विज्ञान प्रश्नमंजुषा

1)सामन्यत: सूक्ष्मजीव ______ असतात.

एकपेशी

बहुपेशी

अतिसूक्ष्म

विविध आकारांचे 

A. एकपेशी

-----------------------------------------------------------------------------

2) प्रकाश संश्लेषनात _______ प्रकाशउर्जा ग्रहण केली जाती.

हरितद्रव्यामुळे

झथोफिलमुळे

कॅरोटीनमुळे

मग्नेशिंअममुळे 

A. हरितद्रव्यामुळे

-----------------------------------------------------------------------------

3) ज्या प्रक्रियेद्वारे सजीव आपले अन्न मिळवतात व ते ग्रहण करतात त्या प्रक्रियेस ____ म्हणतात.

पोषण

स्वयंपोषण

परपोषण

अंत:पोषण 

A. पोषण

-----------------------------------------------------------------------------

4) _______ पेशीमुळे विशिष्ट आकार प्राप्त होतो.

पेशी - भित्तिका

प्रद्रव्य पटल

पेशीद्रव्य

केंद्रक 

A. पेशी - भित्तिका

-----------------------------------------------------------------------------

5) _________ हे सजीवांच्या रचनेचे व कार्याचे एकक आहे.

पेशी

उती

अवयव

अणु 

A. पेशी

-----------------------------------------------------------------------------

6) ______ संघातील प्राण्यांचे शरीर खंडीभूत व पाय जोडयुक्त असतात.

प्लटिहेल्मिन्थस

पोरीफेरा

आर्थ्रोपोडा

ईकायनोडर्माटा 

C. आर्थ्रोपोडा

-----------------------------------------------------------------------------

7) किण्वन हा _________ चा प्रकार आहे.

ऑक्सिश्वसन

विनॉक्सिश्वसन

प्रकाशसंश्लेषण

ज्वलन 

B. विनॉक्सिश्वसन

-----------------------------------------------------------------------------

8) अहरित वनस्पती ______ असतात.

स्वयंपोषी

परपोषी

मांसाहारी

अभक्षी 

B. परपोषी

-----------------------------------------------------------------------------

9) सौरऊर्जा ___ स्वरुपात असते.

प्रकाश प्रारणांच्या

विद्धुत चुंबकीय प्रारणांच्या

अल्फा प्रारणांच्या

गामा प्रारणांच्या 

B. विद्धुत चुंबकीय प्रारणांच्या

-----------------------------------------------------------------------------

10) बटाट्यांना मोड येऊ नये म्हणून त्यावर _____ प्रारणांचा मारा करतात.

अल्फा

बिटा

गामा

क्ष-किरण 

C. गामा

-----------------------------------------------------------------------------

11) पदार्थाच्या एका ग्रॅम-मोलमधील रेणूंची संख्या ......... इतकी असते.

M

N

A

X

B. N

-----------------------------------------------------------------------------

12) जीवभूरसायन चक्रात कार्बन प्रमाण.........आहे.

०.०३%

०.३%

३%

०.००३%

A. ०.०३%

-----------------------------------------------------------------------------

13) खालीलपैकी कोणती वनस्पती टेरीडोफायटा या सवंहिनी वनस्पती वर्गात येत नाही.

फिलीसीनी

मुसी

लायकोपोडियम

इक्विसेटीनि 

B. मुसी

-----------------------------------------------------------------------------

14) मानव पालेभाज्यांतील सेल्युलोज पचवू शकत नाही,कारण..........हे विकर त्याच्या जठरात नसते.

सेल्युलेज

पेप्सीन

सेल्युलीन

सेल्युपेज 

A. सेल्युलेज

-----------------------------------------------------------------------------

15) पाण्याची घनता ................ ला उच्चतम असते.

४'C

२५'C

०'C

७३'C

A. ४'C

-----------------------------------------------------------------------------

16) आधुनिक जैवतंत्रज्ञान ............. पातळीवर कार्य करते.

अवअणू

अणू

रेणू

पदार्थ 

C. रेणू

-----------------------------------------------------------------------------

17) डोळ्याच्या कर्करोगाच्या उपचारासाठी भाभा अणुसंशोधन केंद्राने कोणता प्रकाश स्त्रोत तयार केला?

आयोडीन-१२५

सामारिअम-१५३

ल्युथिनिअरम-१७७

सेसिअम-१३७ 

A. आयोडीन-१२५

-----------------------------------------------------------------------------

18) किती तीव्रता असलेल्या ध्वनीच्या सततच्या संपर्कामुळे कायमचा बहिरेपणा येऊ शकतो?

१०० डी.बी.च्या वर

११० डी.बी.च्या वर

१४० डी.बी.च्या वर

१६० डी.बी.च्या वर 

A. १०० डी.बी.च्या वर

-----------------------------------------------------------------------------

19) इमारतीमधील विजेवर चालणाऱ्या पाळण्यातून वर जाताना व्यक्तीचे वजन...

कमी होते

वाढते

सारखेच राहते

शून्य होते 

A. कमी होते

-----------------------------------------------------------------------------

20) 'फ्यूएल सेल' पासून विद्युत तयार करण्यासाठी वापरणाऱ्या हायड्रोजनची निर्मिती कशापासून केली जाते?

पाणी

अल्कोहोल

इथेनॉल

सेंद्रिय पदार्थ 

A. पाणी

-----------------------------------------------------------------------------

21) निष्क्रिय वायू हे...........

पाण्यामध्ये विरघळतात

स्थिर नसतात

रासायनिक क्रिया करू न शकणारे

रासायनिक क्रियेसाठी जास्त क्रियाशील 

C. रासायनिक क्रिया करू न शकणारे

-----------------------------------------------------------------------

22) गाईचे दूध पुढीलपैकी कशाचा महत्वाचा स्त्रोत आहे?

' अ ' जीवनसत्त्व

' ब ' जीवनसत्त्व

' क ' जीवनसत्त्व

' ड ' जीवनसत्त्व 

A. ' अ ' जीवनसत्त्व

-----------------------------------------------------------------------------

23) खालीलपैकी कोणते खरे फळ आहे?

सफरचंद

काजू

अननस

नारळ 

D. नारळ

-----------------------------------------------------------------------------

24) ............या पदार्थाची विशिष्ट उष्माधारकता सर्वाधिक असते.

चांदी

पारा

पाणी

लोखंड 

C. पाणी

-----------------------------------------------------------------------------

25) सल्फ्युरिक आम्ल च्या बाबतीत सत्य असणारा संबध ...........

प्रसामान्यता = रेणुता

प्रसामान्यता = २*रेणुता

प्रसामान्यता = आम्लरिधर्मता

प्रसामान्यता = आम्लधर्मता 

B. प्रसामान्यता = २*रेणुता

-----------------------------------------------------------------------------

26) 'खोकला येणे व थुंकीतून रक्त पडणे' ही कोणत्या रोगाची लक्षणे आहेत?

हिवताप

कावीळ

क्षय

देवी 

C. क्षय

-----------------------------------------------------------------------------

27) जेव्हा मनुष्य उपग्रहाद्वारे पृथ्वीभोवती फिरतो,तेव्हा त्याचे वजन..........

वाढते

कमी होते

पूर्वीइतकेच राहते

शून्य होते 

D. शून्य होते

-----------------------------------------------------------------------------

28) खालीलपैकी कोणता रोग 'ड' जीवनसत्त्वाच्या अभावी?

स्कर्व्ही

बेरीबेरी

मुडदूस

राताधळेपणा 

C. मुडदूस

-----------------------------------------------------------------------------

29) 'जी.एस.आर' हे उपकरण कशाच्या मापनासाठी वापरतात.

मेंदूचे स्पंदन

हृदयाचे स्पंदन

डोळ्यांची क्षमता

हाडांची ठिसूळता

C. डोळ्यांची क्षमता

-----------------------------------------------------------------------------

30) आतड्यातील जिवाणूमुळे पुढीलपैकी कोणते जीवनसत्त्व तयार होते?

'ब-१' जीवनसत्त्व

'ब-४' जीवनसत्त्व

'ड ' जीवनसत्त्व

'के ' जीवनसत्त्व 

D. 'के ' जीवनसत्त्व

-----------------------------------------------------------------------------

31) ज्या निरीक्षणात काही घटकांची निरीक्षकाकडून दखलच घेतली जात नाही त्यास काय म्हणतात ?

अपूर्ण निरीक्षण

दुर्निरीक्षण

अनिरीक्षण

यापैकी नाही 

A. अपूर्ण निरीक्षण

-----------------------------------------------------------------------------

32) बरोबर उत्तर निवडा. ३०' से .तापमानाचे पाणी भरलेली सीलबंद बाटली अवकाशयानामधून चंद्रावर नेली. ती चंद्राच्या पृष्ठभागावर ठेउन तिचे झाकण उघडल्याबरोबर आतील पाण्याचे काय होईल?

पाणी उकळेल.

पाणी गोठेल.

ते अतिशीत होईल.

त्याचे H२ व O असे विघटन होईल.

A. पाणी उकळेल.

-----------------------------------------------------------------------------

33) ..........हे मानवनिर्मित मूलद्रव्य आहे.

प्लुटोनिअम

U -२३५

थोरीअम

रेडीअम 

A. प्लुटोनिअम

-----------------------------------------------------------------------------

34) पृथ्वीवरील वातावरणाची उंची सुमारे ........कि.मी.इतकी आहे.

२००

३५०

५००

७५० 

D. ७५०

35) मानवी शरीरातील सर्वात मोठी ग्रंथी .......

जठर

यकृत

हृदय

मोठे आतडे 

B. यकृत

-----------------------------------------------------------------------------

36) खालीलपैकी भरपूर प्रमाणात 'अ' जीवनसत्वे देणारा पदार्थ.........

सफरचंद

गाजर

केळी

संत्री 

B. गाजर

37) जनावरांना तोंडाचे आणि पायांचे रोग मुख्यतः ...........मुळे होतात.

जीवाणू (bacteria)

विषाणू (virus)

कवक (fungi)

बुरशी 

B. विषाणू (virus)

-----------------------------------------------------------------------------

38) खालीलपैकी कोणते खत रोपांना समतोल आहार पुरवते?

युरिया

नायट्रेट

अमोनिअम सल्फेट

कंपोस्ट 

D. कंपोस्ट

-----------------------------------------------------------------------------

39) भारतात सार्वजनिक जलाशयात शुद्धीकरणासाठी सामान्यतः ......... वापरले जाते.

तुरटी

सोडीअम क्लोराइड

क्लोरीन

पोटॉंशिअम परम्याग्नेट 

C. क्लोरीन

-----------------------------------------------------------------------------

40) खालीलपैकी कोणत्या साधनाने हृदयाचे ठोके मोजले जातात?

कार्डिओग्राफ

स्टेथोस्कोप

थर्मामीटर

अल्टीमीटर 

B. स्टेथोस्कोप

-----------------------------------------------------------------------------

41) ...........या किरणांना वस्तुमान नसते.

अल्फा

'क्ष'

ग्यामा

बीटा 

C. ग्यामा

42) खालीलपैकी कोणता जीवनसत्त्व जखमा लवकर भरून काढण्यास उपयुक्त ठरते?

'ड' जीवनसत्त्व

'इ' जीवनसत्त्व

'के' जीवनसत्त्व

'ब' जीवनसत्त्व 

C. 'के' जीवनसत्त्व

-----------------------------------------------------------------------------

43) कार्बनचे जास्तीत जास्त शुद्ध स्वरूप........

दगडी कोळसा

कोक

चारकोल

हिरा 

D. हिरा

-----------------------------------------------------------------------------

44) हिवतापावरील प्रभावी ऑंषध........

पेनेसिलीन

प्रायमाक्वीन

सल्फोन

टेरामायसीन 

B. प्रायमाक्वीन

-----------------------------------------------------------------------------

45) जड पाण्यामध्ये खालीलपैकी कोणता पदार्थ असतो?

कल्शिअम

सोडीअम

कार्बन

क्लोरीन 

A. कल्शिअम

-----------------------------------------------------------------------------

46) माणसाच्या शरीरात रक्ताचे प्रमाण किती टक्के असते?

४० टक्के

४ टक्के

१३ टक्के

३१ टक्के 

B. ४ टक्के

-----------------------------------------------------------------------------

47) खालीलपैकी सर्वात हलका वायू कोणता ?

