास
परिभ्रमन काळ – 365 1/4 दिवस
इतर वैशिष्टे – सूर्यमालिकेत केवळ पृथ्वीवरच प्राणीसृष्टी व वनस्पती सृष्टी आढळते. हा ग्रह जलग्रह म्हणून ओळखला जातो. चंद्र हा पृथ्वीचा उपग्रह आहे.
4. ग्रहाचे नाव – मंगळ

सूर्यापासुन चे अंतर – 22.9 
परिवलन काळ – 24.37 तास
परिभ्रमन काळ – 687
इतर वैशिष्टे – शुक्रानंतरचा पृथ्वीच्या जवळील दूसरा ग्रह. या ग्रहास दोन उपग्रह आहेत.
5. ग्रहाचे नाव – गुरु

सूर्यापासुन चे अंतर – 77.86
परिवलन काळ – 9.50 तास
परिभ्रमन काळ – 11.86 वर्षे
इतर वैशिष्टे – सूर्यकुलातील सर्वात मोठा ग्रह असून गुरूला त्रेसष्ट उपग्रह आहेत.

6. ग्रहाचे नाव – शनि

सूर्यापासुन चे अंतर – 142.6
परिवलन काळ – 10.14 तास
परिभ्रमन काळ – 29 1/2 वर्ष
इतर वैशिष्टे – सूर्यकुलातील दूसरा मोठा ग्रह या ग्रहाभोवती कडी आहेत. या ग्रहास त्रेपन्न उपग्रह आहेत.
7. ग्रहाचे नाव – युरेनस 

सूर्यापासुन चे अंतर – 268.8 
परिवलन काळ – 16.10 तास
परिभ्रमन काळ – 84 वर्षे
इतर वैशिष्टे – या ग्रहाचा शोध 13 मार्च 1781 रोजी जर्मन खगोल शास्त्रज्ञ हर्षलने लावला. हा ग्रह जर्मन देवता युरेनस या नावाने ओळखला जातो. या ग्रहास सत्तावीस उपग्रह आहेत. हा स्वत:भोवती पूर्वेकडून पश्चिमेकडे फिरतो.
8. ग्रहाचे नाव – नेपच्यून 

सूर्यापासुन चे अंतर – 449.8
परिवलन काळ – 16 तास
परिभ्रमन काळ – 164 1/2 वर्षे
इतर वैशिष्टे – या ग्रहाचा शोध सन 1886 मध्ये लागला. या ग्रहास एकूण तेरा उपग्रह आहेत. हा स्वत:भोवती पूर्वेकडून पश्चिमेकडे फिरतो.

सूर्यमाला

सूर्यमाला

सूर्यमाला ही सूर्याच्या गुरुत्वाकर्षणामुळे त्याच्या भोवती फिरणाऱ्या खगोलीय वस्तूंनी बनलेली आहे. सूर्यमालेत आठ मुख्य ग्रह, त्यांचे आत्तापर्यंत माहीत झालेले १६५ चंद्र ,[१] ५ बटु ग्रह (प्लूटोसकट), तसेच असंख्य छोट्या वस्तू यांचा समावेश होतो. छोट्या वस्तूंमध्ये उल्का, धूमकेतू, कायपरचा पट्टा, लघुग्रहांचा पट्टा तसेच ऊर्टचा मेघ यांचा समावेश होतो.

सूर्यमाला

आपल्या सूर्यमालेतील ग्रह

सूर्यमा numberलेतील ग्रह

सूर्यमालेतील ग्रह
सर्वसाधारपणे, सूर्यमालेत एकंदर पुढील विभाग करण्यात येतात - सूर्य, पृथ्वी, दोन अंतर्ग्रह- शुक्र व बुध, अन्य ग्रह, मंगळ व गुरू यांमधील लघुग्रहांचा पट्टा, चार वायुमय बाह्यग्रह व कायपरचा पट्टा. कायपरचा पट्ट्यापुढे अतिशय विखुरलेली चकती व शेवटी ऊर्टचा मेघ.

