HDI म्हणजे Human Development Index.

हे एक सांख्यिकीय मापन (statistical measure) आहे जे देशातील मानवी विकासाची स्थिती दर्शवते. UNDP (United Nations Development Programme) दरवर्षी हा इंडेक्स प्रकाशित करतो.

🧱 HDI चे मुख्य तीन घटक (Three Main Dimensions):

 1. ✅ आयुष्याचा कालावधी (Life Expectancy at Birth)

→ आरोग्य स्थिती मोजण्यासाठी वापरले जाते.

 2. ✅ शिक्षण (Education)

→

 • सरासरी शैक्षणिक कालावधी (Mean Years of Schooling)

 • अपेक्षित शैक्षणिक कालावधी (Expected Years of Schooling)

 3. ✅ आर्थिक क्षमता (Standard of Living)

→ प्रति व्यक्ती निव्वळ राष्ट्रीय उत्पन्न (Gross National Income per capita, GNI per capita).

⸻

🎯 HDI चे महत्त्व:

 • एका देशात लोकांचे आरोग्य, शिक्षण व आर्थिक स्तर कसा आहे हे समजून घेण्यासाठी उपयोगी.

 • देशांना तुलनात्मक आढावा घेण्यासाठी.

 • सामाजिक-आर्थिक धोरणे बनवण्यासाठी मदत करते.

⸻

📊 HDI Value Interpretation:

HDI Value Range Meaning

0.800 – 1.000 Very High Human Development

0.700 – 0.799 High Human Development

0.550 – 0.699 Medium Human Development

Below 0.550 Low Human Development

⸻

🌍 उदाहरण – 2021 च्या अहवालानुसार:

🇳🇴 Norway (HDI ~ 0.961) → Very High Development

🇮🇳 India (HDI ~ 0.645) → Medium Development