हायड्रोजन

हेलिअम

ऑक्सिजन

कार्बन-डाय-ओक्साइड 

A. हायड्रोजन

-----------------------------------------------------------------------------

48) पुढीलपैकी कोणती जीवनसत्त्वे मानवी शरीरात तयार होतात ? १)'ब-६' जीवनसत्त्व २)'ड' जीवनसत्त्व ३)'इ' जीवनसत्त्व ४)'के' जीवनसत्त्व

१ व २

२ व ३

२ व ४

१ व ४ 

C. २ व ४

-----------------------------------------------------------------------------

49) दंतक्षय रोखण्यासाठी पुढीलपैकी कोणते खनिजद्रव्ये महत्त्वाचे ठरते ?

सोडियम

आयोडीन

लोह

फ्लोरीन

D. फ्लोरीन

-----------------------------------------------------------------------------

50) लसीकरणाने पुढीलपैकी कोणता विकार नियंत्रित करता येत नाही?

देवी

मधुमेह

पोलिओ

डांग्या खोकला 

B. मधुमेह

महत्वाचे प्रश्नसंच

 1.१९५७ साली रोकेटच्या साह्याने उपग्रह पाठविण्याचा पहिला यशस्वी विक्रम कोणत्या देशाने केला?

A) रशिया  🌹🌹

B) अमेरिका 

C) भारत

D) कॅनडा

2. गोलीय आरशासमोर तुम्ही कितीही अंतरावर उभे राहिलात तरी प्रतिमा सुलटी दिसते ,म्हणून तो आरसा .................... असला पाहिजे .

A) सपाट  

B) अंतर्वक्र 

C) बहिर्वक्र

D) सपाट किंवा बहिर्वक्र🌹🌹

3. जर एखादी वस्तू एकसमान वेगाने जात असेल, तर......

A) त्या वस्तूची चाल सारखी राहते व दिशा बदलते . 

B) त्या वस्तूची चाल व दिशा बदलतात .

C) त्या वस्तूची चाल व दिशा सारखी राहते .

D) त्या वस्तूची चाल बदलते,पण दिशा तीच राहते.🌹🌹

4. हाडांतील कॅल्सियम फॉस्फेटचे प्रमाण किती असते?

A) ५० टक्के 

B) ६० टक्के🌹🌹

C) ४० टक्के

D) ८० टक्के

5. विद्यूत शक्ती ------- मध्ये मोजतात?

A) वॉल्ट 

B) केल्वीन

C) वॅट🌹🌸

D) कॅलरी

6. कोणत्या मुलद्रव्यास लसणासारखा वास आहे?

A) पिवळा फॉस्फरस 🌹🌸

B) तांबडा फॉस्फरस

C) सल्फर डाय ऑक्साईड

D) नायट्रोजन ऑक्साईड

7. कोणत्या मुलद्रव्यास लसणासारखा वास आहे?

A) पिवळा फॉस्फरस 🌹🌸

B) तांबडा फॉस्फरस

C) सल्फर डाय ऑक्साईड

D) नायट्रोजन ऑक्साईड

8. विद्यूत शक्ती ------- मध्ये मोजतात?

A) वॉल्ट 

B) केल्वीन

C) वॅट🌹🌸

D) कॅलरी

9. तुमच्या शरीराची स्थितिज ऊर्जा कमीत कमी असते , जेव्हा तुम्ही ........................ 

A) खुर्चीवर बसलेले असता 

B) जमिनीवर बसलेले असता

C) जमिनीवर झोपलेले असता 🌹

D) जमिनीवर उभे असता

10.पित्तरस ----------- मध्ये तयार होते.

A) यकृत 🌹🌸

B) जठर

C) पोट

D) डोके

11.मनुष्यप्राण्यात गुणसुत्राच्या किती जोड्या असतात?

A) २२ 

B) २३🌹🌸

C) ४६

D)४४

 12.भारतात तरुण शास्त्रज्ञांना प्रोत्साहन देण्याच्या उद्देशाने केंद्र शासनातर्फे चार नवीन योजना जाहीर करण्यात आल्या. त्यामध्ये कोणती योजना नाही?

A) टीचर असोसिएटशीप फॉर रिसर्च एक्सेलंस (TARE)

B) ओव्हरसीज व्हिजिटिंग डॉक्टरल फेलोशिप

C) भाभा फंडामेंटल रिसर्च 🌹

D) ऑग्युमेंटिंग रायटिंग स्किल्स फॉर आर्टिकुलेटिंग रीसर्च (AWSAR)

"मध्यरात्रीचा देश कोणता?."

*नार्वे*

राष्ट्रीयकृत बैंक आणि त्यांची कार्यालय

अलाहाबाद बैंक - कोलकाता

• बैंक ऑफ इंडिया - मुंबई

• बैंक ऑफ महाराष्ट्र - पुणे

• केनरा बैंक - बैंगलोर

• सेंट्रल बैंक ऑफ इंडिया - मुंबई

• कॉरपोरेशन बैंक - मंगलौर

• देना बैंक - मुंबई

• इंडियन बैंक - चेन्नई

• इंडियन ओवरसीज बैंक - चेन्नई

• ओरिएंटल बैंक ऑफ कॉमर्स - नवी दिल्ली

• पंजाब नेशनल बैंक - नवी दिल्ली

• पंजाब एंड सिंध बैंक -- नवी दिल्ली

• सिंडिकेट बैंक - मणिपाल

• यूको बैंक - कोलकाता

• यूनियन बैंक ऑफ इंडिया - मुंबई

• यूनाइटेड बैंक ऑफ इंडिया - कोलकाता

• विजया बैंक - बैंगलोर

• आंध्रा बैंक - हैदराबाद

• बैंक ऑफ बड़ौदा - मुंबई

सपेशल पोलीस भरती

 1]शरीरातील एकूण पेशींच्या प्रकाराची संख्या किती?

1) ३६९ 

 2) ५४७

 3) ६३९ ✅✅✅

 4) ९१२

2] धान्यासाठा टिकविण्यासाठी कोणते औषध वापरतात?

 1) सोडियम क्लोरेट ✅✅✅

 2) मायका

 3) मोरचुद

 4) कॉपर टिन

3]  जर एखादी वस्तू एकसमान वेगाने जात असेल, तर

 1)  त्या वस्तूची चाल सारखी राहते व दिशा बदलते . 

2) त्या वस्तूची चाल व दिशा बदलतात .

 3) त्या वस्तूची चाल व दिशा सारखी राहते .

 4) त्या वस्तूची चाल बदलते,पण दिशा तीच राहते.✅✅✅

4] रक्तपेशी किती प्रकारच्या असतात?

1) तीन  ✅✅✅

 2) दोन

 3) चार

 4) सहा

5] मोडआलेल्या धान्यास आणि आंबविलेल्या अन्नपदार्थात खालीलपैकी कोणते जीवनसत्व विपूल प्रमाणात तयार होते?

1)  अ 

 2) ब ✅✅✅

 3) ड

 4) ई

6]  खालीलपैकी कोणते गतीज ऊर्जेचे उदाहरण आहे?

1)  सायकल 

 2) रेल्वे

 3) जहाज

 4) वरिल सर्व ✅✅✅

7] २३५२ डेसि मीटर = किती हेक्टोमीटर?

1)  २३.५२                                                                                                                                       2) २३५.२

 3) २३०.५२

 4) २.३५२ ✅✅✅

8]  त्वरण म्हणजे ................... मधील बदलाचा दर होय .

1) वेग ✅✅✅

 2) अंतर

 3) चाल

 4) विस्थापन 

9] होकायंत्रात .............. चुंबक वापरतात . - Not Attempted

1)  निकेल 

 2) रबर

 3) रबर

 4) सूची✅✅✅

10]   हॅड्रोजन आणि ----------HB - या वायूच्या संयोगामुळे पाणी तयार होते?

1)  ऑक्सीजन ✅✅✅

 2) नायट्रोजन

 3) कार्बनडाय ऑक्साईड

 4) हेलियम

1] प्रशांत महासागर आणि अटलांटिक महासागरला जोडणारा कालवा_____

A- स्वेज

B- पनामा

C- किल

D- यापैकी नाही

ANS--B

࿇══━━━━✥◈✥━━━━══ ࿇

2] _हे जानेवारी २०१६ मध्ये भारताचे ४४ वे सरन्यायाधीश म्हणून शपथ घेतली होती.

A- जे. एस. खेहर

B- टी. एस. ठाकूर

C- जी. रोहिणी

D- एस. बी देव

ANS--A

࿇══━━━━✥◈✥━━━━══ ࿇

3] राजा राममोहन राय यांना _यांनी 'युग दूत' म्हटले होते.

A- गोपाल कृष्ण गोखले

B- भगत सिंह

C- दादाभाई नौरोजी

D- सुभाष चंद्र बोस

ANS--D

࿇══━━━━✥◈✥━━━━══ ࿇

4] क्रांतिकारीने लाला लजपत राय यांच्या मृत्यूचा बदला _या इंग्रज अधिकारीची हत्या करून घेतले.

A- डायर

B- वायली

C- सांडर्स

D- वॉटसन

ANS--C

࿇══━━━━✥◈✥━━━━══ ࿇

5] स्वतंत्र भारताचे प्रथम राष्ट्रपती _ राज्यातील होते.

A- उत्तर प्रदेश

B- दिल्ली

C- गुजरात

D- बिहार

ANS--D

࿇══━━━━✥◈✥━━━━══ ࿇

6] भारतातील अग्निशमन सेवेचा बँड अँबॅसेडर म्हणून___यांची निवड झालेली आहे.

A- पी.एस. रहंगदले

B- रणदीप हुडा

C- प्रियंका चोप्रा

D- अभिताभ बच्चन

ANS--B

࿇══━━━━✥◈✥━━━━══ ࿇

7] भारतातील पहिल्या इंजिनीअरिंग कॉलेजची स्थापना ----- येथे झाली.

मुंबई

कोलकाता

मद्रास

पुणे

ans - D

࿇══━━━━✥◈✥━━━━══ ࿇

8] समान नागरी कायदा संबंधित कलम _

A- कलम ४२

B- कलम ४३

C- कलम ४४

D- कलम ४८

ANS--C

࿇══━━━━✥◈✥━━━━══ ࿇

9] २५१० किमी इतका मोठा प्रवास करणारी भारतातील नदी _आहे.

A- यमुना

B- गंगा

C- सतलज

D- कावेरी

ANS--B

࿇══━━━━✥◈✥━━━━══ ࿇

10] महाराष्ट्रात सुपारीचे सर्वात जास्त उत्पादन कोणत्या जिल्ह्यात होते?

१] रायगड

२] रत्नागिरी

३] सिंधुदुर्ग

४] ठाणे

Ans B

࿇══━━━━✥◈✥━━━━══ ࿇

11] _या देशाला प्राचीनकाळी 'मेसोपोटामिया' नावाने ओळखले जात.

A- इराण

B- इराक

C- अफगानिस्तान

D- कंबोडिया

ANS--B

࿇══━━━━✥◈✥━━━━══ ࿇

12] 'रॉक गार्डन' साठी_____शहर प्रसिद्ध आहे.

A- नवी दिल्ली

B- श्रीनगर

C- चंदीगढ़

D- बेंगळुरू

ANS--C

࿇══━━━━✥◈✥━━━━══ ࿇

13] पूर्ण पृथ्वीवर जवळपास इतका भाग पाण्याने व्यापला आहे.

A- ५१%

B- ६१%

C- ७१%

D- ८१%

ANS--C

࿇══━━━━✥◈✥━━━━══ ࿇

14] जागतिक कुपोषणच्या बाबतीत भारताचा(२०१६) जगात____वा क्रमांक लागतो.

A- ९१

B- ९४

C- ९७

D- ९९

ANS--C

࿇══━━━━✥◈✥━━━━══ ࿇

15] खालीलपैकी ‘शिंगी’ हे शिखर महाराष्ट्रातील कोणत्या जिल्ह्यामध्ये आहे?

A.  रायगड

B.  पुणे

C.  नाशिक

D.  अमरावती

ANS :- रायगड

गतीचे प्रकार

🌻एकरेषीय एकसमान गती (Linear Uniform Motion)

ज्या गतीमध्ये वस्तू समान कालावधीत समान अंतर कापत असेल तर त्यास “एकसमान गती ” म्हणतात. म्हणजेच एकसमान गती मध्ये चाल समान राहते.

उदा. एक वस्तू जर १० मिनिटात ३ किमी अंतर कापते, तर ती पुढच्या १० मिनिटात पण ३ किमी अंतर पार पडते.


🌹एकरेषीय नैकसमान गती (Linear Non-uniform Motion)

ज्या गतीमध्ये वस्तू समान कालावधीत असमान अंतर कापत असेल तर त्यास “अकसमान गती ” म्हणतात. म्हणजेच एकसमान गती मध्ये चाल समान (constant) राहते.