सूर्यापासूनच्या अंतराप्रमाणे ग्रह असे आहेत - बुध, शुक्र हे अंतर्ग्रह, पृथ्वी, मंगळ, गुरू, शनी, युरेनस (हर्शल) व नेपच्यून (वरुण) हे बाह्यग्रह. आठ पैकी सहा ग्रहांच्या भोवती नैसर्गिक उपग्रह (मराठीत सर्वसाधारणपणे वापरला जाणारा शब्द-चंद्र) आहेत. तर बाह्य ग्रहांच्या भोवती कडी आढळतात. पाच बटुग्रह म्हणजे प्लूटो, लघुग्रहांच्या पट्ट्यातील सेरेस, कायपरचा पट्ट्यातील एरिस, हौमिआ व माकीमाकी. या पाच पैकी तीन बटुग्रहांभोवती चंद्र आहेत.

वर्गीकरणसंपादन करा
सूर्याभोवती फिरणाऱ्या खगोलीय वस्तूंचे तीन मुख्य वर्गाौत वर्गीकरण केले जाते : ग्रह, लघुग्रह व सूर्यमालेतील छोट्या वस्तू. जिला इतके वस्तुमान आहे की ती स्वतःच एका गोलात रूपांतरित होऊ शकते अशा वस्तूला ग्रह हे नाव दिले जाते. ग्रहाच्या जवळील अवकाशात सूर्याभोवती फिरणाऱ्या इतर छोट्या वस्तू नसतात. या व्याख्येप्रमाणे सूर्यमालेत एकूण आठ ग्रह आहेत, असे ज्योतिषी मानतात - बुध, शुक्र, पृथ्वी, मंगळ, गुरु, शनी, युरेनस (हर्शल) व नेपच्यून (वरुण).

ऑगस्ट २४ २००६ रोजी आंतरराष्ट्रीय खगोलीय संघटनेने (International Astronomical Union) ग्रहांची नवीन व्याख्या बनविली व त्यानुसार प्लूटोचे वर्गीकरण ग्रहांमधून बटुघुग्रहामध्ये करण्यात आले. त्याच वेळी सेरेस व एरिस यांनाही बटुग्रहांचा दर्जा दिला गेला.[२]

एका बटुग्रहाजवळील अवकाशात इतर खगोलीय वस्तूंचे अस्तित्व असू शकते. लघुग्रहांमध्ये गणना होणाऱ्या इतर खगोलीय वस्तू म्हणजे सेडना, ऑर्कस व क्वाओर.

प्लूटो हा त्याच्या शोधापासून (म्हणजेच १९३० पासून) सूर्यमालेतील नववा ग्रह मानला जात होता. पण २० व्या शतकाच्या शेवटी सूर्यमालेतील बाहेरच्या भागात प्लूटोसारख्या अनेक वस्तू शोधण्यात आल्या. यापैकी मुख्य म्हणजे प्लूटोपेक्षा आकाराने मोठा असणारा एरिस.

सूर्याभोवती फिरणाऱ्या इतर खगोलीय वस्तूंना एकजात छोट्या वस्तू असे म्हणतात. "सूर्यमालेतील ज्या खगोलीय वस्तू सूर्याभोवती न फिरता ग्रह, लघुग्रह अथवा छोट्या वस्तूंभोवती फिरतात, त्यांना नैसर्गिक उपग्रह किंवा चंद्र म्हणतात".[३]

प्रत्येक ग्रह हा सूर्याभोवती फिरताना लंबवर्तुळाकार कक्षेत फिरतो. त्यामुळे ग्रहाच्या एका प्रदक्षिणेदरम्यान त्याचे सूर्यापासूनचे अंतर बदलत राहते.

सूर्यमालेतील अंतरे मोजताना खगोलशास्त्रज्ञ साधारणपणे खगोलीय एकक (Astronomical Unit or AU) हे एकक वापरतात. एक खगोलीय एकक म्हणजे सूर्य व पृथ्वी यांच्यातील सरासरी अंतर. हे अंतर जवळ जवळ १४,९५,९८,००० कि.मी. (९,३०,००,००० मैल) इतके आहे. याप्रमाणे गुरू ग्रहाचे सूर्यापासून अंतर सुमारे ५.२ AU आहे तर प्लुटोचे सुमारे ३८ AU इतके आहे. अंतरे मोजण्याचे दुसरे परिमाण म्हणजे प्रकाशवर्ष. एक प्रकाशवर्ष म्हणजे सुमारे ६३,२४० खगोलीय एकके इतके अंतर.

