महादेव गोविंद रानडे :
जन्म – 18 जानेवारी 1842, निफाड (नाशिक).
मृत्यू – 16 जानेवारी 1901.
रानडे यांना हिन्दी अर्थशास्त्राचे जनक म्हणून संबोधले जात .
तसेच त्यांना पदवीधरांचे मुकुटमणी असेही म्हटले जात असे .
रानडे हे अक्कलकोटी राज्याचे कारभारी होते.
1886 – भारत सरकार अर्थसमितीचे सदस्य वित्तीय समितीवर नियुक्त होणारे पहिले भारतीय.
रानडे हे गोपाल कृष्ण गोखले यांचे गुरु होते .
त्यांना महाराष्ट्राच्या प्रबोधनाचे जनक म्हटले जात .
समाजसुधारकांसाठी सर्वांगीण प्रतिमान मांडणारे प्रज्ञावंत.
रानडे हे आर्थिक राष्ट्रवादी होते .
1887 – सामाजिक परिषद.
1890 – औद्योगिक परिषद.
त्यांना मराठी पत्रकारीतेचे जनक असेही म्हटले जात असे.
संस्थात्मिक योगदान :
1865 – विधवा विवाहोत्तेजक मंडळी (विष्णु पंडित) सहाय्य.
1867 – मुंबई येथे प्रार्थना समाज स्थापनेत सहभाग.
1870 – सार्वजनिक सभा स्थापनेत सहभाग.
उद्दीष्ट – थंड गोला घेवून पडलेल्या समाजात विचार, संघटना व कृतीची सांगड घालण्यासाठी व्यासपीठ उभे केले.
वकृत्वोत्तेजक सभा – पुणे.
नगर वचन मंदिर – पुणे.
1875 वसंत व्याख्यान – माला (पुणे).
1882 – हुजूरपागा शाळा (पुणे).
31 ऑक्टोबर 1896 डेक्कन सभा.
1896 – हिंदू विडोज होम.
इन्फेक्शन डेसिजेस हॉस्पिटल स्थापन केले .
मराठी ग्रंथोत्तेजक मंडळी, नाशिक.
पुना मार्कटाईल बँक, रशीम गिरणी, लवाद कोर्ट, पुणे रंगशाला यांच्या स्थापनेत सहभाग.
1889 – Industrial As Sociation Of Western India स्थापन.
रानडे यांनी केलेले लेखन :
इंदु प्रकाश (मासिक).
एकेश्र्वरनिष्ठांची कैफियत.
1874 – जबाबदार राज्यपद्धतीची मागणी करणारा अर्ज.
1888 – ऐजेस ऑन इंडियन इकॉनॉमिक्स.
मराठी सत्तेचा उदय.
मराठी पत्रकारितेचा पाया घातला.
निबंध – प्रजावृद्धीचे दुष्परिणाम, मराठा सत्याग्रहातील नाणी व चलन.
‘तरुण शिकलेल्या लोकांची कर्तव्य‘ हा निबंध ज्ञानप्रसारक नियतकालिकात गाजला.
वैशिष्ट्ये :-
ग. व. जोशी यांच्या सामाजिक व आर्थिक विचारांचा प्रभाव.
भारतात प्रागतिक सनदशीर राजकारणाचा पाया घातला.
1873 – 11 वर्ष वयाच्या मुलीसोबत पुनर्विवाह.
पंचहौद मिशन प्रकरणी प्रायश्र्चित घेतले.
संमतीवय विधेयकास पाठिंबा.
इंडियन नॅशनल कॉग्रेसला पाठिंबा.
दारिद्र्यनिर्मूलनासाठी औद्योगीकरणाचा उपाय सुचवले.
‘महाष्ट्राला पेशवाईनंतर आलेली प्रेतकळा उडवून सचेतन करण्याची काळजी आमरण वाहिनी.’ टिळकांचे मत.