उदा. एक दुचाकी जर १० मिनिटात ३ किमी अंतर कापते, तर ती पुढच्या १० मिनिटात ती ३ पेक्षा कमी अथवा जास्त अंतर पार पडते.


🌹एकसमान वर्तुळाकार गती (Uniform circular Motion)

जर वस्तू वर्तुळाकार मार्गावर एकसमान गतीमध्ये असेल तर तिला एकसमान वर्तुळाकार गती म्हणतात.

या गतीत चाल समान राहते परंतु वेग बदलत जातो.

कारण एक परिक्रमणा पूर्ण झाल्यानंतर विस्थापन हे शून्य असते. म्हणजेच चाल जरी समान असली तरी वेग मात्र शून्य होतो.

चाल = अंतर/काळ = परीघ/काळ

ही वस्तू फिरताना नेहमीच केंद्राकडे आकर्षित होऊन फिरत असते, त्या आकर्षण बलास Centripetal Force असे म्हणतात.

2 January 2024 Current Affairs

📗 National News

▪️गृहनिर्माण आणि शहरी व्यवहार आणि पेट्रोलियम आणि नैसर्गिक वायू मंत्री हरदीप सिंग पुरी यांनी नवी दिल्ली येथे राष्ट्रीय स्ट्रीट फूड फेस्टिव्हल 2023 चे उद्घाटन केले.

▪️अलीकडेच, पंतप्रधान नरेंद्र मोदी 14 फेब्रुवारी 2024 रोजी UAE मध्ये ‘BAPS हिंदू मंदिर‘ चे उद्घाटन करणार आहेत.

▪️बोचासनवासी श्री अक्षर पुरुषोत्तम स्वामीनारायण संस्था (BAPS) ही वेदांमध्ये मूळ असलेली एक सामाजिक-आध्यात्मिक हिंदू श्रद्धा आहे.

▪️हे 18 व्या शतकाच्या उत्तरार्धात भगवान स्वामीनारायण (1781-1830) यांनी प्रकट केले आणि 1907 मध्ये शास्त्रीजी महाराज (1865-1951) यांनी स्थापन केले.

▪️भारत, UAE राजस्थानमध्ये 02 जानेवारी ते 15 जानेवारी 2024 या कालावधीत संयुक्त लष्करी सराव ‘डेझर्ट सायक्लोन’ करण्यात आला आहे.
तेलंगणा राज्यात अलीकडेच ‘82 वी इंडियन हिस्ट्री काँग्रेस‘ आयोजित करण्यात आली आहे.

▪️१९५२ मध्ये ऑलिम्पिकमध्ये स्वतंत्र पदक जिंकणारे पहिले भारतीय कुस्तीपटू खाशाबा जाधव यांची जयंती साजरी करण्यासाठी महाराष्ट्र सरकार दरवर्षी १५ जानेवारी हा राज्य क्रीडा दिन म्हणून पाळणार आहे.

▪️जाधव यांनी फिनलंडमधील हेलसिंकी येथे 1952 च्या उन्हाळी ऑलिम्पिकमध्ये कांस्यपदक जिंकले होते.

📒 Economics News

▪️नॅशनल पेमेंट कॉर्पोरेशन ऑफ इंडिया (NPCI) ने 1 जानेवारी 2024 पासून UPI व्यवहारांसाठी दैनिक पेमेंट मर्यादा 1 लाख केली आहे.

▪️दवाखाना आणि शैक्षणिक संस्थेसाठी ही मर्यादा 5 लाखांची केली आहे.

▪️ झारखंड राज्य सरकारने आदिवासी आणि दलितांसाठी वृद्धापकाळ पेन्शनचे वय 50 वर्षे केले आहे.

स्पर्धा परीक्षा चालू घडामोडी 2 जानेवारी 2024

Q.1) ITBP चे नवीन महासंचालक म्हणून कोणाची नियुक्ती करण्यात आलेली आहे?
✔️ राहुल रसगोत्रा

Q.2) नुकतेच बंगालचे नवे महासंचालक  म्हणून कोणाची नियुक्ती करण्यात आली?
✔️ राजीव कुमार
 
Q.3) पाँडिचेरीचे पदसिद्ध कुलपती म्हणून कोणाची नियुक्ती करण्यात आली?
✔️  जगदीप धनखड

Q.4) नुकतीच बोर्ड ऑफ फिल्म सर्टिफिकेशन पॅनेलवर कोणाची नियुक्ती करण्यात आली आहे?
✔️  अक्कला सुधाकर
 
Q.5) बिस्लेरीने कोणाला आपले ग्लोबल ब्रँड ॲम्बेसेडर म्हणून घोषित केले आहे?
✔️ दीपिका पादुकोण

Q.6) 100 अब्ज डॉलर्सची संपत्ती असलेली जगातील पहिली महिला कोण ठरली आहे?
✔️ फ्रँकोईस मेयर्स
 
Q.7) 12व्या दिव्य कला मेळा 2023 चे आयोजन कोणत्या राज्यात करण्यात येत आहे?
✔️गुजरात

Q.8) अलीकडेच कोणाच्या हस्ते नॅशनल को-ऑपरेटिव्ह डेअरी फेडरेशन ऑफ इंडिया (NCDFI) लिमिटेडच्या मुख्यालयाची पायाभरणी करण्यात आली?
✔️ अमित शहा

Q.9) अलीकडेच दिग्गज अभिनेते विजयकांत यांचे निधन झाले आहे ते कोणत्या पक्षाचे संस्थापक आहेत?
✔️ DMDK

Q.10) जागतिक कुटुंब दिन कधी साजरा केला जातो?
✔️ 1 जानेवारी
➖➖➖➖➖➖➖➖➖➖➖

चालू घडामोडी :- 01 जानेवारी 2024

◆ डॉ. नितीन करीर हे महाराष्ट्र राज्याचे 47वे मुख्य सचिव असणार आहेत.

◆ भारत सरकारने 2024 वर्षापर्यंत देशातील प्रत्येक गावाततील घरात नळाद्वारे पाणी पोहचविण्याचे उद्दीष्टे ठेवले आहे.

◆ सध्या देशातील 72.29 टक्के घरामध्ये नळाद्वारे पाणी पोहचले आहे.

◆ देशातील ग्रामीण भागातील 28 टक्के घरात अजून नळाद्वारे पाणी पोहचले नाही.

◆ लखबीर सिंग लांडा ला भारत देशाने अंतरराष्ट्रीय दहशतवादी म्हणून घोषीत केले आहे.

◆ Production linkd intenshiv अर्थात PIL ही औषध क्षेत्रातील योजना आहे.

◆ Production linkd intenshiv या योजेअंतर्गत देशाच्या औषध क्षेत्रात 25000 कोटी रुपयांची गुंतवणूक झाली आहे.

◆ जम्मू आणि काश्मीर मधील तेहरिक ए हुरियक संघटनेवर केंद्र सरकारने 5 वर्षे बंदी घातली आहे.

◆ भारताच्या 16 व्या वित्त आयोगाच्या सचिवपदी ऋत्विक रंजनम पांड्ये यांची नियुक्ती करण्यात आली आहे.

◆ भारताच्या 16 व्या वित्त आयोगाच्या शिफारशी ची अमलबजावणी 1 एप्रिल 2026 पासून होणार आहे.

◆ कुमार गटाच्या 42 व्या राष्ट्रिय खो खो स्पर्धेचे विजेतेपद मुले आणि मुली गटात महाराष्ट्र राज्याने पटकावले आहे.

◆ महाराष्ट्र राज्याने सलग नव्यांदा कुमार गटाच्या राष्ट्रीय खो खो स्पर्धेचे विजेतेपद पटकावले आहे.

◆ 42 व्या कुमार राष्ट्रीय खो खो स्पर्धा छत्तीसगड राज्यात आयोजित करण्यात आल्या होत्या.

◆ देशातील पहिली अमृत भारत एक्सप्रेस रेल्वे अयोध्या ते दरभंगा पर्यंत सुरु झाली आहे.

◆ अयोध्या ते दरभंगा या पाहिल्या अमृत भारत एक्सप्रेस रेल्वे चे उद्घाटन नरेंद्र मोदी यांच्या हस्ते करण्यात आले आहे.

━━━━━━━━━━━━━━━━━━━━━━━━━

तलाठी सराव प्रश्नपत्रिका

1)) गडी *गावरानात* गुरे घेउन गेला आहे. अधोरेखित शब्द कोनत्या प्रकारात येतो?

१) सामासिक शब्द✔️

२) अभ्यस्त शब्द

३) तत्सम शब्द

४) तद्भव शब्द

2) पर्यायातील " तोळवा " या शब्दाचा समानार्थी नसलेले शब्द कोनता?

१) धष्टपुष्ट शरिर

२) तोष✔️

३) लंबक

४) तुळई

3) ' हेमाने दारापुढे सुंदर रांगौळी काढली. या वाक्यातील अव्यय प्रकार ओळखा?

१) शब्दयोगी अव्यय✔️

२) उभयान्वयी अव्यय

३) क्रियाविशेशन अव्यय

४) केवलप्रयोगी

4) पुढील वाक्याचा प्रयोग सांगा.

" पारीजातकाची योजना करनारा कवी खरोखरच कल्पक असला पाहिजे."

१) कर्तरी प्रयोग✔️

२) कर्मनी प्रयोग

३) भावे प्रयोग

४) संकिर्ण प्रयोग

5) " भाकरी " हा शब्द मराठीत कोनत्या भाषेतुन आला आगे?

१) कानडी✔️

२) डच

३) पोर्तुगीज

४) अरबी

6) हल्ली *सज्जन मित्र* मिळने कठीन झाले आहे. अधोरेखित शब्दाचा विशेषन प्रकार ओळखा.

१) साधित विशेषन

२) नामसाधित विशेषन✔️

३) अविकारी विशेषन

४) परिनाम दर्शक विशेशन

7) ' घरी ' या शब्दाची विभक्ती कोनती?

१) षष्ठी

२) प्रथमा

३) द्वितिया

४)सप्तमी✔️

8) मुलांनी शिस्तित चालावे.प्रयोग ओळखा.

१) कर्मनी

२) अकर्मक कर्तरी

३) भावे✔️

४) सकर्मक कर्तरी

9) ' गजानन ' या शब्दाचा समास ओळखा.

१) तत्पुरुष

२) बहुव्रिही✔️

३) द्विगु

४) मध्यमपदलोपी

10) ' जो अभ्यास करील तो उत्तीर्ण होइल ' वाक्याचा प्रकार ओळखा.

१) केवल वाक्य

२) संयुक्त वाक्य

३) मिश्रवाक्य✔️

४) आज्ञार्थी वाक्य

11) 'लक्ष्मीकांत ' या शब्दाचा समास ओळखा.

१) बहुव्रिही✔️ 

२) कर्मधार्य

३) तत्पुरुष 

४) अव्ययीभाव

12) कपिलाषष्ठीचा योग येणे या वाक्याचा अर्थ ओळखा.

१) अत्यंत उत्सुक असने

२) जबाबदारी स्विकारने

३) दुर्मिळ संधी मिळने✔️

४) माघार घेने

13) कवितेचे रस किती आहेत?

१) चार

२) पाच

३) नऊ✔️

४) सात

14) " भाटी " शब्दाच्या विरुद्धलिंगी शब्द कोनता.

१) भट

२) भाट

३) कुत्रा

४)बोका✔️

15) खालीलपैकी दंततालव्य वर्ण कोनता.

१) ज्

२) र

३) ग

४) म्

16) खालील संयुक्त वाक्य कोनत्या प्रकारचे आहे

" सगळे काही त्याला माहित आहे, पण लक्षात कोन घेतो?

१) न्युनत्वबोधक✔️

२) परिनामबोधक

३) विकल्पबोधक

४) समुच्तयबोधक

17) " र् " या व्यंजनाची जोडाक्षरे लिहन्याच्या किती पद्धती आहेत.

१) पाच 

२) चार✔️

३) एक

४) तिन

18) खालील शब्दातुन " कटक " या अर्थाचा शब्द कोनता?

१) युद्ध✔️

२) सैन्य

३) राजा

४) सेनापती

19) समानार्थी शब्द ओळखा. " *अभिनिवेश* "

१) जोम✔️

२) अभिनय

३) प्रवेश 

४) अभियान

20) ---- Yamuna is ---- tributary of the gangas.

1) The , A✔️

2) no article ,a

3) The , an

4) The, the

21) I met him ----- accident during my visit ------ Mumbai.