वारांची नावेसंपादन करा
आठवड्याचे वार सात आहेत. जगात सर्वत्र वारांची नावे सारखीच आहेत आणि ती भारतातील प्राचीन भारतीय ज्योतिर्वैज्ञानिकांनी दिली आहेत. त्यासाठी त्यांनी सूर्य आणि चंद्र यांनाही ग्रह मानले आहे.

उदयात उदयं वारः !!

भारतीय ज्योतिषींच्या दृष्टीने एका सूर्योदयापासून दुसऱ्या सूर्यॊदयापर्यंतच्या काळाला वार म्हणतात. इंग्रजी कालगणनेनुसार मध्यरात्रीपासून ते पुढच्या मध्यरात्रीपर्यंतच्या काळास वार म्हणतात. इस्लामी पद्धतीत सू्र्यास्त झाला की वार बदलतो.

आर्यभटाचे सूत्र आहे :

आ मंदात् शीघ्रपर्यंतम् होरेशा: !!

दिवसाचे होरे २४ असतात. होरा म्हणजे तास. प्रत्येक होरा एका एका ग्रहाचा असतो. सूर्योदयाच्या वेळेस ज्या ग्रहाचा होरा असतो त्याचे नाव त्या दिवशीच्या वारास दिलेले असते.

वरील सूत्राचा अर्थ असा की, आ मंदात्... म्हणजे मंदगतीच्या ग्रहापासून ....शीघ्रपर्यंतम्....शीघ्रगतीच्या ग्रहापर्यंत... होरेशा:... होरे सुरू असतात.

ग्रहांना एका राशीतून दुसऱ्या राशीत जावयास लागणारा काळ : शनी - अडीच वर्षॆ; गुरू : एक वर्ष; मंगळ - ५७ दिवस; सूर्य (रवि) - एक महिना; शुक्र - १९ दिवस; बुध - साडेसात दिवस; चंद्र (सोम) - सव्वादोन दिवस

त्यामुळे, मंद ग्रह ते शीघ्र ग्रह असे आहेत—शनी, गुरू, मंगळ, रवि, शुक्र, बुध, चंद्र (सोम). (उरलेल्या ग्रहांचा राश्यंतराचा काळ  : राहू-केतू - दीड वर्ष; युरेनस - ७ वर्षे; नेपच्यून १४ वर्षे; प्लुटो - २०.६४ वर्षे)

शनिवारी पहिला होरा (एक तास) शनीचा, दुसरा गुरूचा, तिसरा मंगळाचा, चवथा रवीचा, पाचवा शुक्राचा, सहावा बुधाचा आणि सातवा चंद्राचा. याप्रमाणे तीन वेळा २१ होरे झाल्यावर २२वा पुन्हा शनीचा, २३वा गुरूचा, २४वा मंगळाचा.....

इथे २४ तास पूर्ण झाले.

आता दुसरा दिवस सुरू होतो तो पुढील म्हणजे रवीच्या होऱ्याने. म्हणून शनिवारनंतर रविवार येतो.

थोडक्यात असे की, शनी, गुरू, मंगळ , रवि, शुक्र, बुध, चंद्र. या क्रमात कोणात्याही वाराच्या ग्रह-नावापासून सुरुवात केल्यावर तिसरे नाव पुढच्या वाराचे असते. असे केले की, शनी-रवि-चंद्र(सोम)-मंगळ-बुध-गुरू-शुक्र हा क्रम येतो. यावरून हेही सिद्ध होते की भारतीय ज्योतिर्वैज्ञानिकांना आकाशातील भ्रमणासाठी ग्रहांना लागणाऱ्या काळाचे ज्ञान होते.