1) in , to

2) by ,to✔️

3) on,in

4) an,in

22) Use correct word in the sentence .

We ------ obey our parents.

1) should

2) will

3) can

4) must✔️

23) The meaning of beech--

1) sea shore

2) a tree✔️

3) an animal

4) a vegetable

24) choose the correct word from the following.

1) commutes

2) committee✔️

3) committing

4) committee

25) The important thing is ------ listen ------ them and change our ways.

1) to , to✔️

2) to, for

3) to, with

4) to, no article

26) Select the correct meaning of the word " error"

1) wrong

2) true

3) incorrect

4) mistake✔️

27) महाराष्ट्रात एकुण किती जिल्हा परिषदा आहेत?

१) ३६

२) ३४✔️

३) ३५

४) ३३

२८) वातावरनात ऑक्सीजन वायुचे प्रमान किती टक्के असते?

१) २३%

२) ४०%

३) ९८%

४) २१%✔️

२९)़मलेरिया आणि डास यांच्यातील संबंध कोन्या शास्त्रज्ञाने स्पष्ट केला?

१) लुई पाष्चर

२) रोनॉल्डरॉस✔️

३) बेनडेर

४) डिओडर श्वान

३०) मानवी नाडीचे प्रती मिनीट किती ठोके पजतात?

१) ७२✔️

२) ६०

३) ४०

४) ३०

३१) टंगस्टन धातू किती अंश तापमानास वितळतो?

१) २०००°

२) १०००°

३) ३०००°✔️

४) १५००°

३२) कोनत्या रोगाचा प्रसार पान्यामार्फत होतो?

१) काविळ

२) अतिसार

३) विषमज्वर

४) यापैकी सर्व✔️

३३) नॉनस्टीक भांड्यावर कशाचा थर असतो?

१)टेफ्लॉन✔️

२) जिप्सम

३) इथिलीन

४) फॉक्झिन

३४) मानवी शरीरात पान्याचे प्रमान किती असते?

१) ६५%✔️

२) ८०%

३) ६०%

४) ४०%

३५) मानवी़ शरिरातील सर्वात मोठी ग्रंथी कोनती?

१) यकृत✔️

२) किडनी 

३) फुफ्फुस

४) र्हदय

३६) भारताचे गवर्नर जनरल केंव्हापासुन व्हॉइसरॉ़य म्हनुन ओळखले जाउ लागले?

१) १८५५

२) १८५६

३) १८५७

४) १८५८✔️

३७) सत्यशौधक समाजाचे मुखपत्र कोनते?

१) सुधारक

२) केसरी

३)दिनबंधू✔️

४) प्रभाकर

३८) डॉ.आंबेडकरांनी मनुस्मृतिचे दहन कोठे केले?

१) नाशिक 

२) मुंबई

३) रत्नागिरी

४) महाड✔️

३९)पुन्याचा प्लेग कमिशनर रँड याची हत्या १८९७ मध्ये कोणी केली?

१) वासुदेव बळवंत फडके

२) अनंत कान्हेरे

३) दामोदर हरीचाफेकर✔️

४) सुरेंद्र बोस

४०) सह्याद्रीच्या पुर्वेकडील प्रदेश काय म्हनुन ओळखला जातो?

१) अति पर्जन्याचा प्रदेश

२) पर्जन्य छायेचा प्रदेश✔️

राज्यसेवा पूर्वसाठी असलेल्या कम्बाईन पूर्वपेक्षा वेगळ्या घटकांचा अभ्यास कसा करावा?

१. प्राचीन आणि मध्ययुगीन भारत.

हा घटक संपूर्णपणे राज्यसेवा पूर्व साठी आयोग विचारतो. यावर येणाऱ्या प्रश्नांची संख्या निश्चित नसते. सर्वसामान्यपणे दोन ते सात प्रश्न या घटकावर विचारले जातात. संपूर्ण प्राचीन आणि मध्ययुगीन भारताचा इतिहास करणे शक्य नसल्यास त्यातील काही महत्त्वाचे घटक करून जाणे आवश्यक आहे. उदाहरणार्थ... हडप्पा संस्कृती, वैदिक संस्कृती, महाजनपदे, मौर्य कालखंड, गुप्त कालखंड भारतातील विविध घराणे इत्यादी.  या घटकांचा अभ्यास करण्यासाठी तामिळनाडू state board book किंवा लुसेंट सामान्य ज्ञान चे पुस्तक वापरावे. महाराष्ट्रातील अकरावीचे स्टेट बोर्ड देखील चांगला सोर्स आहे.

२. पर्यावरण-

या घटकावर आयोग राज्यसेवा पूर्व साठी आतापर्यंत पाच प्रश्न विचारत होता. पर्यावरणाचे प्रश्न हे बहुतांशी भूगोलाच्या दृष्टीने विचारले जातात. त्यामुळे त्यातील साधारणता निम्मे प्रश्न हे भूगोलाच्या अभ्यासक्रमामध्ये कव्हर होतात. पर्यावरणामध्ये -
1) मूलभूत संकल्पना (जसे की परिसंस्था, पर्यावरणीय परिस्थितीकी, नॅशनल पार्क इ.),
2) जैवविविधता (Biodiversity Hotspot, IUCN Redlist इ.),
3) हवामान बदल (UNFCC, UNCBD, UNCCD, Kyoto Protocol यांचेसारख्या आधुनिक जागतिक करार)
या घटकांवर आयोगाचे विशेष लक्ष आहे.
यांची तयारी करण्यासाठी बाजारातील कोणतेही एक संदर्भ पुस्तक वापरावे.

3) भूगोल-

यामध्ये पहिला मुख्य मुद्दा म्हणजे राज्यसेवा पूर्वसाठी आयोग प्रामुख्याने प्राकृतिक भूगोलावरती भर देते. यामध्ये भूरूपशास्त्र (geomorphology), जलावरण (oceanography) आणि वातावरण (climatology) या तीन उपघटकांवर आयोग सर्वसामान्यपणे सहा ते नऊ प्रश्न विचारते. खरंतर राज्यसेवा पूर्व जवळपास 70 टक्के भूगोल या तीन घटकांवर आधारित आहे. त्यामुळे या तीन घटकांमधूनच सुरुवात करावी. त्यांची तयारी करण्यासाठी इयत्ता अकरावी ची फिजिकल भूगोलाची Fundamentals of Physical Geography ही एनसीईआरटी वापरावी.
यातील दुसरा मुद्दा म्हणजे भारताच्या भूगोलाचा अभ्यास. यावर आयोग दोन ते तीन प्रश्न विचारतो. त्यांचा अभ्यास करण्यासाठी अकरावीची ncert - India Physical Environment हा पुरेसा संदर्भ आहे.
भूगोलाच्या बाबतीत शेवटचा मुद्दा सांगायचं झालं तर महाराष्ट्राच्या भौगोलिक परिस्थितीवर आयोग साधारणतः दोन ते तीन प्रश्न विचारतो. त्यासाठी सौदी सरांचे महाराष्ट्र भूगोल अथवा अन्य कोणतेही बाजारातील एखादे पुस्तक आपण संदर्भासाठी घेऊ शकतो.

4) Economy

संयुक्त पूर्व परीक्षा आणि राज्यसेवा पूर्व परीक्षा यांमध्ये इकॉनोमी मध्ये बराच फरक जाणवतो. राज्यसेवा पूर्व मध्ये आयोग संकल्पनात्मक प्रश्न विचारतो तर संयुक्त पूर्व परीक्षेमध्ये आयोग factual data विचारतो.
राज्यसेवा पूर्व परीक्षा मध्ये समावेशन, लोकसंख्या, शाश्वत विकास, पंचवार्षिक योजना या घटकांवय प्रामुख्याने प्रश्न विचारला जातो. या घटकांवर तयारी कशी करावी याबाबत आपण चॅनलवरती जुन्या पोस्ट केलेले आहेत. त्या एकदा वाचून घ्या.

5) Polity-

यासाठी लक्ष्मीकांत सरांचे पुस्तक अत्यंत उत्तम संदर्भ पुस्तक आहे. या विषयाचे प्रश्न राज्यसेवा पूर्वचा अभ्यास करत असताना थोडेसे राष्ट्रीय पातळीकडे झुकलेले दिसतात. तसेच चालू घडामोडींच्या अनुषंगाने देखील राज्यसेवा पूर्वला. पॉलिटीचे प्रश्न विचारतात. याव्यतिरिक्त राज्यसेवा पूर्व चे प्रश्न हे Multiple Choice Questions असतात.

बाकी General Science आणि Current Affairs साठी तुम्ही कंबाईन पूर्व साठी जसा अभ्यास केला होता तसाच करा. फक्त General Science साठी प्रश्नांची संख्या जास्त, वैज्ञानिक गणितांचा समावेश एवढाच काय तो फरक.

विज्ञानाच्या अभ्यासासाठी लुसेंट हा सर्वोत्तम source वाटतो.
तर चालू घडामोडी साठी बाजारातील कोणतेही एका प्रकाशनाचे पुस्तक वापरावे.

राज्यसेवा पूर्व परीक्षेच्या तयारीसाठी खूप खूप शुभेच्छा. 💐💐

विज्ञानाशी संबंधित महत्त्वाचे प्रश्न

1: - स्नायूंमध्ये कोणते ऍसिड साचल्याने थकवा जाणवतो?

उत्तर: - लॅक्टिक ऍसिड

२: - द्राक्षात कोणते आम्ल आढळते?

उत्तर: - टार्टरिक ऍसिड

3: - कर्करोगाशी संबंधित आजारांचा अभ्यास म्हणतात

उत्तर: -ऑरगेनोलॉजी

4: - मानवी शरीरातील सर्वात लांब पेशी कोणती आहे?

उत्तर: - मज्जातंतूचा पेशी

5 .: - दात प्रामुख्याने कोणत्या पदार्थापासून बनलेले असतात?

उत्तर: - डेन्टाईनचे

6.: - कोणत्या जंतूंचा आकार पायातील चप्पल प्रमाणे असतो?

उत्तर: - पॅरामेटीयम

7: - गांडुळात किती डोळे आहेत?

उत्तर: - एकटा नाही

8: - गाजर कोणत्या व्हिटॅमिनचे समृद्ध स्रोत आहे?

उत्तर: - व्हिटॅमिन ए

9: - प्रथिने कोणत्या पदार्थामध्ये आढळत नाही?

उत्तर: - तांदूळ

10.: - मानवी मेंदूचे वजन किती ग्रॅम आहेत?

उत्तर 1350 ग्रॅम

एल निनो म्हणजे काय?

अमेरिकेच्या नॅशनल ओशनिक अँड अॅटमॉस्फेरिक अॅडमिनिस्ट्रेशन या संस्थेकडून अलीकडेच प्रकाशित करण्यात आले आलेल्या अहवालानुसार जून ते ऑगस्ट या काळात 'एल निनो'ची परिस्थिती उद्भवण्याचा अंदाज आहे. भारतात जून ते ऑगस्ट या काळात जवळपास 60 टक्के एल निनो परतण्याचा संस्थेचा अंदाज आहे.

भारतीय हवामानशास्त्र विभाग (IMD) कडून प्राप्त माहितीनुसार हवामानाची जी सध्याची स्थिती आहे, त्यावरून असे दिसून येते की कमकुवत एल निनोच्या संदर्भात इशारा करीत आहे. येत्या दोन ते तीन महिन्यांपर्यंत ही स्थिती राहण्याचा अंदाज आहे. एप्रिल महिन्याच्या मध्यात आणि मेच्या शेवटपर्यंत याबाबत स्पष्टता मिळणार. तेव्हाच पावसावरील त्याच्या प्रभावाबाबत स्पष्टता दिली जाऊ शकणार.

▪️एल निनो म्हणजे काय?

डिसेंबर महिन्यात दक्षिण अमेरिकेतील किनारपट्टी भागात प्रशांत महासागराच्या पाण्याचे तापमान नेहमीपेक्षा अचानक वाढते. त्यामुळे होणाऱ्या हवामानबदलास एल निनो म्हणतात.

एल निनो प्रशांत महासागरात तयार होणारा एक जलवायू चक्र आहे, ज्याचा प्रभाव जगभरातल्या हवामानावर पडतो. हा चक्र तेव्हाच सुरू होतो जेव्हा पश्चिम उष्णकटिबंधीय प्रशांत महासागरात गरम पाणी दक्षिण अमेरिकेच्या तटाकडे भूमध्य सीमेबरोबर पूर्वेकडे प्रवाहीत होतो.

‘एल-निनो’ परिणाम म्हणजे प्रशांत महासागरात असलेले ताहिती नावाचे बेट आणि पेरू या देशाच्या किनापट्टीजवळून वाहणारा गरम पाण्याचा प्रवाह होय. या गरम पाण्याच्या प्रवाहामुळे हजारो चौरस किलोमिटर क्षेत्रफळावरील पाण्याचे तापमान वाढण्यास सुरुवात होते. ही तापमान वाढ एक अंश सेल्सियसपेक्षा कमी असल्यास त्याचा पावसाच्या अंदाजावर फारसा परिणाम होत नाही. 

परंतु तापमान एक ते दीड अंश सेल्सियसपर्यंत गेल्यास पावसाचा अंदाज वर्तविताना या तापमान वाढीचा प्रभाव विचारात घ्यावा लागतो. एल-निनो तीव्र असल्यास तापमान पाच अंश सेल्सियसपर्यंत वाढते. या वाढलेल्या तापमानामुळे प्रशांत महासागरात पाण्यालगतची हवा गरम होऊन तिचे बाष्पात रुपांतर होते व ती उंचावर निघून जाते. त्यामुळे या ठिकाणी कमी दाबाचा पट्टा तयार होतो.

हिंदी महासागर व प्रशांत महासागर यांच्यावरील हवेचा दाब एकमेकांशी निगडित असल्याने हिंदी महासागरात जास्त दाबाचा पट्टा निर्माण होतो. चांगला मोसमी पाऊस पडण्यासाठी हवेचा दाब हा कमी असावा लागतो. त्यामुळे एल-निनो आल्यास मोसमी पाऊस भारत व त्याच्या शेजारील राष्ट्रांत कमी पडतो वा पडतही नाही. हा एल-निनो दरवर्षी येतोच असे नाही.

2017 साली निधन पावलेले हवामानशास्त्रज्ञ देव राज सिक्का यांनी 1982 साली पहिल्यांदा एल निनो घटना आणि भारतीय मान्सून यादरम्यान असलेला संबंध प्रस्तावित केला होता.

▪️एल निनोचा प्रभाव :-

विकसनशील देश हे शेती आणि मासेमारी यावर अवलंबून आहेत. ज्या देशांच्या सीमा प्रशांत महासागराला जोडलेल्या आहेत, तेथे हा परिणाम मोठ्या प्रमाणावर होत असल्याचे दिसून येते. त्यामुळे मोठ्या दुष्काळाचा सामना करावा लागल्याचे अनुभव आतापर्यंत आले आहेत.

गेल्या काही वर्षांत एल निनोमुळे पॅसिफिक महासागरातील समुद्राचा पृष्ठभाग उबदार होऊ लागला आहे. त्यामुळे वाऱ्याच्या वेगात आणि मार्गात बदल होत आहे आणि त्याचा ऋतुमानाच्या चक्रावरही वाईट परिणाम घडू लागल्यामुळे बऱ्याच देशात दुष्काळसदृश्य तर काही ठिकाणी पूर परिस्थिती निर्माण होताना दिसून आली आहे. 

▪️एल निनोची लक्षणे :-

अभ्यासानुसार, प्रशांत महासागराचे विषुववृत्तावरील पाण्याच्या पृष्ठभागाचे तापमान सतत तीन महिने 0.5 अंश सेल्सियस ते 0.9 सेल्सियसपर्यंत वाढल्यासच एल निनोचा प्रभाव दिसून येतो.

हिंदी महासागराच्या पाण्याचा पृष्ठभाग, तसेच इंडोनेशिया आणि ऑस्ट्रेलियावरील हवेच्या दाबात वाढ होणे. ताहिती, मध्य पूर्व प्रशांत महासागराच्या भागावरील हवेचा दाब कमी होणे.  दक्षिण प्रशांत महासागराच्या भागातील ‘ट्रेड विन्डस्‘ म्हणजेच विषुववृत्तीय भागातून वाहणारे वारे कमकुवत असणे आणि त्यांची दिशा पूर्वेकडे असणे.  

पश्चिम प्रशांत महासागरातले आणि हिंदी महासागरातले उष्ण पाण्याचे प्रवाह पूर्व प्रशांत महासागराकडे पसरणे. त्याचा परिणाम पश्चिम प्रशांत महासागराजवळच्या भागात दुष्काळ आणि कोरड्या पूर्व प्रशांत महासागराच्या भागात पाऊस असा होतो. अश्या अनेक लक्षणांवरून याबाबत निश्चिती करण्यात येते.

उष्ण कटिबंधातील पूर्व मध्य प्रशांत महासागरात सातत्याने पाण्याच्या पृष्ठभागाचे तापमान वाढण्याने सातत्याने ‘एल निनो’साठी प्रभावी वातावरणनिर्मिती होते. त्यातूनच प्रशांत महासागराकडून वाहणाऱ्‍या वाऱ्‍याचा वेग कमी होतो. त्याचाच परिणाम पूर्वेकडील उत्तर भागातल्या ऑस्ट्रेलियामध्ये पाऊस होतो. प्रामुख्याने भारत, स्वीडन, श्रीलंका, ऑस्ट्रेलिया, बांगलादेश, पाकिस्तान या देशांवर परिणाम होतो.

MCQ effectively कसे Solve कराल आणि परीक्षेमध्ये जास्तीत जास्त गुण कसे मिळवाल?

आपण या Series च्या भाग 1 मध्ये पुस्तकं कसे वाचावे आणि Pyq चे analysis कस करावे? याविषयी माहिती पाहिली होती. आजच्या भाग 2 मध्ये आपण केलेल्या वाचनाचे परीक्षेत Reflection कसे मिळवावे?अभ्यासाचे Consolidation कसे करावे? Out of Box प्रश्नांना कशा पद्धतीने सामोरे जावे याविषयी माहिती बघुयात.

 यावर्षी कधी नव्हे ते सर्व पदांसाठी ऍड आल्या आहेत.2022 वर्ष स्पर्धा परीक्षेसाठी एक सुवर्ण वर्ष ठरणार आहे.त्यासाठी आपल्याला सज्ज राहावे लागणार आहे आणि ते ही पुर्ण तयारीनिशी.

करूया सुरवात..

♦️आपण करत असलेला अभ्यास आणि त्याचे परीक्षेतील प्रतिबिंब -

बऱ्याच मुलांची सर्वात मोठी समस्या असते ती म्हणजे मी अभ्यास खूप करतो/करते पण परीक्षेमध्ये मार्क मिळत नाहीत. त्यासाठी नक्की काय कराव. मला असं वाटतं की आपण फक्त Books वाचत राहतो. ते परीक्षेसाठी किती महत्त्वाच आहे? एखादा टॉपिक आणि त्या टॉपिक मधील कोणता सबटॉपिक  महत्त्वाचा आहे हेच आपल्याला समजत नाही. त्यामुळे फर्स्ट टू लास्ट पेज आपण पुस्तक वाचत राहतो. आणि इथेच आपली खूप मोठी चूक होते. परीक्षेला नक्की काय विचारतात हेच आपल्याला समजलेल नसतं. ते समजण्यासाठी  सगळ्यात महत्त्वाचा Mirror  म्हणजे Previous Year Question Papers. ते पाहूनच आपण पुस्तकांचे वाचन करायला पाहिजे. त्यानीच आपल्या वाचनामध्ये Specificity येण्यास मदत होईल. अन्यथा आपले गाढवकाम हे वर्षानुवर्ष सुरूच राहील.

परीक्षेमध्ये अभ्यासाचा reflection न होण्याचं आणखी एक कारण म्हणजे आपण अभ्यासाचा घेतलेला अतिरिक्त ताण आणि काही झालं तरी पास व्हायचंच आहे अशी आपली तयार झालेली मानसिकता. मला देखील याचा अनुभव आहे. पण हे खूप धोकादायक आहे त्याऐवजी सकारात्मक विचार, अभ्यासातील सातत्य, Pass होण्याची कोणतीही भीती मनात नसणे इ. गोष्टींकडे आपण आपला Focus वळवला तर ते आपल्याला 100% फायद्याचं ठरेलं.

♦️दसरा महत्त्वाचा मुद्दा म्हणजे अभ्यासाचे Consolidation (दृढीकरण ).

आपण वाचत असलेला Content हा खूप Fragmented स्वरूपात असतो.त्याला एका ठिकाणी गोळा करावे लागते. त्यासाठी लिमिटेड Sources आणि त्याच्या Maximum Revisions हाच रामबाण उपाय आहे.त्यामुळेच सर्व Toppers सांगत असतात की References Limited ठेवा त्याच्याच वारंवार revisions करा.ते अगदी बरोबर आहे.कारण आपण References ला जेवढे limited राहू तितका आपला अभ्यास Perfect होतो आणि डोक्यामध्ये Content च mixture होत नाही.उदा. आपण Combine/ Rajyaseva Mains साठी इंग्लिश विषयाला Vocabulary करत असतात pal & suri, Bakshi सर, बाळासाहेब शिंदे सर, कोणत्याही class चा Vocab ची notes इ. Data वाचत असतो. पण मला तुम्ही सांगा आपण जर एवढे सगळे sources वाचले तर आपल कोणतेही Vocab नीट होणार नाही आणि revision ला पण वेळ भेटणार नाही. थोडक्यात आपण वर mention केलेल्या sources पैकी कोणताही एकच source Vocab साठी वापरावा आणि त्याच्याच जास्तीत जास्त revisions कराव्यात. हीच गोष्ट आपल्याला प्रत्येक विषयाला आणि त्या विषयातील Subtopics ला लागू करायची आहे.

♦️तिसरा महत्वाचा मुद्दा येतो Out of Box प्रश्न कसे सोडवायचे?

मित्रांनो बघा, त्यासाठी आपल्याला खूप जास्त वाचन करण्याची गरज नाही. Exam Hall मध्ये आपली सदसदविवेकबुद्धी जागृत असली तरी बरेच प्रश्न सुटू शकतात.आणखी काही बाबी म्हणजे आयोगाची प्रश्न विचारण्याची भाषा(आयोगाने प्रश्नामध्ये उद्दिष्ट विचारल्यावर एकच उद्दिष्ट असत. आणि उद्दिष्टे विचारल्यावर एकापेक्षा जास्त उद्दिष्टे असतात. त्यावरून पर्यायकडे गेलो की आपण खूप लवकर उत्तरापर्यंत पोहोचू शकतो.आयोगाच्या प्रश्नामधील काही tricks (उदा. एखादा पर्याय लांब असेल तर शक्यतो ते Answer राहते.),आयोगाचा प्रश्न समोर आल्यानंतर त्याच उत्तर काय असू शकत याचा आपला develope झालेला एक Common sense(उदा.आयोगाने a, b, c अशी तीन वाक्ये दिली आणि पर्यायामध्ये ab, bc, ac आणि all of the above असं दिल तर आयोग यामधील नेमक कोणत उत्तर ठेवत आहे, चुकवलं तर कुठे चुकवत आहे हे तुम्ही बारकाईने Pyq मधून बघून घ्या)इ. गोष्टी खूप मॅटर करतात.  

उदा.2017 च्या MPSC Mains मध्ये असा प्रश्न आला होता की भारतीय पायाभूत सुविधा महामंडळ मर्यादित कंपनी हे अल्प मुदतीचे कर्ज देते. तर हे विधान बरोबर असूच शकत नाही. कारण पायाभूत विकासाची कामे दीर्घ कालावधीसाठी असतात. तर त्यासाठी स्थापन झालेली कंपनी अल्प मुदतीचे कर्ज कसे देऊ शकते? अशा पद्धतीने तो पर्याय eliminate झाला की आपण थेट उत्तरापर्यंत पोहोचतो.                                  आजच्यापुरत एवढंच.

यातील पुढील भागात आपण एक नवीन विषय घेऊन त्या अनुषंगाने चर्चा करूयात.

धन्यवाद.

क्रियाविशेषण :-

✔️करियाचा विशेष दाखविणारा शब्द म्हणजे क्रियाविशेषण होय. 

वाक्यातील कर्ता, कर्म, क्रियापद यांचे लिंग वचन, पुरुष बदलले असले तरी काही शब्द हे जसेच्या तसेच राहतात. अर्थात त्याचा व्यव होत नाही. अशा शब्दांना अव्यये असे म्हणता येईल. असेच शब्द विशिष्ट क्रियेच्या संदर्भात असून आणि ते कोणत्याही कर्ता, कर्मानुसार बदलत नसेल तर त्याला क्रियाविशेषण अव्यव असे म्हणता येईल. 