रचनासंपादन करा

क्लेमेंटाईन यानाने चंद्राच्या मागून घेतलेले सूर्यमालेचे छायाचित्र
सूर्यमालेतील प्रमुख वस्तू म्हणजे सूर्य होय. सूर्याचे वस्तुमान सूर्यमालेतील एकंदर ज्ञात वस्तुमानाच्या सुमारे ९९.८६% इतके आहे. इतक्या प्रचंड वस्तुमानामुळेच सूर्याची गुरुत्वाकर्षण शक्ती इतर वस्तूंना त्याच्या भोवती फिरावयास लावते.[४] उरलेल्या वस्तुमानाच्या ९०% पेक्षा अधिक वस्तुमान हे गुरू व शनी या ग्रहांमध्ये आहे.

सूर्याभोवती फिरणाऱ्या जवळजवळ सगळ्या मोठ्या वस्तू एकाच पातळीत सूर्याभोवती फिरतात. ग्रहांची परिभ्रमणाची पातळी ही पृथ्वीच्या भ्रमणाच्या पातळीच्या जवळपास आहे तर धूमकेतू व कायपरचा पट्टा यांची परिभ्रमणाची पातळी ही पृथ्वीच्या भ्रमणाच्या पातळीशी काही अंशांचे कोन करते.

सूर्यमालेतील वस्तूंच्या सूर्याभोवती फिरण्याच्या पातळी (परिमाणात)
सूर्याच्या भोवती फिरणारे ग्रह व इतर अनेक वस्तू या सूर्याभोवती घड्याळाच्या काट्याच्या विरुद्ध दिशेने फिरतात. याला काही अपवाद आहेत, युरेनस, हॅलेचा धूमकेतू आदी सर्व ग्रह स्वतःभोवती अँटीक्लाॅकवाईज म्हणजे घड्याळाच्या काट्याच्या विरुद्ध दिशेने फिरतात, अपवाद - शुक्र. तो क्लाॅकवाईज म्हणजे घड्याळाच्या काट्याच्या दिशेत फिरतो.

सूर्याच्या भोवती फिरणाऱ्या वस्तू या केप्लरच्या सिद्धान्ताप्रमाणेच फिरतात. प्रत्येक वस्तू ही एका लंबवर्तुळाकार(पण जवळजवळ वर्तुळाकार) कक्षेत फिरते. त्या कक्षेच्या एका केंद्रस्थानी सूर्य असतो. सूर्याच्या जितक्या जवळ ती वस्तू येईल, त्याप्रमाणात तिचा फिरण्याचा वेग वाढतो. ग्रहांच्या कक्षा या जवळ जवळ वर्तुळाकार आहेत (म्हणजे दोन्ही केंद्रस्थाने खूप जवळ आहेत), तर धूमकेतू व कायपरचा पट्ट्यातील काही वस्तूंच्या कक्षा या फारच लंबवर्तुळाकार आहेत.

सूर्यमालेत असणारी खूप लांब अंतरे दाखविण्यासाठी अनेक जण ग्रहांच्या कक्षा या सारख्या अंतरावर दाखवितात. पण प्रत्यक्षात मात्र ग्रह सूर्यापासून जितका दूर तितकीच आधीच्या ग्रहापेक्षा त्याची कक्षा लांब अंतरावर आढळते. उदा. शुक्र हा बुधापासून ०.३३ AU अंतरावर आहे, तर शनी हा गुरूपासून ४.३ AU इतका दूर आहे. तसेच नेपच्यूनची कक्षा ही युरेनसपेक्षा १०.५ AU इतक्या अंतरावर आहे. अनेक जणांनी या अंतरांमधील संबंध शोधण्याचे प्रयत्‍न केले आहेत, पण अजूनतरी याबद्दल समाधानकारक स्पष्टीकरण उपलब्ध नाही.