🔹 करियाविशेषण अव्यय याचे प्रमुख प्रकार ते पुढील प्रमाणे :-

▪️अ. अर्थावरून 

▪️आ. स्वरूपावरून

   🔹कालवाचक क्रियाविशेषण

 

▪️अव्ययांचे तीन प्रकार

▪️अ) अर्थावरून पडणारे प्रकार 

🔹कालवाचक क्रियाविशेषण अव्ययांचे तीन प्रकार पुढील प्रमाणे :

🔹१) कालदर्शक :-

वाक्यातील क्रिया केव्हा घडली आहे हे दर्शविणाऱ्या शब्दांना 'कालदर्शक' क्रियाविशेषण अव्यय असे म्हणतात.

▪️उदा.

आधी, आता, सध्या, तूर्त, हल्ली, काल, उद्या, परवा, लगेच, केव्हा, जेव्हा, पूर्वी, मागे, रात्री, दिवसा इ.

१. मी काल शाळेत गेलो होतो.

२. मी उदया मुंबईला जाईन.

🔹२) सातत्यदर्शक :-

वाक्यातील क्रियेचे सातत्य दर्शविणार्‍या शब्दांना 'सातत्यदर्शक' क्रियाविशेषण अव्यय असे म्हणतात.

▪️उदा.

सदा, नित्य, पुन्हा, वारंवार, दरवर्षी, दररोज, क्षणोक्षणी, दिवसेंदिवस, महिनोनमहिने इ. 

१. पाऊस सतत कोसळत होता.

२. सुरजचे आजकाल अभ्यासात लक्ष नाही.

🔹३) आवृत्तीदर्शक :-

वाक्यात घटनेची पुनरावृत्ती दर्शविणार्‍या शब्दांना 'आवृत्तीदर्शक' क्रियाविशेषण अव्यय असे म्हणतात.

▪️उदा.

फिरून, वारंवार दररोज, पुन्हा पुन्हा, सालोसाल, क्षणोक्षणी, एकदा, दोनदा इ.

१. आई दररोज मंदिरात जाते.

२. जानवी वारंवार आजारी पडते.

🔹 सथलवाचक क्रियाविशेषण अव्यय :-

वाक्यातील क्रियेचे स्थळ/ठिकाण दर्शविणार्याआ शब्दांना 'स्थलवाचक' क्रियाविशेषण अव्यय असे म्हणतात.

▪️याचे दोन  प्रकार पडतात.

🔹अ) स्थितीदर्शक :-

▪️उदा.

येथे, तेथे, जेथे, वर, खाली, कोठे, मध्ये, अलीकडे, मागे, पुढे, जिकडे-तिकडे, समोवताल इत्यादि.

१. मी येथे उभा होतो.

२. जिकडे-तिकडे भ्रष्टाचार सुरू आहे.

🔹२. गतिदर्शक :-

▪️उदा.

इकडून, तिकडून, मागून, पुढून, वरून, खालुन, लांबून, दुरून.

१. जंगलातून जातांना पुढून वाघ आला.

२. चेंडू दूर गेला.

३. घरी जातांना इकडून ये.

🔹  रीतिवाचक क्रियाविशेषण अव्यय :-

वाक्यातील क्रिया कशी घडते किंवा तिची रीत दाखविण्यासाठी जे शब्द वापरतात त्यांना 'रीतिवाचक क्रियाविशेषण अव्यय' असे म्हणतात.

🔹याचे तीन प्रकार पडतात.

🔹अ) प्रकारदर्शक

▪️उदा. असे, तसे जसे, कसे, उगीच, व्यर्थ, फुकट, आपोआप, मुद्दाम, जेवी, तेवी, हळू, सावकाश, जलद इत्यादी.

१) वैभव सावकाश चालतो.

२) ती जलद धावली.

३) सूरज हळू बोलतो.

🔹आ) अनुकरणदर्शक 

▪️उदा. झटकण, पटकण, पटापट, टपटप, चमचम, बदाबद, इत्यादी.

१) त्याने झटकण काम आटोपले.

२) प्रियंका पटापट फुले वेचते.

३) त्याने जेवण पटकण आटोपले.

🔹इ) निश्चयदर्शक 

▪️उदा. खचित, खरोखर, नक्की, खुशाल, निखालस इत्यादी.

१) रमेश नक्की प्रथम क्रमांक पटकावणार.

२) तू खुशाल घरी जा.

३) तुम्ही खरोखर जाणार आहात?

🔹 सख्यावाचक/परिमाणवाचक क्रियाविशेषण अव्यय :-

वाक्यातील शब्द जेव्हा क्रियेची संख्या किंवा परिमाण दाखवितो तेव्हा त्याला 'संख्यावाचक/ परिमाणवाचक' क्रियाविशेषण अव्यय असे म्हणतात.

▪️उदा.

कमी, जास्त, किंचित, जरा, काहीसा, थोडा, क्वचित, अत्यंत, अगदी, बिलकुल, मुळीच, भरपूर, अतिशय, मोजके, पूर्ण इत्यादी.

तुम्ही जरा शांत बसा.

सुरेश अतिशय प्रामाणिक आहे.

ती मुळीच हुशार नाही.

🔹 परश्नार्थक क्रियाविशेषण अव्यय :-

वाक्यातील का/ना ही शब्द जेव्हा क्रियापदाला प्रश्नार्थक बनतात तेव्हा त्यांना 'प्रश्नार्थक क्रियाविशेषण अव्यय' असे म्हणतात.

▪️उदा.

१) तू सिनेमाला जातो का?

२) तुम्ही सिनेमाला याल ना?

३) तुम्ही अभ्यास कराल ना?

🔹निषेधार्थक क्रियाविशेषण अव्यय :-

वाक्यातील न/ना ही शब्द जेव्हा क्रियेचा निषेध किंवा नकार दर्शवतात तेव्हा त्याला 'निषेधार्थक क्रियाविशेषण अव्यय' असे म्हणतात.

▪️उदा.

१. मी न विसरता जाईन.

२. तो न चुकता आला.

३. तिने खरे सांगितले तर ना !

🔸सवरूपावरून पडणारे प्रकार

🔹सिद्ध क्रियाविशेषण अव्यय :-

काही शब्द मुळातच क्रियाविशेषण असतात त्यांना 'सिद्ध क्रियाविशेषण अव्यय' असे म्हणतात.

▪️उदा.

मागे, पुढे, येथे, तेथे, आज इत्यादी.

१) तो मागे गेला.

२) ती तेथे जाणार.

🔹 साधीत क्रियाविशेषण अव्यय :-

नाम, विशेषण, क्रियापद, शब्दयोगी अव्यय यांच्यापासून झालेल्या क्रियाविशेषणांना 'साधित क्रियाविशेषण' असे म्हणतात.

☑️याचे दोन प्रकार आहेत ते पुढीलप्रमाणे 

🔹अ) साधीत क्रियाविशेषण अव्यय :-

▪️नामसाधीत :- रात्री, दिवसा, सकाळी, व्यक्तिश:, वस्तूत:

▪️सर्वनामसाधीत :- त्यामुळे, यावरून, कित्येकदा,

▪️विशेषणसाधीत :- मोठयाने, एकदा, इतक्यात, एकत्र.

▪️धातुसाधीत :- हसू, हसत, हसतांना, पळतांना, खेळतांना

▪️अव्ययसाधीत :- कोठून, इकडून, खालून, वरून.

▪️परत्यय सधीत :- शास्त्रदृष्ट्या, मन:पूर्वक, कालानुसार.

▪️उदा.

१) तो रात्री आला.

२) मी त्यांना व्यक्तिश: भेटलो.

३) तिने सर्व रडून सांगितले.

🔹आ) सामासिक क्रियाविशेषण अव्यय :-

काही जोडशब्द किंवा सामाजिक शब्द क्रियाविशेषण अव्ययाचे काम करतात अशा दोन शब्दांना सामासिक क्रियाविशेषण अव्यय म्हणून ओळखले जाते.

▪️उदा.

गावोगाव, गैरहजर, गैरकायदा, दररोज, प्रतिदिन, रात्रंदिवस, समोरासमोर, घरोघर, यथाशक्ती, आजन्म, हरघडी इत्यादी.

१) आज सचिन वर्गात गैर हजर आहे.

२) पाऊस दररोज पडतो.

३) विद्यार्थी रात्रंदिवस अभ्यास करतात.

महत्वाचे करंट अफेअर्स-

🔖 प्रश्न - जगामध्ये इलेक्ट्रॉन वस्तू निर्यातीत कोणता देश प्रथम क्रमांकावर आहे ?

ANS - चीन - चीनचा जगाच्या एकूण वाट्यापैकी ३४ टक्के वाटा आहे. 

🔖 प्रश्न - महाराष्ट्र सरकारने नवीन कोरोना टास्क फोर्स च्या अध्यक्ष पदी कोणाची नियुक्ती केली आहे ?

ANS - डॉ. रमण गंगाखेडकर यांची 

🔖 प्रश्न - भारतीय कुस्ती महासंघाचे कामकाज पाहण्यासाठी अंतरराष्ट्रीय ऑलिम्पिक समितीने किती सदस्यांची समिती स्थापन केली ?

ANS - ३ सदस्यांची

🔖 प्रश्न - देशातील पाहिल्या सायबर सुरक्षा केंद्राची स्थापना कोठे करण्यात आली आहे ?

ANS - चंदीगड येथे 

🔖 प्रश्न - सध्या चर्चेत असलेला गेलेफु स्मार्ट सिटी प्रकल्प कोणत्या देशाचा आहे ?

ANS - भूतान

🔖 प्रश्न - टेस्ट अटलास या आंतरराष्ट्रीय पर्यटन ई मासिकाने जगभरातील सर्वोत्कृष्ट १०० खाद्य नगरीची यादी जाहीर केली असून, प्रथम स्थानी कोणते शहर आहे ?

ANS -  रोम शहर

🔖 प्रश्न - १०० व्या अखिल भारतीय मराठी नाट्य संमेलनाचे अध्यक्ष कोण आहेत ?

ANS - डॉ. जब्बार पटेल 

🔖 प्रश्न - BBC sport personality of the years २०२३ साठी कोणाची निवड करण्यात आली आहे ?

ANS - मैरी ईअर्स 

🔖 प्रश्न - ८५ व्या वरिष्ठ राष्ट्रीय बॅडमिंटन स्पर्धेचे विजेतेपद कोणी पटकावले ?

ANS - चिराग सेन यांनी 

🔖 प्रश्न - ८५ वी वरिष्ठ राष्ट्रीय बॅडमिंटन स्पर्धा कोठे पार पडली ?

ANS - गुवाहटी

🔖 प्रश्न - खालीलपैकी कोणते जगातील सर्वाधिक सुरक्षित शहर ठरले आहे

ANS - अबुधाबी शहर

🔖 प्रश्न - बँक ऑफ बडोदा च्या अहवालानुसार सर्वाधिक महागाई असलेल्या देशांच्या यादीत भारत जगात कितव्या क्रमांकावर आहे ?

ANS - तिसऱ्या क्रमांकावर - भारतात महागाईचा दर ५.६ टक्के आहे. 

🔖 प्रश्न - केंद्र सरकारच्या अहवालानुसर देशात कोणत्या राज्यात सर्वाधिक कारागृहाची संख्या आहे ?

ANS - राजस्थान - येथे १४६ कारागृहाची संख्या आहे

🔖 प्रश्न - २०२३ या वर्षात कोणत्या देशाचा क्रिकेट संघ अंतरराष्ट्रीय एकदिवसीय सामन्या मध्ये सर्वाधिक षटकार ठोकणारा संघ ठरला आहे ?

ANS - भारत 

🔖 प्रश्न - डॉ. सादिका नवाब यांना कोणत्या भाषेतील साहित्य अकादमी पुरस्कार जाहीर झाला ?

ANS - उर्दू  भाषेतील - त्यांना राजदेव की आमराई या कादंबरी साठी हा पुरस्कार जाहीर झाला. 

🔖 प्रश्न - भारताकडून ऑस्कर २०२४ साठी पाठविण्यात आलेला २०१८: एव्हरिवन इज हिरो हा चित्रपट कोणत्या भाषेतील आहे ?

ANS - मल्याळम 

🔖 प्रश्न - भारतातील सर्व प्रमुख भाषांना जोडणारी भाशीनी ही कृत्रिम तंत्रज्ञानावर आधारित यंत्रणा कोणत्या मंत्रालया अंतर्गत राबविण्याचा निर्णय केंद्र सरकारने घेतला आहे ?

ANS - इलेक्ट्रॉनिक व माहिती तंत्रज्ञान मंत्रालया अंतर्गत (जॉईन SAIMkatta टेलिग्राम)

🔖 प्रश्न - खालीलपैकी कोणाला जलमित्र पुरस्कार जाहीर झाला ?

ANS - प्रा.डॉ.रामचंद्र मोरवंचीकर यांना 

🔖 प्रश्न - आर्क्टिक प्रदेशावर —– चा आजवरचा सर्वात उष्ण उन्हाळा ठरला आहे ?

ANS - २०२३

🔖 प्रश्न - सन १९०० नंतर २०२३ हे कितवे सर्वात उष्ण वर्षे ठरले आहे ?

ANS - सहावे

🔖 प्रश्न - राज्याच्या पोलिस महासंचालक पदी कोणाची निवड करण्यात आली ?

ANS - रश्मी शुक्ला यांची

🔖 प्रश्न - संयुक्त जनता दल पक्षाच्या राष्ट्रीय अध्यक्ष पदी कोणाची निवड झाली आहे ?

ANS - नितीश कुमार यांची 

🔖 प्रश्न - ६७ व्या राष्ट्रीय शालेय बॉक्सिंग स्पर्धा कोठे पार पडल्या आहेत ?

ANS - अकोला येथे  

🔖 प्रश्न - कोणत्या राज्याच्या उल्फा या बंडखोर संघटनेने केंद्र सरकार सोबत शांतता करार केला आहे ?

ANS - आसाम 

🔖 प्रश्न - कोणत्या राज्यात ५० व्या वर्षी निवृत्ती वेतन मिळणार असल्याची घोषणा तेथील राज्य सरकारने केली आहे ?

ANS - झारखंड सरकारने

🔖 प्रश्न - भारताचे कोणत्या देशातील उच्चायुक्त म्हणुन संतोष झा यांची नियुक्ती करण्यात आली आहे ?

ANS - श्रीलंका 

🔖 प्रश्न - कोणत्या राज्याच्या सरकारने मिशन ड्रोन प्रकल्प राबविण्याचा निर्णय घेतला आहे ?

ANS - महाराष्ट्र - या प्रकल्प अंतर्गत एकूण १२ जिल्ह्यात ड्रोन केंद्र स्थापन करण्यात येणार आहेत. 

🔖 प्रश्न - महाराष्ट्र राज्याचे नवीन सहकार धोरण ठरविण्यासाठी कोनाच्या अध्यक्षतेखाली समिती स्थापन करण्यात आली आहे ?

ANS - सहकार आयुक्त यांच्या अध्यक्षतेखाली

🔖 प्रश्न - कमांडर डोंग जुन यांची कोणत्या देशाच्या संरक्षण मंत्री पदी नियुक्ती करण्यात आली आहे ?

ANS - चीन 

🔖 प्रश्न - SLIM ही चंद्रयान मिशन मोहीम कोणत्या देशाची आहे ?

ANS -  जपान 

🔖 प्रश्न -  भारतीय नौदल शिवाजी महाराजांच्या आरमाराचा प्रतिबिंब असलेल्या नवीन गणवेश कधी पासून स्वीकारणार आहेत ?

ANS - १ जानेवारी २०२४ पासून

राज्यसेवा परीक्षा जीवनसत्वे व त्याचे स्त्रोत

 👉 सर फ्रेडीरिक गॉवलॅड हॉपकिन नावाच्या शास्त्रज्ञाने जिवनसत्वाचा शोध लावला.

📌1. सत्व – अ  

शास्त्रीय नांव – रेटीनॉल  

उपयोग – डोळे व त्वचा यांच्या आरोग्याकरिता

अभावी होणारे आजार – त्वचा, रोग व रात आंधळेपणा

स्त्रोत – टमाटे, अंडी, यकृत, भाज्या फळे, आवळा, सोयाबीन, मांस

📌2. सत्व – ब1

शास्त्रीय नांव – थायमिन  

उपयोग – चेतासंस्थेचे आरोग्य

अभावी होणारे आजार – बेरीबेरी

स्त्रोत – धन्य, यीस्ट, यकृत,

📌3. सत्व – ब2

शास्त्रीय नांव – रायबोफ्लेविन  

उपयोग – चयापचय क्रियेकरिता

अभावी होणारे आजार – पेलाग्रा

स्त्रोत – अंडी, यकृत, मांस, दूध व शेंगदाणे

📌4. सत्व – ब3

शास्त्रीय नांव – नायसीन

उपयोग – त्वचा व केस

अभावी होणारे आजार – त्वचारोग व केस पांढरे

स्त्रोत – दूध, टमाटे, उस, यीस्ट, अंडी

📌5. सत्व – ब6  

शास्त्रीय नांव – पिरीडॉक्सीन  

उपयोग – रक्त संवर्धनाकरिता

अभावी होणारे आजार – अॅनामिया

स्त्रोत – यकृत व पालेभाज्या

📌6. सत्व – ब10  

शास्त्रीय नांव – फॉलीक  

उपयोग – अॅसीडरक्ताचे आरोग्य राखणे

अभावी होणारे आजार – अॅनामिया

स्त्रोत – यकृत

📌7. सत्व – क  

शास्त्रीय नांव – अॅस्कार्बिक, अॅसीड  

उपयोग –  दात व हिरड्यांच्या आरोग्याकरिता    

अभावी होणारे आजार – स्कव्हा, हिरड्या सुजणे, हिरड्यांमधून रक्त येणे   

स्त्रोत – लिंबुवगाय फळे, टोमॅटो, आवळा, संत्री, मोसंबी इत्यादि

📌8. सत्व – ड  

शास्त्रीय नांव – कॅल्सिफेरॉल  

उपयोग – दात, हिरड्या, हाडे व त्वचेचे आरोग्य

अभावी होणारे आजार – अस्थिचा मृदुपणा, दंतक्षय व त्वचा रोग

स्त्रोत – मासे, कोर्ड लिव्हर, ऑईल, अंडी सूर्याची कोवळी किरणे

📌9. सत्व – इ  

शास्त्रीय नांव – टोकोफेरॉल

उपयोग – योग्य प्रजननासाठी  

अभावी होणारे आजार – वांझपणा

स्त्रोत – अंकुरित कडधान्ये, हिरव्या पालेभाज्या

📌10. सत्व – के 

 

शास्त्रीय नांव – नॅप्थोक्विनान  

उपयोग – रक्त गोठण्यास मदत

अभावी होणारे आजार – रक्त गोठत नाही

स्त्रोत – पालेभाज्या व कोबी.       

MPSC राज्यसेवा देणाऱ्या विद्यार्थी मित्रांसाठी यशाचा राजमार्ग

     अभ्यास सुरू करताना आजपर्यंत कसे प्रश्न विचारले गेले ते पाहावे आणि अभ्यास करताना मनातल्या मानत प्रश्न तयार करावेत त्याचबरोबर जो भाग लक्षात राहणार नाही अथवा महत्वाचा वाटतो त्याच्या शॉर्ट मध्ये नोट्स काढा..वाचताना घाई करू नका..शांतपणे समजून उमजून वाचा..एखादा कन्सेप्ट समजत नसेल तर आपल्या ज्याला चांगली त्या विषयावर पकड आहे त्यांना विचारा..त्यावर अधाररीत प्रश्न कोणत्याही मार्केटमधील प्रश्नसंच मधून सोडवा..
     आपण मागील परीक्षेत का fail झालो याची कारणे शोधा आणि ती एका डायरी मध्ये लिहा आणि त्या चुका टाळण्याचा प्रयत्न करा..अभ्यासासाठी छोटासा ग्रुप तयार करा..एकमेकांना नोट्स शेअर करा..खूप वेगवेगळ्या पुस्तकसूची आणि अभ्यासाच्या strategy मुळे गोंधळून जाऊ नका.कोणतेही तुम्हाला योग्य वाटेल ती वापरा.हि परीक्षा पास होण्याचा कोणताही एक विशिष्ट मार्ग नाही.वेगवेगळ्या मार्गाने यशस्वी होता येते.कोणतापण एक चांगला मार्ग निवडा.कोणतेही पुस्तकसूची वापरा.भरमसाठ पुस्तके खरेदी करू नका.कोणतेही एकच चांगले पुस्तक करा.हि परीक्षा पुस्तकांची परीक्षा नाही.आपण जे वाचले आहे त्यावर confident राहावा.खाली
     मी मोबाईल चा वापर कसा करता येईल ते लिहले आहे ते बघा तुम्हाला जमले तर use करा...किती तास अभ्यास केला यापेक्षा किती तो अभ्यास आत्मसात झाला यावर भर द्या..भरपूर प्रश्न हे शालेय पुस्तके,इकॉनॉमिक सर्व्हे, लोकराज्य मासिके,शासनाच्या वेबसाईट्स यावर आधारित असतात.त्यांचा चांगला अभ्यास करा...लक्षात घ्या हि तुमची आत्मविश्वासाची परीक्षा आहे..
      जे उमेदवार upsc आणि mpsc या दोघांचा अभ्यास करतात त्यांनी कोणत्यातरी एक परीक्षा द्यावी कारण दोघांचा अभ्यासक्रम, अभ्यास approach आणि परिक्षपद्धती मध्ये फरक आहे..जर तुम्ही upsc चा अभ्यास  सुरु केला नसेल तर mpsc द्या आणि जर तुमचा optional विषयाचा अभ्यास चांगला पूर्ण होत आला असेल तर  upsc करा..
        जे लोक नोकरी करत असतील त्यांना दिवसातून 5 ते 6 तास अभ्यास suffucient राहील....आणखी   या क्षेत्रात  नव्याने येणाऱ्या उमेदवारांनी जर तुमचा खरंच इंटरेस्ट असेल तर तयारी करा.competition खूप वाढले आहे आणि जागा त्या प्रमाणात कमी आहेत.अनिश्चितीता वाढली आहे..तुमचे आवडते क्षेत्र निवडा(कोणी सांगितले म्हणून अथवा कोणतातरी जाहिरात,विडिओ पाहून या क्षेत्रात येऊ नका)

प्रथमतः ही पुस्तके वाचण्याची परीक्षा नाही..आपण कशासाठी आणि का अभ्यास करतो याची जाणीव आपणास सतत असणे आवश्यक आहे...परीक्षेचे स्वरूप पहा..अभ्यासक्रम पहा..कोणत्या विषयावर आपली कमांड नाही तो विषय पाहीले घ्या..एक विषय एकदाच घ्यायचा आणि अभ्यास पूर्ण करायचा..प्रश्न सोडवायचे.. शॉर्ट नोट्स काढायच्या आणि प्रत्येक विषयात पारंगत परीक्षेच्या दृष्टीने होणे गरजेचे आहे..अभ्यासाबरोबर स्वतःवर विश्वास आणि कंट्रोल असणे आवश्यक आहे

जर अभ्यास करताना एखादा विषय अवघड जात असेल तर त्याचा प्रथम बेसिक चांगले करून घ्या
--अभ्यास करताना घाई करू नका
--जोपर्यंत समजत नाही तोपर्यंत पुढचा टॉपिक घेऊ नका
--आपल्या मित्रकडून समजून घ्या
--त्या टॉपिक च्या शॉट मध्ये नोट्स काढा
जास्तीतजास्त प्रश्न सोडवा
मुख्य परीक्षेला जवळजवळ 40% भाग हा पूर्व परीक्षेतील syllabus मध्ये आहे..जो विषय तुम्हाला अवघड जातो त्याचा दररोज अभ्यास करा..कोणताही विषय optionla नका ठेऊ..अजून भरपूर वेळ आहे..सर्व कव्हर करू शकता..दररोज केलेल्या अभ्यासाची त्याच दिवशी revision करा(9pm rule--रात्री 9 नंतर कोणताही नवीन टॉपिक  वाचायचा नाही दिवसभर केलेल्या अभ्यासाची revision करायची..दररोज आपण काय अभ्यास करणार आहोत याची सकाळीच तयारी करायची आणि ते पूर्ण करायचा प्रयत्न करायचा..त्यामध्ये किती pages वाचणार असे नसावे तर syllabus चा किती भाग पूर्ण करणार असे नियोजन असावे..आपण केलेला अभ्यास फावल्या वेळेत आपल्या मित्राला सांगणे आपण काय अभ्यास केला ते..सांगितल्यामुळे अभ्यास आणखी पक्का होतो..
  

MPSC राज्यसेवा पूर्व मागील 2013  ते  2020 पर्यंत 🙏cut off... 🤔🤔

♦️2013- 177

♦️2014- 138

♦️2015- 125

♦️2016- 153

♦️2017- 189

♦️2018- 247

♦️2019- 197

♦️ 2020- 203.50

⚠️ मागील वर्षी चे cut off तुम्हाला idea यावी म्हूणन share केलेले आहेत..