निर्मितीसंपादन करा
मुख्य लेख - सूर्यमालेची निर्मिती

चित्रकाराच्या नजरेतून सूर्यमाला
सूर्यमालेची निर्मिती ही तेजोमेघ सिद्धान्ताप्रमाणे झाली असल्याचे खगोलशास्त्रज्ञ मानतात. या सिद्धान्ताप्रमाणे ही निर्मिती एका मोठ्या रेणूंच्या ढगाच्या कोसळण्यामुळे सुमारे ४.६ अब्ज वर्षांपूर्वी झाली. हा रेणूंचा ढग कित्येक प्रकाशवर्षे अंतरावर पसरला होता व त्यापासून अनेक ताऱ्यांची निर्मिती झाली.[५] जुन्या धूमकेतूंचा अभ्यास केला असता, त्यांच्यावर फक्त मोठ्या फुटणाऱ्या ताऱ्याच्या गाभ्यात आढळणारी मूलद्रव्ये सापडली आहेत. यामुळे सूर्य हा जवळपास झालेल्या तारकासमूहातील स्फोटामुळे तयार झाल्याचा निष्कर्ष निघतो. या स्फोटामुळे तयार झालेली ऊर्जा ही या तेजोमेघाच्या कोसळण्याला कारणीभूत असण्याची शक्यता आहे.[६]

सूर्यमाला ज्या तेजोमेघापासून तयार झाली, त्याचा व्यास सुमारे ७००० ते २०००० खगोलीय एकके इतका होता[५][७], तसेच त्याचे वस्तुमान हे सूर्यापेक्षा थोडेसे जास्त (सुमारे १-१०% जास्त) होते.[८] हा तेजोमेघ जेव्हा कोसळला, तेव्हा कोनीय बलामुळे त्याचा फिरण्याचा वेग वाढत गेला. जसेजसे त्याच्या केंद्रस्थानी वस्तुमान वाढत गेले, तसे त्याचे केंद्रस्थान इतर भागांपेक्षा जास्त गरम होत गेले. त्यानंतर त्या तेजोमेघावर गुरुत्वाकर्षण, वायूंचा दबाव, चुंबकीय क्षेत्र तसेच फिरण्याने येणारे बल, यांचा प्रभाव वाढला व तो एका तबकडीमध्ये रूपांतरित झाला. या तबकडीचा व्यास सुमारे २०० खगोलीय एकके इतका होता[५] तसेच त्याच्या केंद्रस्थानी एक उदयोन्मुख तारा होता.[९][१०]

टी टौरी तारे सूर्यापेक्षा तरुण आहेत. त्यांच्या भोवतीसुद्धा अश्या तबकड्या आढळतात.[८] या तबकड्यांचा व्यास काहीशे किलोमीटर असून त्यांचे कमाल तापमान हे सुमारे १००० केल्व्हिन (सुमारे ७२७° सेल्सियस) इतके आहे.[११]

ओरायन नेब्युलातील तबकडीचे हबल दुर्बिणीने घेतलेले छायाचित्र
सूर्यसंपादन करा
सूर्य दर सेकंदाला चार कोटी टन हायड्रोजन अणुइंधन वापरतो. सूर्य सतत जळत राहतो. सूर्याचे तापमान हजारो अंश सेल्सिअस आहे. सूर्य हा तारा आपल्या सूर्यमालेच्या केंद्रस्थानी आहे. पृथ्वी व सूर्यमालेतील इतर पदार्थ (ग्रह, उल्का, लघुग्रह, धूमकेतू आणि धूळ) हे सर्व सूर्याभोवती प्रदक्षिणा घालत असतात. हा सूर्यमालेतील एक तप्त गोळा आहे. सूर्यमालेतील एकूण वस्तुमानापैकी ९९% पेक्षा जास्त वस्तुमान एकट्या सूर्यामध्ये आहे.सूर्यापासून पृथ्वीचे सरासरी अंतर जवळजवळ १५ कोटी किलोमीटर किंवा ९ कोटी ३० लाख मैल आहे. सूर्यप्रकाशाला पृथ्वीवर पोचायला ८.३ मिनिटे लागतात. या प्रकाशाच्या ऊर्जेमुळे प्रकाश-संश्लेषण नावाची एक जैव-रासायनिक अभिक्रिया होते. ही अभिक्रिया पृथ्वीवरील जीवनाचा आधार आहे. सूर्याचा पृष्ठभाग हायड्रोजन, हेलियम, लोह, निकेल, ऑक्सिजन, सिलिकॉन, सल्फर, मॅग्निशिअम, कार्बन, नियॉन, कॅलशियम, क्रोमियम आदी घटकांपासून झाला आहे. [12] यापैकी हायड्रोजनचे प्रमाण ७४% आणि हेलियमचे २४% आहे.