राज्यसेवा, PSI-STI-ASO मुख्य परीक्षा प्रश्नसंच

📚 कोणत्याही यूरोपीयन सत्तेद्वारा एखाद्या सुसंस्कृत जनतेच्या देशात प्रशासन चालविण्याचा पहिला प्रयत्न म्हणजे कोणता कायदा होय?

= नियामक कायदा,1773(The Regulating Act,1773)

📚 एकूण 11 वर्षे अंमलात असणारया  नियामक कायद्यांतर्गत प्रशासन चालविणारा एकमेव गव्हरनर  जनरल?

= वाॅरन हेस्टिंग्ज 

📚 भारतात सर्वप्रथम कंपनी मधिल मुलकी सेवेच्या अधिकार्याना प्रशिक्षण देण्याचे प्रयत्न करणारा पहिला व्यक्ती?

= लॉर्ड वेलस्ली

📚 भारतात मुलकी सेवेच्या सुधारणा करणारा पहिला व्यक्ती?

= रोबर्ट क्लाईव्ह 

📚 भारतात मुल्की सेवेचा खरा पाया रचनारा पहिला व्यक्ती?

= लॉर्ड कॉर्नवॉलीस

📚 परथम व्यक्ती ज्याने सर्वप्रथम यूरोपीयन सैन्य हे  भरतीय राज्यस पैशाच्या मोबदल्यात देवू केले?

= जोसेफ फ्रन्सीस डुप्ले

📚 कषी सिंचन धोरण अंमलात आणण्यासाठी सुरुवातीची पाऊले उचलणारा प्रथम गव्हर्नर जनरल ?

- लॉर्ड बेंटींक 

📚 भारतात रेलवे स्थापन करण्याचा प्रथम निर्णय कोठे घेण्यात आला?

- मद्रास

📚 मलकी सेवांमधील नेमणूकीसाठी स्पर्धा परीक्षेच्या तत्वाचा स्विकार करण्याची शिफारस करणारा प्रथम व्यक्ती?

- लॉर्ड मेकॉले

📚 रलवे सुरु करण्याची सर्वप्रथम योजना कोनी आखली?

- लॉर्ड हार्डींग्ज पहिला

📚 इग्रजांनी भरतातील पहिली वखार ही कोठे स्थापन केली?

- सुरत

📚भरतातील पहिली राजकिय संघटना कोणती?

- लैंड होल्डर्स सोसायटी.

📚 भारतातील कामगारांची पहिली संघटना स्थापन करणारे?

- नारायण मेघाजी लोखंडे

घटनात्मक संस्था ,वैधानिक संस्था व कार्यकारी किंवा सह - संघटना यातील फरक.

▪️'कायदेशीरदृष्ट्या मंडळ व आयोग तीन प्रकारचे असतात—

💥घटनात्मक संस्था

(अ) प्रत्यक्ष राज्यघटनेनुसार किंवा राज्यघटनेने दिलेल्या अधिकारानुसार राष्ट्रपतीने स्थापन केलेले मंडळ किंवा आयोग यांन घटनात्मक मंडळ किंवा आयोग म्हणतात.

🎯 यामध्ये खालील मंडळांचा/आयोगांचा समावेश होतो

(१) निवडणूक आयोग 

(२) केंद्रीय लोकसेवा आयोग

(३) राज्य लोकसेवा आयोग

(४) वित्त आयोग

(५) अधिकृत भाषा आयोग

(६) मागासवर्ग आयोग

(७) अनुसूचित जातींसाठी राष्ट्रीय आयोग. (८) अनुसूचित जमातींसाठी राष्ट्रीय आयोग.

💥वधानिक संस्था.

(ब) संसदेच्या विशेष कायद्यानुसार बनविलेले मंडळ व आयोग यांना वैधानिक संघटना म्हणतात. 

🎯यामध्ये खालील संघटनांच समावेश होतो.

(१) विद्यापीठ अनुदान आयोग

(२) तेल व नैसर्गिक वायू आयोग

 (३) प्रत्यक्ष कर केंद्रीय मंडळ

(४) उत्पादन व आयातशुल्क केंद्रीय मंडळ

(५) रेल्वे मंडळ

(६) अणुऊर्जा आयोग

(७) पूर नियंत्रण मंडळ.

(८) महिलांसाठी राष्ट्रीय आयोग 

इत्यादी.

💥कार्यकारी किंवा सह - संघटना.

(क) केंद्र सरकारच्या कार्यकारी ठरावाने किंवा आदेशाने बनविलेले मंडळ आणि आयोग. याला सह- संघटना म्हणतात. व संबंधित मंत्रालयाच्या थेट नियंत्रणाखाली असतात. 

🎯यामध्ये खालील संघटनांचा समावेश होतो.

(१) अखिल भारतीय हातमाग मंडळ

(२) नियोजन आयोग

(३) कर्मचारी निवड आयोग

(४) अखिल भारतीय हस्तकला मंडळ इत्यादी.

(५) निती आयोग.

महत्वाच्या घटनादुरुस्त्या व त्यांचे विषय

क्र.:-घटना दुरूस्ती:-वर्ष:-घटना दुरूस्तीचा विषय

1.:-1 ली घटना दुरूस्ती:-1951:-नवव्या परिशिष्टामध्ये जमीन सुधारण्याचा विषय समाविष्ट करण्यात आला.

2.:-5 वी घटना दुरूस्ती:-1955:-राज्यांची सीमा, नावे, आणि क्षेत्रफळ यात बदल करण्याचा अधिकार संसदेला देण्यात आला.

3.:-15 वी घटना दुरूस्ती:-1963:-उच्च न्यायालयातील न्यायाधीशांची निवृत्तीचे वय 60 वरून 62 करण्यात आले.

4.:-26 घटना दुरूस्ती:-1971:-संस्थानीकांचे तनखे बंद करण्यात आले.

5.:-31 वी घटना दुरूस्ती:-1973:-लोकसभेचा सभासदांची संख्या 545 करण्यात आली.

6.:-36 वी घटना दुरूस्ती:-1975:-सिक्कीमला घटक राज्याचा दर्जा बहाल करण्यात आला

7.:-42 वी घटना दुरूस्ती:-1976;-मूलभूत कर्तव्यांचा समावेश, लोकसभा आणि विधानसभेचा कार्यकाल पाच वर्षांचा करण्यात आला. मंत्रिमंडळाचा सल्ला राष्ट्रपतीवर बंधनकारक करण्यात आला. घटनेच्या सरनाम्यात धर्मनिरपेक्ष व समाजवाद या दोन शब्दांचा समावेश करण्यात आला.

8.:-44 वी घटना दुरूस्ती:-1978:-संपत्तीचा अधिकार मूलभूत हक्कातून वगळण्यात आला.

9.:-52 वी घटना दुरूस्ती:-1985:-पक्षांतर बंधी कायदा आणि 10 व्या परिशिष्टाची निर्मिती

10.:-56 वी घटना दुरूस्ती:-1987:-गोव्याला राज्याचा दर्जा देण्यात आला.

11.:-61 वी घटना दुरूस्ती:-1989:-मतदारांची वयोमर्यादा 21 वरून 18 करण्यात आली.

12.:-71 वी घटना दुरूस्ती:-1992:-नेपाळी, कोकणी व मणिपुरी भाषांना घटनात्मक दर्जा देण्यात आला.

13.:-73 वी घटना दुरूस्ती:-1993:-पंचायत राज, घटनात्मक दर्जा व अकरावी सूची

14.:-74 वी घटना दुरूस्ती:-1993:-नागरी स्थानिक स्वराज्य संस्था, घटनात्मक दर्जा व बारावी सूची

15.:-79 वी घटना दुरूस्ती:-1999:-अनुसूचीत जाती-जमातीच्या राखीव जागांमध्ये कालावधीत वाढ 2010 पर्यंत

16.:-85 वी घटना दुरूस्ती:-2001:-सरकारी नोकर्‍यांमध्ये अनुसूचीत जाती-जमातींना बढतीमध्ये आरक्षण

17.:-86 वी घटना दुरूस्ती:-2002:-6 ते 14 वयोगटांतील मुलामुलींना मोफत व सक्तीचे शिक्षण

18.:-89 वी घटना दुरूस्ती:-2003:-अनुसूचीत जाती जमातीसाठी राष्ट्रीय आयोगाची स्थापना

19.:-91 वी घटना दुरूस्ती:-2003:-केंद्रीय मंत्रिमंडळ आणि घटक मंत्रिमंडळात एकूण सभासदांच्या 15% मंत्र्यांची संख्या निर्धारित करण्यात आली.

20.:-97 वी घटना दुरूस्ती:- -:-सहकारचा विकास

21.:-108 वी घटना दुरूस्ती;- -:-महिलाना लोकसभा व विधानसभेमध्ये 33% आरक्षण

22.:-109 वी घटना दुरूस्ती:- -:-मागासवर्गीयांची राजकारणातील आणि शासकीय नोकर्‍यांमधील आरक्षणाची मुदत 10 वर्षानी वाढवण्यात आली.

23.:-110 वी घटना दुरूस्ती:- -:-महिलांना स्थानिक स्वराज्य संस्था/ पंचायत राजमध्ये 50% आरक्षण

24.:-113 वी घटना दुरूस्ती:- -:-ओडिशा राज्यातील नावातील बदल

25.:-115 वी घटना दुरूस्ती:-2011:-जिएसटी कराच्या संदर्भात

चालू घडामोडी :- 31 डिसेंबर 2023

◆ डॉ. नितीन करीर यांची मुख्य सचिव, महाराष्ट्र शासन, मंत्रालय, मुंबई या पदावर नियुक्ती करण्यात आली आहे.

◆ मराठी भाषा गौरव दिन 2024 संकल्पना :- '३५० वा शिवराज्याभिषेक छत्रपती शिवाजी महाराजांचा, उत्सव मराठी भाषा गौरव दिनाचा'

◆ दरवर्षी 27 फेब्रुवारी रोजी महाराष्ट्राचे ज्येष्ठ कवी "विष्णू वामन शिरवाडकर उर्फ कुसुमाग्रज" यांच्या जन्मदिवशी साजरा करण्यात येतो.

◆ ठाणे या ठिकाणी जगातील सर्वात मोठा क्लस्टर प्रकल्प साकारला जात आहे.

◆ पंतप्रधान श्री नरेंद्र मोदी यांनी 17 सप्टेंबर 2023 रोजी विश्वकर्मा जयंतीनिमित्त PM विश्वकर्मा योजना सुरू केली.

◆ परराष्ट्र मंत्री एस. जयशंकर यांनी लिहिलेल्या व्हाय भारत मॅटर्स या पुस्तकाची पहिली प्रत त्यांनी शनिवारी पंतप्रधान नरेंद्र मोदी यांना दिली.

◆ राष्ट्रपती द्रौपदी मुर्मू यांनी अरविंद पनगरिया यांची 16 व्या वित्त आयोगाच्या अध्यक्षपदी नियुक्ती केली आहे.

◆ अरविंद पनगरिया यांची सप्टेंबर 2015 मध्ये G20 चर्चेसाठी भारताचे शेर्पा म्हणून नियुक्ती करण्यात आली होती.

◆ अरविंद पनगरिया यांना अर्थशास्त्र आणि सार्वजनिक धोरणाच्या क्षेत्रातील योगदानाबद्दल 2012 मध्ये भारताच्या राष्ट्रपतींच्या हस्ते पद्मभूषण पुरस्काराने प्राप्त.

◆ प्रधानमंत्री उज्ज्वला योजना (PMUY) मे 2016 मध्ये सुरू करण्यात आली होती.

◆ सिंधुदुर्ग जिल्ह्यातील रिया आवळेकर ठरल्या देशातील पहिल्या तृतीयपंथी शासकीय शिक्षिका.

◆ अजेंटिनाचे राष्ट्राध्यक्ष जेवियर मिले यांनी ब्रिक्स सदस्यत्व नाकारले आहे.

◆ BRICS मधील देशांचा समावेश असलेल्या G20 गटामध्ये इथिओपिया, इराण, सौदी अरेबिया, इजिप्त आणि संयुक्त अरब अमिराती हे 5 देश 01 जानेवारी 2024 रोजी सामील होणार.

◆ मुख्यमंत्री एकनाथ शिंदे यांनी 31 डिसेंबर 2023 रोजी महास्वच्छता अभियानाची सुरवात "गेट वे ऑफ इंडिया" या ठिकाणावरून केली.