लघुग्रहांचा पट्टासंपादन करा
मंगळ व गुरू या दोन ग्रहांच्या दरम्यान काही अवकाशस्थ दगड व ग्रहसदृश अवकाशीय वस्तू आहेत. परंतु त्यांचे वस्तुमान व कक्षा या ग्रहांसारख्या नसल्यामुळे त्यांना लघुग्रह असे म्हणतात. या लघुग्रहांना एकत्रितपणे लघुग्रहांचा पट्टा असे संबोधतात.४.६ अब्ज वर्षांपूर्वी, सूर्यमालेच्या निर्मितीच्यावेळी ग्रह न होऊ शकलेले गुरू अणि मंगळाच्या कक्षांमधल्या रिकाम्या जागेत फिरत असणाऱ्या अशनींना लघुग्रह म्हणतात. ९४५ कि.मी. व्यासाचा सेरेस हा सर्वांत मोठा लघुग्रह आहे. १०० कि.मी.पेक्षा अधिक व्यास असलेले एकूण ७ लघुग्रह आहेत. आतापर्यंत सुमारे ७,८९,०६९ लघुग्रह शोधले गेले आहेत. सर्व लघुग्रहांचे मिळून एकूण वस्तुमान पृथ्वीच्या चंद्राइतके आहे.

धूमकेतूसंपादन करा

धूमकेतू
धूमकेतू किंवा शेंडेनक्षत्र म्हणजे उल्केसारखाच असणारा पण बर्फापासून बनलेला केरसुणीसारखा दिसणारा खगोलशास्त्रीय पदार्थ आहे. धूमकेतू अतिलंबगोलाकार कक्षेत सूर्याभोवती फिरतात व फिरताफिरता ते प्लूटोच्याही पुढे जातात. धूमकेतूंमध्ये घन कार्बन डायऑक्साईड, मिथेन, पाणी आणि इतर बरेच क्षार असतात.

कायपरचा पट्टासंपादन करा
कायपरचा पट्टा किंवा एजवर्थ-कायपर पट्टा हा नेपच्यूनच्या कक्षेपासून पुढे (सूर्यापासून सुमारे ३० खगोलशास्त्रीय एकक (A.U.)) ते ५० खगोलशास्त्रीय एकक यामध्ये पसरला आहे. हा पट्टा लघुग्रहांच्या पट्ट्यासारखाच आहे, मात्र त्यापेक्षा बराच मोठा, म्हणजे जवळपास २० पट रुंद व २०-२०० पट अधिक वस्तुमान असलेला असा आहे.[१][२] लघुग्रहांच्या पट्ट्याप्रमाणेच हा पट्ट्यातसुद्धा मुख्यत्वेकरून सूर्यमालेतील छोट्या वस्तू आहेत. जवळपास सर्व लघुग्रह हे पाषाण रूपात असले तरी कायपर पट्ट्यातील जवळपास सर्व वस्तू ह्या गोठलेला मिथेन, अमोनिया व पाण्याचा बर्फ ह्यांच्या बनलेल्या आहेत. प्लूटो, हौमिआ व माकीमाकी हे तीन बटु ग्रह या पट्ट्यात आहेत. सूर्यमालेतील काही ग्रहांचे उपग्रह (उ.दा. नेपच्यूनचा ट्रायटन व शनीचा फीबी) हे याच पट्ट्यात बनले आणि नंतर त्या ग्रहांच्या गुरुत्वाकर्षणामुळे या पट्ट्यात अडकले आहेत.[३][४]

कायपरच्या पट्ट्यातील ज्ञात खगोलीय वस्तू, सोबत ४ बाह्य राक्षसी वायुग्रह दाखविले आहेत. १९९२ च्या सुरुवातीपासून खगोलशास्त्रज्ञांना नेपच्यूनच्या पुढे अनेक छोट्या बर्फाळ वस्तू सापडू लागल्या. यांची केवळ कक्षाच नव्हे तर आकार व संरचना पण प्लूटोसारखी होती. या पट्ट्याला जेरार्ड कायपर यांच्या नावावरून कायपरचा पट्टा असे नाव देण्यात आले. कायपर हे नेपच्यूनपलीकडील वस्तूंच्या गुणधर्माबद्दल भाकीत करण्याच्या पहिल्या काही खगोलशास्त्रज्ञांपैकी एक होते. हा पट्टा अनेक (short-period)(अल्पायुषी)[मराठी शब्द सुचवा] धूमकेतूंचे उगमस्थान मानला जातो. खगोलशास्त्रज्ञ आता प्लूटोला कायपरच्या पट्ट्यातील सर्वात मोठी वस्तू म्हणून गणतात.[५] कायपरच्या पट्ट्यातील वस्तूंमध्ये व धूमकेतूंमध्ये अनेक समानता आहेत. उदाहरणार्थ, सौरवाऱ्यामुळे धूमकेतूंप्रमाणे प्लूटोचाही पृष्ठभाग अंतराळात भिरकावला जात आहे.[६] जर प्लूटोला सूर्यापासून पृथ्वीइतक्या अंतरावर ठेवले तर त्याचीसुद्धा शेपटी तयार होईल.[७]

जरी प्लूटोला कायपरच्या पट्ट्यातील सर्वात मोठी वस्तू मानण्यात येत असले तरी, प्लूटोपेक्षा थोडा मोठा असलेल्या ट्रायटनचे वातावरण, तसेच त्यावरची भूरचना, यांबाबतीतील अनेक गुणधर्म प्लूटोसारखेच आहेत. यामुळे अनेक शास्त्रज्ञांची अशी समजूत आहे की ट्रायटन आधी कायपरच्या पट्ट्यात होता व नंतर तो नेपच्यूनच्या गुरुत्वाकर्षणामुळे त्याच्या भोवतीच्या कक्षेत अडकला.[८]

ऊर्टचा मेघसंपादन करा
सूर्यमालेचे आकाशगंगेतील स्थनसंपादन करा
सूर्यमालेचा शोधसंपादन करा
सूर्याचा शोध तेव्हा लागला,जेव्हा बिगबँग नावाची भौतिक घटना घडून आली तेव्हा सूर्य आणि त्याच्याभोवती आठ ग्रहांचा उगम झाला त्याला सूर्यमाला असे संबोधिले गेले. याआधी अभ्यासक्रमांमध्ये ग्रहांचा उल्लेख केला जात होता. त्यानंतर बटुग्रह नावाच्या नवीन ग्रहाचा सूर्यमालेमध्ये समावेश केला गेला. सध्याच्या अभ्यासकांमध्ये सूर्य आणि त्याभोवती नऊ ग्रह अशी सूर्यमाला आहे.

दुर्बिणीतून निरीक्षणसंपादन करा
जेम्स वेब स्पेस टेलिस्कोप शतकाचा(???) पक्ष आहे जो स्थगित(???) होत आहे. त्याच्या तीव्र जटिलतेमुळे आणि कंपन चाचणी दरम्यान आढळलेल्या काही असंगत वाचनांमुळे(???) दूरबीनची(??) प्रक्षेपण तारीख बऱ्याच वेळा पुन्हा धडकली(???) आहे - सध्या 2021 मध्ये काहीवेळा(??) लॉन्च करण्याची अपेक्षा आहे. परंतु स्पष्ट कारणांमुळे(???), नासा हे या मोहिमेकडे पहात आहे .

Latest post

चालू घडामोडी :- 17 मार्च 2024

◆ काश्मीरमध्ये जमीन खरेदी करणारे महाराष्ट्र हे पहिले भारतीय राज्य ठरले आहे. ◆ 2025 मध्ये चॅम्पियन क्रिकेट करंडक स्पर्धेचे आयोजन पाकिस्तान ...